Het lijkt tegeltjeswijsheid, maar is wetenschappelijk onderzocht: gelukkig zijn kun je leren. En omdat we jou alle geluk van de wereld gunnen, vragen we je de uitdaging aan te gaan om samen honderd dagen op zoek te gaan naar wat jou gelukkig maakt.

Vraag: wat voor cijfer geef je je geluk, op dit moment? Nu antwoorden.

Een zeven? Netjes! Een vier? Blijf lezen. Had je een acht? Zou dan een negen ook niet heel leuk zijn?

Misschien een beetje raar om ons geluk een cijfer te geven. En toch is het goed om het een keer te doen. Zeker aan het begin van deze geluks-challenge, die erop gericht is om je geluksgevoel met een paar punten te verhogen zodat je aan het einde ervan veranderd bent in een gelukkigere versie van jezelf.

Een stapje per dag

De challenge bevat honderd onderdelen – de hele lijst is terug te vinden in het blad, en online zullen we elke week tien tips met je delen. Concrete, praktische tips om te werken aan je geluk.

Werken aan je geluk is niet ingewikkeld. Het grootste geheim verklappen we nu al: het is het zoeken naar geluk, dat gelukkig maakt. Daarom is deze challenge ook eigenlijk niet echt een uitdaging in de gebruikelijke zin van het woord. Het is geen test, het is geen beproeving, het niet iets waar je doorheen moet om een doel te bereiken. Als het doel is om wat gelukkiger te worden, om een extra buffer te krijgen in je geluksgevoel, dan begint dat meteen al op het moment dat je de challenges doorleest en nadenkt over welke je als eerste wilt proberen.

En als je over een paar maanden je geluksgevoel langs een denkbeeldige meetlat legt en je geeft jezelf een paar punten hoger dan vandaag? Dan ben jij niet alleen gelukkig, wij zijn het ook.

We wensen je alle geluk van de wereld!

Maak het leuk: doe het samen

Het leuke aan het internet is dat je met anderen kunt delen hoe het met de voortgang van je gelukschallenge gaat. Heb je je collega’s ’s ochtends verrast met een bloemetje op hun bureau? Post er een foto van op Facebook, Instagram of Twitter met de #happinez100 – de leukste zullen we op deze pagina delen. Het zoeken naar geluk doe je niet alleen: op de Happinez redactie doen wij met je mee. Samen zullen we het vaker hebben over geluk én zullen we de meeste mensen om ons heen vragen wat hén gelukkig maakt. Natuurlijk hoef je je niet precies aan onze lijst te houden – als je zelf dingen toe wilt voegen, vinden we dat heel erg leuk.

Laat je ons weten waar jij gelukkig van wordt? Praat mee op Facebook, Instagram of Twitter en deel de voortgang van jouw gelukschallenge met #happinez100.

Benieuwd hoe het de redactieleden van Happinez tijdens de gelukschallenge vergaat? Bekijk hier onze vlogs: 

 

De gelukschallenge

1. Maak een praatje

Sociaal contact maakt gelukkig. Het hoeft niet eens diep te gaan, gewoon een kort vriendelijk praatje is prima. In de rij bij de kassa (‘is dat lekkere wijn?’), bij de bloemenkraam (‘wat een prachtige rozen’), bij de bushalte (‘zal ik even helpen met de koffer?’) of een opstootje (‘wat is er aan de hand?’) Norse gezichten? Lekker laten gaan. Fijn: hoe vaker je het doet, hoe handiger je erin wordt.

2. Wat ging goed?

Schrijf ’s avonds voordat je gaat slapen drie dingen op die goed gingen, waar je blij van werd. Gewoon iets moois wat je opviel mag ook. Hoe eenvoudiger hoe beter, een snelle notitie in je telefoon voldoet prima. Doe dit een tijdje elke avond, en lees af en toe terug. Heb je kinderen? Doe het samen met hen als onderdeel van het bedritueel.

3. Doe eens iets anders

Ach, wij en onze ingesleten gewoonten. Elke dag dezelfde route neem je, zonder erbij na te denken. Maar vandaag niet. Neem een andere route. Fiets om. Door straten waar je misschien nog nooit bent geweest, al woon je er al tien jaar. Als je toch bezig bent: kies eens een ander merk, koop een andere krant of een ander tijdschrift dan je gewend bent. Altijd verrassend, als je wereld een stukje groter wordt.

4. Spirituele groei

Om een dagje op te kauwen, een quote van zenleraar Rients Ritskes: ‘Voor mij is spirituele groei synoniem met gelukkiger zijn. Je kunt niet spiritueel groeien en ondertussen ongelukkiger worden. Je kunt wel nare dingen meemaken en ziek worden, maar desalniettemin zul je gelukkiger zijn.’

5. Maak het jezelf gemakkelijk

Wilskracht is een achterhaald concept als het gaat om goede gewoonten aanleren. ‘Maak het jezelf gemakkelijk!’ is het advies van de Amerikaanse journaliste Gretchen Rubin. Bedenk vandaag één gewoonte die goed voor je is en gemakkelijk uit te voeren. Gezonder eten bijvoorbeeld. Leg de worteltjes op ooghoogte in de koelkast en verstop de Franse kaas in de groentenla. Snack worteltjes!

6. Laat je verrassen

Ga voor toeval in je leven. Er gebeurt iets anders dan je verwacht en dat houdt je wakker en alert. Suggesties: ga naar een sneak preview, waarbij je niet weet welke film je te zien krijgt. Laat je kinderen de nieuwe muurverf kiezen. Vraag een bibliotheekmedewerker welk boek ze aanbeveelt. Vraag in een restaurant waar de kok het meest trots op is, en bestel dat.

7. Zeg ‘ja’

Ja als iemand je vraagt om iets te doen, wat je eigenlijk niet durft? Zeg ja. Als een kind je vraagt om te spelen? Zeg ja. Dat laatste duurt vaak hooguit een kwartiertje. Ga mee op avontuur! Leestip: Shonda Rhimes, ‘Een jaar lang JA’ (uitgeverij Cargo).

8. Zeg ‘nee’

Je eigen grenzen bewaken is belangrijk. Maar ook: nee zeggen tegen jezelf. Neem jezelf voor om elke dag één keer nee te zeggen tegen iets waarvan je weet dat het niet goed voor je is. Nee tegen jezelf en je eigen impulsen. Nee, je blijft niet eindeloos in bed liggen. Nee, je neemt geen derde glas wijn. Nee, je gaat niet zitten piekeren. Het helpt je om duidelijker te krijgen wat je wilt voor jezelf.

9. Geniet!

De hele wereld is eropuit om jou gelukkig te maken, volgens de Indiase goeroe Osho. ‘Alles is precies zoals het moet zijn.’ Geniet ervan, adviseert de Indiase goeroe dan ook. Geniet van muziek, van gedichten, van creatief bezig zijn. Geniet van de natuur, van schoonheid, van stilte. Geniet van alles wat nieuw is, wat je nog niet kent. Als het een verrijking van je leven is, dan is dat menselijk geluk.

10. Doe iets met je woede

‘Wrok is vergif innemen en verwachten dat iemand anders ziek wordt’ is een bekende uitspraak die wordt toegeschreven aan Nelson Mandela. Wrok is gestolde woede. Het lost niks op en het vreet je op van binnen. Heel naar! Heb je last van woede en wrok over iets wat je is aangedaan, besteed vandaag wat tijd om daarover na te denken. Wat is de oorzaak van je wrok? En vooral: hoe ga je dit in de toekomst voorkomen? Hoe kun je jezelf helpen de wrok los te laten? Vijf minuten. Om mee te beginnen.

11. Hygge!

In Nederland hebben we gezellig, maar de Denen danken hun toppositie op de lijst van gelukkige landen aan ‘hygge’. Het woord ‘hygge’ gaat terug op een oud-Noors woord voor ‘troosten’. Er komen kaarsen aan te pas, zachte dekens, warme chocomel, een knapperend haardvuur, andere mensen – met wie je liefst net een flinke wandeling hebt gemaakt – en een storm buiten. Volgens Meik Wiking van het Happiness Research Institute voorziet hygge in een menselijke behoefte en word je er daarom zo gelukkig van. Hoe dan ook, vanavond: maak het knus. Vergeet niet een paar minuten dromerig in de kaars te kijken: bonuspunten voor de mini-meditatie.

12. Bruto Nationaal Geluk

Waarom draait economie altijd om geld? Koning Jigme Singye Wangchuck van Bhutan ontwikkelde een alternatieve maatstaf voor de welvaart in zijn land, het Bruto Nationaal Geluk. Het gaat daarbij onder meer om duurzaamheid, milieu, cultuur en goed bestuur. De vraag van vandaag: wat is jouw Bruto Geluk en hoe kun je daaraaan bijdragen? Waar word je gelukkig van en hoe kun je dat meer in de praktijk brengen? En wat kun je doen voor het BNG van Nederland? (Tip: koop biologisch, eet een dag per week geen vlees).

13. Denk minder

Ongelukkig zijn is makkelijk, zegt Osho, dat kan iedereen – maar gelukkig zijn is moeilijk. Want je kunt jezelf niet gelukkig denken; in echt geluk heb je geen gedachten. Dat vindt onze denkende geest niet fijn; die voelt zich niet graag overbodig. Dus die verzint prompt een paar problemen, zodat je weer begint te denken en niet meer gelukkig bent. Maar dat is alleen maar een slechte gewoonte, zegt Osho. En slechte gewoontes kun je afleren.

14. Lees een boek

En dan bij voorkeur één dat je gelukkig maakt: • ‘Op naar geluk’, Ap Dijksterhuis (Prometheus) • ‘Het Happiness project’, Gretchen Rubin (A.W. Bruna LeV.) • ‘Het geluk in jezelf’, Deepak Chopra (Altamira) • ‘Geluk 2.0’, Leo Bormans (Lannoo) • ‘Ik geef je geluk’, Happinez (Arbeiderspers) • ‘De kunst van het geluk’, Dalai Lama (Xander Uitgevers) • ‘Als je zo slim bent, waarom ben je dan niet gelukkig?’, Raj Raghunathan (Business Contact)

15. Ga voor ‘goed genoeg’

Uit onderzoek blijft dat ‘satisficers’ gelukkiger zijn dan ‘maximizers’. De eersten gaan voor ‘goed genoeg’, de maximizers zoeken de perfecte oplossing. Dat levert stress op en een onrustig gevoel – het kan altijd beter. Ga dus voor ‘goed genoeg’. Je hebt een hotelkamer nodig voor een weekendje Berlijn? Bedenk drie criteria (prijs, locatie, datum) en boek de eerste die eraan voldoet. Klaar. Schoenen nodig? Koop ze meteen, van drie weken wachten tot ze ergens anders drie euro goedkoper zijn word je niet gelukkiger.

16. Neem vrij van je zorgen

Neem een snipperdag. Niet van je werk, maar van je problemen. Er zijn kwesties en problemen die je leven bijna lijken over te nemen. Je gezondheid. Zorgen om je ouders. Om je baan. Schrijf ’s morgens op waarom je je zorgen maakt, en neem de rest van de dag bewust vrij van je probleem. Morgen zijn ze er ook nog, en wie weet bedenk je juist dan wel een oplossing die het leven lichter maakt.

17. Handel een vervelende klus af

De herwaardering van het vervelende klusje: met niks scoor je zo snel! Die suffe dingen waarvan je een schuldgevoel krijgt omdat je ze nog steeds niet hebt gedaan? Kies er één en doe het nu. Vandaag. Meteen. Repareer de lamp, maak een back up van je telefoongegevens, bel de tandarts voor een afspraak of je tante om te vragen hoe het gaat. Voor gevorderden: maak er een gewoonte van, en handel ’s morgens altijd als éérste het klusje af waar je het meeste tegenop ziet.

18. Eén met het leven

Volgens Eckhart Tolle is het geheim van geluk samen te vatten in vier woorden: één met het leven. ‘Het leven, of God, danst in mij en in alle andere levensvormen. Dus ik BEN het leven.’ Het is alleen het ego dat ongelukkige gedachten en onvrede veroorzaakt. Hoe waar is dit voor jou?

19. Loop op blote voeten

En liefst buiten, in het gras, op het strand. Je bent in contact met de aarde, en krijgt er een gratis voetmassage bij. Dus vandaag: doe een keer je schoenen uit en loop op blote voeten. In de tuin. Het bos. Voor de gein een stukje op straat, voel de stenen op de stoep voor je huis. Als gewoonte: schop af en toe even je slippers uit en voel hoe warm de straatstenen zijn, de ribbelige structuur van de matten in de speeltuin of loop een paar passen door de sneeuw.

20. Stel het kind in jezelf gerust

Een gedachtenexperiment. Ga terug naar een moment in je jeugd dat je eenzaam was. Ga naast jezelf zitten, als de volwassene die je nu bent. Vertel het kind iets liefs, stel het gerust, of zeg niks. Meer tijd? Schrijf een brief aan je vroegere zelf.

21. Doe alsof

Deze is voor een dag dat je echt het liefst op de bank wilt ploffen en helemaal niets wilt doen: dóe energiek – als je het niet bent, doe je gewoon alsof – daar kikker je van op. Als je moe bent, word je alleen maar vermoeider als je de hele avond voor een beeldscherm blijft hangen. Bel iemand op en ga er samen op uit. Dubbele winst.

22. Rust, reinheid, regelmaat

Structuur. Het klinkt natuurlijk niet heel bohemien. Elke dag op een vaste tijd opstaan, vaste tijd eten, op tijd naar bed. Maandag wasdag, vrijdag vis – terug naar de rust, reinheid en regelmaat van de jaren vijftig, zo voelt het. En toch… er is veel voor te zeggen. Misschien wel juist in de moderne tijd, waar we overspoeld worden door keuzemogelijkheden. Want dit is het grote voordeel: als je je dagelijks leven zo georganiseerd hebt dat het eigenlijk vanzelf gaat, hoef je er niet meer over na te denken. En dat schept ruimte voor ándere dingen om je mee bezig te houden. Het brengt rust in de tent. Dus probeer het uit. Een weekje.

23. Een dag zonder klacht

Klagen doen we allemaal wel eens, maar het heeft een nadeel: het lost niks op. Kijk ’s morgens naar ‘Zwaar leven’ van Brigitte Kaandorp en stop een dag lang met klagen. Klaag je toch? Stop dan elke keer een euro in een pot. Probeer het een week vol te houden en ga met de opbrengst iets leuks doen.

24. Stop met vergelijken

Waarom lijken anderen vaak gelukkiger dan wij? Vertekening. Je kunt niet kijken in iemands gemoed. We zetten tegenover de buitenwereld allemaal ons beste beentje voor. Maar het zegt niks. Stop met vergelijken, met anderen maar ook met jezelf, met hoe je leven had kúnnen zijn, áls. En wat anderen betreft: iedereen die je ziet, levert een gevecht waar je niks van ziet. Wees daarom altijd vriendelijk. Ook voor jezelf.

25. Verwacht niets

We verwachten zo vaak wat van anderen. Je doet iets voor iemand, je wilt een bedankje. Het idee dat er een boekhouding is, ergens, en dat wat je doet wordt bijgehouden. Je betaalt een etentje en verwacht dat de volgende keer de ander betaalt. Laat die gedachte vandaag los. Doe iets aardigs of goeds of nuttigs omdat je het wilt doen, omdat je het belangrijk of leuk vindt. Verwacht niets. Betaal iets voor iemand – en wees gelukkig dat je dat kúnt. Wees dankbaar voor het feit dat je gul kunt zijn. Wees dankbaar dat je kunt geven, dat is genoeg. 

26. Evenwicht

Je kunt niet gelukkig worden, zegt Barry Long, je kunt alleen zorgen dat je je ongelukkigheid kwijtraakt. Dan ben je in een zuiver evenwicht, zonder depressie of opwinding, precies in het midden. En dat is geluk. Hoe raak je je ongelukkigheid kwijt? Door te mediteren op het emotionele gevoel in je buik. En door niets meer te doen wat je ongelukkig maakt. Dus… wat maakt je ongelukkig? Stop ermee of verander iets.

27. Hug je gelukkig

Omhels elke dag een paar mensen langdurig – geef ze een ‘big bear hug’: sla je armen om hun lichaam en houd het (minstens 6) seconden lang tegen je aan gedrukt – en binnen een paar weken is je geluksquotiënt met punten gestegen. Dat komt door de oxytocine, een wonderhormoon dat onze hersens aanmaken bij aanraking, en dat invloed heeft op de amygdala. Angst verdwijnt en geluksstofjes spoelen door je brein.

28. Zet ergens een punt achter

Vaak streven we een doel na zonder dat we er echt gelukkig van worden. Hoe voel je je terwijl je aan dat doel werkt? Voorbeeld: je wilt een mooie tuin, maar je beleeft totaal geen plezier aan tuinieren. Het is niet het doel dat je gelukkig gaat maken, maar de weg ernaartoe. Als die weg niets dan ellende geeft, laat het doel dan los. Er komt ruimte voor andere doelen, waar je wel gelukkig van wordt. Voor vandaag: denk na over je doelen, en streep er een weg. Fagot leren spelen, een taal leren, een extra carrière. Je wilt ook iets overhouden voor je volgende leven.

29. Kies voor kleur

Geel is zonnig, oranje maakt blij – maar dat zijn oppervlakkige karakteriseringen en ze hoeven niet voor jou te gelden. Kijk een tijdje bewust naar kleuren. Welke trekken je aan? Van welke kleuren word je blij? Vraag advies: welke kleuren staan jou goed? Zijn dat ook je lievelingskleuren? Wat zijn de kleuren van de dingen die je het meest dierbaar zijn? Verf een muur in de kleur van je lievelingsknuffel als kind.

30. Maak het goed

‘Een bezwaard geweten is als een haar in je mond,’ zei de Amerikaanse schrijver Mark Twain ooit. Je zat ergens fout en je weet dat je fout zat, en ook al bedoelde je het niet zo, het knaagt. Het is nooit te laat om je excuses aan te bieden. Zeg sorry, geef toe dat je fout zat, zeg eerlijk dat je het anders had moeten doen. Hoe het ook uitpakt: het lucht op.

31. Word stil van binnen

De Soefi-dichter Rumi zei het zo: ‘Als ik dat waarnaar ik verlang achterna ren, zijn mijn dagen een hel van zorgen en angst. Als ik stilzit op mijn eigen plek van geduld, vloeit alles wat ik nodig heb naar me toe, zonder moeite. Hieruit heb ik begrepen dat datgene waarnaar ik verlang, ook verlangt naar mij, naar mij op zoek is en probeert mij aan te trekken. Als het me niet naar zich toe kan lokken, moet het wel naar mij toe komen.’Probeer het eens een dagje: geduld hebben en wachten tot hetgeen waarnaar je verlangt naar je toekomt.

32. Toon je waardering

Geluk is het enige wat verdubbelt als je het deelt, zeggen ze wel. Je liefde tonen is een prachtige manier. Liefde, waardering. Schrijf een briefje naar de leraar van je kind. Iemand die vroeger veel voor je betekend heeft. Iemand die je geholpen heeft. Degene van wie je denkt ‘eigenlijk zou ik die nog even willen bedanken’.

33. Zomaar. Daarom.

Random acts of kindness heten ze: willekeurige aardige dingen, die je zomaar doet, omdat het in je opkomt en vaak zonder dat bekend is dat jíj het was. Doe een fietslamp uit die per ongeluk is blijven branden, haal een obstakel weg zodat iemand anders er niet over kan vallen of betaal een drankje voor iemand. Zomaar. Geef een cadeautje. Zomaar. Stuur een bloemetje. Gewoon, daarom.

34. Trek iets leuks aan

Het gaat in het leven niet om uiterlijk vertoon. Dus we hebben het ook niet over kleding die anderen mooi vinden. We hebben het over kleding waarin je je goed voelt. Kleding waarin jouw vorm het beste uitkomt. Prettige stoffen. Duurzame kleding. En oh ja: laat je bh-maat opmeten, duik met twintig bh’s het pashokje in en koop er een die écht goed past. Mooi is niet alleen hoe het eruit ziet. Mooi is hoe het voelt. De boodschap: dit is mijn lichaam en daar zorg ik voor. Straal!

35. Geef geld

Het hoeft niet veel te zijn. Stort anoniem een bedrag op rekening van een goed doel. Geef een extra royale fooi. Staat er iemand met te weinig geld bij de kassa, leg het bij. Leg een muntje van 50 cent op een plek waar een kind het kan vinden. ‘Het is zaliger te geven dan te ontvangen,’ zei oma al – en ze had gelijk.

36. Weet dat je hier mag zijn

Een gedachte om gelukkig van te worden: het universum kan niet zonder jou. Osho zei: ‘Het bestaan heeft jou nodig. Zonder jou zou er iets ontbreken wat niemand anders kan invullen. Dat geeft jou waardigheid.’ Barry Long zei het zo: ‘Jij bent uitgekozen door de Geest om te zijn waar je nu bent, in dit lichaam. Niemand anders kan het doen. Alleen jij.’

37. Laat je hersenhelften samenwerken

Probeer te jongleren, geeft niet als het niet lukt. Maak een stevige wandeling en zwaai met je armen tijdens het lopen. Maar ook: schrijf met links als je rechtshandig bent, of schrijf in spiegelschrift. Probeer eens uit of het te lukt om te zingen en bewegen tegelijkertijd.

38. Laad jezelf op in de natuur

De natuur is een eindeloze bron van levenslust. Alles in de natuur wil groeien en bloeien, zijn bestemming bereiken, wat er ook gebeurt. Zo niet dit jaar, dan volgend jaar. Bloeien en vruchtdragen, en dan loslaten en vallen… Om weer te ontkiemen. Dat is geluk.

39. Massage

Mensen hebben aanraking nodig. Je huid is je grootste orgaan, die wil aangeraakt worden. Er is een woord voor gebrek aan aanraking: huidhonger. Heb je niemand in je leven om te knuffelen of tegenaan te liggen, neem dan als het kan af en toe een massage. Het is ontspannend, het zorgt voor doorbloeding, is goed voor je immuunsysteem. Het is goed voor je huid en het is goed voor jou. 

40. Doe niets

We zijn geneigd elke minuut vol te plannen. Want dat voelt zo nuttig. Maar stop: er kan geen spanning zijn zonder ontspanning. Je wordt juist creatief in de tijd dat je je verveelt. Ruim vandaag tijd in voor ‘loze’ karweitjes. Voor lummelen. Voor uit het raam kijken. Een beetje doedelen. Concreet: ga vijf minuten op een stoel zitten en doe he-le-maal niets.

41. Eet je blij

We hebben het niet over chocola of koffie, al schijnen die echt opwekkende stoffen te bevatten. Eten dat je blij maakt, is eten dat goed voor je is. Voor jóu. Maar ook: eten waaraan zorg is besteed. Verse groenten. En vooral: eet samen. Maak de maaltijd het mooiste moment van de dag. Eet je alleen, besteed dan evenveel zorg aan je maaltijd als wanneer je voor anderen kookt. En dien het vandaag mooi op. Wil je de wereld ook nog een lol doen? Laat vlees en zuivel weg en kook peulvruchten. De wereld voor een kom linzensoep!

42. Neem de tijd

‘Leef elke dag alsof het je laatste is’. Ja, het klinkt leuk, maar wat een stress! Ga vandaag uit van het adagium: ‘je hebt precies genoeg tijd om de dingen te doen die je moet doen’. Het hoeft niet allemaal vandaag, als je met pensioen gaat, wil je ook nog ’n leuke nieuwe hobby kunnen beginnen. Maak een lijstje van leuke dingen en bewaar ze tot volgend jaar.

43. No fear

‘De hele wereld draait om jou,’ zegt Byron Katie. ‘Onze taak is om je steeds maar aan te vallen, zo hard als we kunnen, net zolang tot je het begrijpt. Zoveel houden we van je, of we dat nou weten of niet.’ Wat moet je begrijpen? Dat je nu al gelukkig kunt zijn, met precies wat je hebt en wat je doet, als je geen angst meer koestert. Vraag je bij elke angstige gedachte af: is dit waar?

44. Digital detox (voor een dag)

Versnipperde aandacht maakt onrustig. Schakel je schermen uit! En omdat we weten hoe moeilijk dat is, hierbij een concrete tip: schakel je notificatieberichten uit, voor je e-mail en social media, zodat je niet van élke nieuwe update een bericht krijgt.

45. Doe één ding tegelijk

Het lijkt stoer, multitasken. Maar het is zonde van je tijd. Als je één ding tegelijk doet, werk je sneller, efficiënter, je onthoudt meer en je leert er meer van. Vandaag: doe één ding tegelijk, maak dat af, begin dan pas aan het volgende. Focus. Rust! En spread the word: ‘Sorry. Kan het wachten? Ik kan niet multi-tasken’.

46. Geef!

Het lijkt alsof gelukkige mensen meer geven, maar de logica is eigenlijk andersom: van geven word je gelukkig. Zoek vandaag mogelijkheden om iets te geven: tasje spullen naar de goededoelenwinkel, wat kleren naar de weggeefhoek, zet een boek op de plank voor voorbijgangers om mee te nemen. Geef iets weg, het maakt niet uit wat. Het kan ook aandacht zijn.

47. Ga op tijd naar bed

Nachtrust doet wonderen. Reken op minstens acht uur slaap en nog een uur voor je complete bedritueel voordat je in slaap valt. Zeven uur op? Begin dan om tien uur met naar bed gaan, want straks ben je te moe om je lenzen uit te doen en dan duurt het allemaal nog langer. Tip van de Amerikaanse journaliste Gretchen Rubin (‘Het Happiness Project’): stel je alarm in voor het tijdstip dat je naar bed moet. Wees streng: dan maar geen tijd voor jezelf laat op de avond. Nachtrust is de basis van alles. Als je uitgerust bent, kun je de wereld aan.

48. Bedwing je kooplust

Vuistregel: van spullen word je niet gelukkig, je kunt beter ervaringen opdoen. Er is een uitzondering, namelijk spullen die je gebruikt voor een hobby of andere activiteit. Hoe dan ook: koop een dag of langer zo min mogelijk. Kijk voordat je iets aanschaft eerst of je het echt nodig hebt, en zo ja of je het kunt lenen of tweedehands kunt kopen. Schrijf je in bij peerby.com (lenen van de buren) of vraag een kennis of je het kunt lenen.

49. Jij bent het licht

Soms moet je er even aan herinnerd worden, Jeff Foster verwoordt het mooi: ‘Je bent vrij, in contact met dat binnenin je dat altijd al vrij is geweest, als je aanwezig bent, en jouw leven is jouw leven, en jij ademt, en jij bent van oneindige waarde als uitdrukkingsvorm van het universum, en jij mag voelen wat je voelt zonder je ervoor te hoeven schamen. Je hebt altijd geschitterd, wezen, je bent altijd de Bron geweest en de Zon en het Licht, en niemand heeft daar ooit aan kunnen raken, niemand heeft dat ooit kunnen wegnemen.’

50. Ga naar buiten

Niks helpt beter tegen sombere gedachten dan een flinke wandeling. Wil je met een vriendin afspreken, ga dan rennen, naar het strand of naar het bos. Overigens: de reden dat we ons beter gaan voelen als we buiten zijn, is ook dat we vitamine D aanmaken. Schijnt de zon even? Ga naar buiten, keer je gezicht naar de zon. Vitamine D!

51. Maak deel uit van iets groots

We worden gelukkig als we het gevoel hebben deel uit te maken van iets groots. Dat kan op veel verschillende manieren. Je kunt naar een concert of musical gaan, een sportwedstrijd bijwonen en juichen op de tribune, een grote stad bezoeken en opgaan in de massa. Het allermooiste: samen zingen.

52. Geef je over

Seks is heerlijk! Je kunt jezelf er helemaal in verliezen, het zorgt voor rust én je krijgt er energie van, en het zorgt voor een shot hormonen die je geluksgevoel enorm bevorderen – en dan hebben we het alleen nog maar over seks met jezelf. Met iemand erbij is het zo mogelijk nog fijner allemaal. Maak je bed de leukste, lekkerste, fijnste plek van het huis. Wanneer heb je je voor het laatst overgegeven aan genot?

53. De playlist van je leven

We zijn allemaal muzikaal. We snáppen muziek. En we kunnen ons laten raken door de klanken van een liedje. Wat is de muziek die jóu helpt? Waar jij vrolijk van wordt? Die jou raakt? Die je het gevoel geeft dat het klopt, het leven? Je hoeft trouwens niet te kunnen beschrijven waarom. Want dat is nu net het mooie van muziek: het werkt zonder woorden. En krijg je zin om te dansen? Dans.

54. Heb vertrouwen

De Chinese wijsgeer Lao-Tze stelde: ‘Alles en iedereen onder de hemel is heilig. Het universum kan niet worden beheerst of verbeterd.’ Als je dit tot je laat doordringen, weet je dat je kunt ontspannen. Jij hoeft het universum niet te verbeteren. Je kunt erop vertrouwen dat het universum weet wat het doet. Dat vertrouwen – daar word je gelukkig van.

55. Richt je aandacht naar buiten

Prachtig gegeven: als je probeert iemand anders gelukkig te maken, ga je jezelf ook beter voelen. Vandaag: de wereld draait niet om jou. Bied je aan als vrijwilliger. Geef je op voor NL Doet, als collectant voor een goed doel of als vrijwilliger in de buurt.  Je hebt veel meer te geven dan je denkt. Aandacht is het grootste geschenk.

56. Gebruik je fantasie

Geef het jezelf in gedachten. Geef jezelf die minnaar. Dirigeer een orkest. Treed op in de Ziggo Dome. Ga op ontdekkingsreis in de Amazone. Heb alle rijkdom van de wereld. Wees gul. Geef iemand een fantasie. Zeg: ‘Als ik kon toveren, gaf ik jou…’

57. Neem niets te serieus

Best een goeie tip om instant lichter in het leven te staan komt van de Amerikaanse spiritueel leraar Adyashanti. ‘De aard van ons wezen is welbehagen, geluk,’ zegt hij. ‘Je hebt er niets voor nodig.’ Denk licht over jezelf. Bij ontwaken hoort dat je de dingen niet langer zo serieus neemt. En wat je het minst van alles serieus neemt, is jezelf.’

58. Leg contact

Bel iemand op van wie je weet dat die het het afgelopen jaar moeilijk heeft gehad. Iemand die een partner heeft verloren, die ontslagen is misschien. ‘Ik ben benieuwd hoe het met je gaat.’ We willen niet storen, we willen ons er niet mee bemoeien, we denken dat we niks bijdragen, maar dat doen we wel. Het kan wel eens veel belangrijker zijn dan je denkt.

59. Mediteer

Ja, ook als je het nog nooit hebt gedaan! Mediteren is geen kwestie van uren op een kussen zitten in een ongemakkelijke houding. Het gaat over je gedachten temmen. Je kunt ook een paar minuten naar een kaarsje kijken. Probeer te focussen. Komen er gedachten in je op, probeer er dan naar te kijken alsof het de gedachten van iemand anders zijn en laat ze voorbij gaan. Dwalen je gedachten af, breng ze dan terug naar je beginpunt, vriendelijk, met zachte hand. Doe dit een paar keer per dag een paar minuten.

60. Oefen vergeving

De dingen die op de achtergrond je geluk verzieken. De dingen waar je nog steeds boos over bent. De dingen die je nog niet bent vergeten en die je mensen eigenlijk nog steeds kwalijk neemt. Het is niet altijd gemakkelijk om te vergeven, maar het helpt wel. Vergeef niet alleen buitenstaanders, vergeef ook de mensen die je na staan. Vergeef je ouders. Vergeef jezelf, voor iets wat je verkeerd deed en waar je je schuldig over voelt. Als het kan: vraag vergeving.

61. Ontplooi je talenten

Jezelf ontplooien maakt gelukkig, iets doen met je talenten. Hoe ontdek je waar je talenten liggen? Onderzoek wat de dingen zijn die je graag doet en die je gemakkelijk af gaan. Probeer dingen uit. Het is fijn om ergens beter in te worden.

62. Drie schatten

Om over na te denken. Lao-tze schreef in de Tao Te Ching: ‘Ik heb altijd drie schatten; houd ze vast en bewaar ze. De eerste is mededogen; de tweede is soberheid; en de derde is mij niet aan te matigen vooraan in de wereld te staan. Omdat ik mededogend ben, daarom kan ik moedig zijn. Omdat ik sober ben, daarom kan ik onbaatzuchtig zijn.’

63. Geluk in je handen

Er zit troost in herhalende beweging. Breien is bijvoorbeeld fijn: je kunt het doen terwijl je iets anders doet. Knutselen met kinderen. In de tuin werken. Koken. Brood kneden. Spelen met magisch zand.

64. Zin in je leven

Je bent gelukkig als je het gevoel hebt dat je leven er toe doet. Maar vooral als je het leven leidt waarvan je het gevoel hebt dat het ook echt jóuw leven is. Waarin je jouw talenten kunt ontplooien, waarin plek is voor de dingen die voor jou belangrijk zijn, het leven waarin jij kunt groeien en bloeien. Follow your bliss, volg je hart. Hoe kun je je leven een klein beetje meer die richting op duwen?

65. Vraag om hulp

Ach, we zijn zo sterk en onafhankelijk. Om hulp vragen? Dat doen we liever niet. En maar doorhannesen. Zo jammer! Heb je hulp nodig? Vráág! Want juist om hulp vragen zorgt voor verbinding met anderen. Al vraag je maar iemand je boodschappen te helpen tillen, of iets te pakken van de bovenste plank in de supermarkt, een buggy die de trap af moet. Maar ook: een ingewikkelde klus, een sollicitatiegesprek dat je wilt oefenen, een kamer schilderen. Vraag hulp. Doe het samen. Je doet niet alleen jezelf een plezier, de ander heeft ook een goeie dag.

66. Neem even afstand

Jezelf van een afstandje bekijken helpt, het zorgt dat je minder snel meegesleept wordt door (negatieve) emoties. Ongeduldig in de rij. Geïrriteerd door een rood stoplicht. Hannessend met je fiets in het bovenrek. Heb je vandaag zo’n moment? Bekijk je leven (en jezelf!) alsof je naar een film kijkt, met mildheid en als het lukt met humor.

67. Handel zonder einddoel

Doe aan karma yoga: handel zonder je te bekommeren om de uitkomst daarvan. In de Bhagavad Gita staat dat wij het recht hebben om te handelen, maar niet om het resultaat van ons handelen te bepalen. Dat moeten we overlaten aan het universum, aan God. Dus wat je ook doet, doe het om het werk zelf, om het proces, niet om het eindresultaat. Dan raak je in een flow en word je vanzelf gelukkig, van de handeling.

68. Maak een lijstje van je doelen

Maak een lijstje met alles wat je zou willen bereiken in je leven. Hoe onzinnig ook. Neem tien minuten. Schrijf voluit, hou je niet in. Neem je jeugddromen mee. Hoe langer de lijst, hoe beter. Hou de lijst bij je, en neem af en toe de tijd om er even naar te kijken en nieuwe doelen toe te voegen.

69. Voel je liefde

Verbind je emoties met waarden. Voel je je boos, vraag jezelf dan af waarom je boos bent: welke waarde staat hier op het spel? Misschien heeft iemand gejokt, of wordt er iemand in de steek gelaten. Concentreer je meer op de waarde – eerlijkheid, hulpvaardigheid – dan op de negatieve emotie. Ben je verdrietig, besef dan wat het is dat je verdrietig maakt: negen van de tien keer is dat in wezen liefde.

70. Heilig doel

Zet jezelf in voor een heilig doel. ‘Dit is de ware vreugde van het leven,’ zei George Bernard Shaw: ‘gebruikt worden voor een groots doel waar je achter kunt staan. Dan word je een natuurkracht, in plaats van een hoop geklaag en gezeur over de wereld die niet gewijd is aan jouw geluk. Mijn leven behoort toe aan het geheel, en ik wil helemaal opgebruikt zijn als ik sterf, want hoe harder ik werk, hoe meer ik leef.’ Een mooie om een dagje te laten bezinken.

71. Koester je veerkracht

Wat heb je nodig om tegenslagen op te vangen? Doe vandaag iets concreets wat goed is voor je veerkracht. Dat kan financieel zijn, maar ook psychologisch of spiritueel. Bekijk wat je nodig hebt, en neem een kleine stap om daaraan te werken. Voorbeeld: geef je bank een automatische spaaropdracht, zodat je over een tijdje meer financiële reserve hebt. Of haal extra kaarsen in huis voor als de elektriciteit uitvalt.

72. Ruim op

Je kunt heel gelukkig worden van een opgeruimd huis. Je hoeft echt niet je hele huis te Kondoën, het kan ook gaan om rommel in je hoofd. Hoe dan ook, neem een afgebakend taakje (één la is zat) en ruim dat op. Jezelf een doel stellen en dat halen – dat is het idee.

73. Wees dankbaar

We zijn niet dankbaar omdat we gelukkig zijn; we worden gelukkig omdat we dankbaar zijn. Besef wat je hebt om blij van te worden. Dank de hemel, je sterren, je beschermengel, de hindoeïstische god van de overvloed Ganesha… Maar zeg dank. 

74. Neem kleine stapjes

Minder roken, minder drinken, meer bewegen, gezonder eten. We hebben allemaal wel een sliert  gewoonten in gedachten die we graag zouden willen hebben, maar já. Het geheim: doe het met zulke kleine stapjes dat het geen moeite kost, volgens de Japanse principes van Kaizen. Een kleine verandering heeft op termijn effect en kan echt je gewoonten veranderen.

75. Welke geuren maken je gelukkig?

Geuren zijn sfeermakers. Maar van welke geur je blij wordt is heel persoonlijk. Oranjebloesem. Hout. Kruiden en specerijen. Appeltaart. Ruik aan geurkaarsen, gewoon om te ontdekken van welke geuren je houdt. Ruik aan thee, koffie, fruit. De geur van ozon als het net heeft geregend. De geur van het gedragen shirt van iemand van wie je houdt. Warme chocomel, thee. Wees je bewust van de geuren van het seizoen. Wat zijn voor jou de geuren van de lente, zomer, herfst en winter? Herinner je de geur van natte bladeren, van verse bloemen, van de lucht in het park als het vriest.

76. Beweeg

Bewegen maakt een mens gelukkig omdat het ervoor zorgt dat het brein meer dopamine aanmaakt, het gelukshormoon. Rennen, fietsen, dansen, zwemmen, sporten, work-out, yoga: alles wat je lichaam in beweging brengt, is goed voor je ontspanning, je zelfvertrouwen, je rust en je energieniveau. Vaak en kort is beter dan een keer in de week fanatiek sporten. Grijp elke kans om te bewegen aan.

77. Rustig blijven ademen

Gelukkig zijn begint bij goed en natuurlijk ademen. Dat wil zeggen: rustig en laangzaaaam. Leg een hand op je borst en een op je buik – de onderste hand moet bij elke inademing meer bewegen dan de bovenste. In rust is zes keer ademen per minuut het best. Adem in alsof je een heerlijke geur ruikt, zonder geluid. Adem langzaam uit.

78. Doe jezelf iets cadeau

Doe jezelf cadeau dat je tankt terwijl het nog niet nodig is, zodat je niet in de zenuwen zit of je genoeg benzine hebt. Doe jezelf cadeau dat je iets niet hoeft waar je tegenop ziet. Doe jezelf cadeau dat je hulp vraagt bij iets wat je moeilijk vindt. Doe jezelf cadeau dat je snapt dat het allemaal niet meevalt, het leven, en dat je ook maar je best doet. Doe iets dat je tot tranen zou roeren als iemand anders het voor je deed – doe het zelf.

79. Je levensdoel: wat zijn je waarden?

Plezier, geluk, vrienden, onafhankelijkheid, avontuur? Kameraadschap, natuur, ontplooiing? Welk thema is voor jou de komende tijd belangrijk? Morgen, de volgende week, je volgende levensjaar? Hoe wil je later terugkijken op je leven? Maak een keuze: wat vind je echt belangrijk? Besteed daar vandaag je geld, tijd en aandacht aan. Als je weet wat je levensdoel is, geeft dat kracht en zelfvertrouwen. (En je zit nergens aan vast, je kunt je doel altijd bijstellen).

80. Gun jezelf een nieuwsluwe week

De waan van de dag. We kunnen ons erin verliezen. Het nieuws, de tweets, de citaten, de proefballonnetjes, de schandalen, de uitverkoop. Nieuwsjunkies zijn we. We willen altijd overal van op de hoogte zijn. Doe het een weekje niet. Koppel jezelf los van de waan van de dag en kies in plaats daarvan voor de achtergronden van het nieuws. Kijk pas na een week wat je hebt gemist. Kijk naar wat je werkelijk wilt weten, in plaats van wat je over je krijgt uitgestort. (Tip: ergens achter in een la ligt nog een oude telefoon die niks kan behalve bellen. Gebruik die!) Voor gevorderden: check je email maar één keer per dag. Rust. Focus.

81. En… ontspan

Ontspannen, geestelijk en lichamelijk, helpt om geluksgevoelens te kunnen voelen. Ontspan bewust, zo vaak je eraan denkt, je kaken, je nekspieren, je schouders, je buik. Ontspan je handen en je voeten. Ontspannen is iets anders dan hangen. Hang nooit; zit rechtop. Hangen in onnatuurlijke houdingen leidt juist tot meer spanning in je spieren. 

82. Hou je even niet met geluk bezig

Geluk gedijt als je er niet al teveel op focust. Gelukkig zijn doe je niet voor de buitenwereld. Het is een gloeiend kooltje van binnen, dat je zuurstof geeft om het warm te houden.

83. Zorg goed voor jezelf

Verwacht niet dat anderen aanvoelen wat jij nodig hebt. Bedenk wat je het meeste nodig hebt, en geef dat jezelf. Zet één dag alles in het teken van goed voor jezelf zorgen. Doe alsof je een dier bent. Zorg voor frisse lucht, goed eten, beweging, voer voor de geest. Maak er vervolgens een gewoonte van om jezelf elke dag iets te geven. Al is het maar aandacht. Een moment voor jezelf. Iets kleins waar je van geniet. Koop af en toe iets kleins voor jezelf, waar je blij van wordt. En als ze in de winkel vragen: ‘Is het een cadeautje?’ zeg dan: ‘Ja!’

84. Lach!

Gelukkige mensen lachen graag, maar mensen die graag lachen zijn ook gelukkiger. Lachen en glimlachen maakt geluksstofjes aan in je hersens. En het maakt dat andere mensen teruglachen en mee gaan lachen, wat nog meer geluk brengt. Neem jezelf deze week voor om elke dag in elk geval een keer hardop te lachen. Lees een grappig boek, kijk grappige filmpjes, trek op met vrienden met wie je lol kunt trappen. Kijk slapstick. Maak anderen aan het lachen, doe iets onverwachts of haal een grap uit. Slappe lach gehad? Bonuspunten.

85. Tel je zegeningen

Doen: denk ’s morgens als je wakker wordt aan drie dingen waarvoor je dankbaar bent. Dank je wel voor mijn linkerteen! Dank je wel voor de zon! Dank je wel voor de wekker, die zorgt dat ik niet de dag verlummel!

86. Zoek je flow

Dat heerlijke gevoel: dat je ergens mee bezig bent en de tijd vergeet. Het woord ervoor is ‘flow’. Hoe zorg je voor flow? Haal afleidingen weg (telefoon uit) zoek een taak die net op de grens ligt van wat je kunt, zodat je uitgedaagd bent. Zet een timer op een half uur. En ga!

89. Leef vandaag

Aan gisteren kun je niets meer doen en wat de dag van morgen brengt, dat moet je maar afwachten. Maak vandaag het allerbeste van deze dag. Denk ’s morgens: wat ga ik voor goed doen vandaag? En vraag je ’s avonds als laatste af: wat heb ik vandaag voor goed gedaan? Dat is wat de de Amerikaanse politicus Benjamin Franklin in zijn agenda schreef. In de achttiende eeuw. Maar het werkt nog steeds.

90. Neem pauzes

Zet af en toe jezelf op ‘stop’, door te mediteren, of gewoon te lummelen. ‘Neem witjes’, noemt Paul Loman dat in zijn boek ‘Ik heb de tijd’: ‘iets doen waar je geen verstandelijke inspanning bij hoeft te verrichten. Bijvoorbeeld wat kopjes omspoelen. Daarmee leid je de geest af. Hij mag vrij rondspinnen en associëren. Zo rust hij uit.’ Het geluk kan dan zomaar binnen stromen.

91. Zing!

‘Zingen maakt gelukkig,’ zegt Stembevrijder Jan Kortie. ‘Als we kunnen uiten wat in ons zit, geeft dat enorme voldoening. Zingen heeft de potentie om naar buiten te laten komen wie je werkelijk bent. Daarom is zingen letterlijk helend: het maakt heel. Jouw stem is van nature ook precies goed voor jou. De trilling van de stem is magisch. Zingen is de meest rechtstreekse manier om onze binnenwereld met de buitenwereld te verbinden. Zingen kan jouw ware ik naar buiten brengen. En je hebt er niks voor nodig.’

92. Doe elke dag iets nieuws

Omdat het kan, omdat het leuk is, omdat je er gelukkig van wordt. Eet iets wat je niet kent. Een gefrituurde sprinkhaan? Doen. Vraag of je zelf je vuilniszak achterin de vuilniswagen mag gooien. Luister naar een nieuw lied. Pluk een bloem. Ga naar een museum dat je nog niet kende. Hou jezelf alert, en vrolijk.

93. Leef met compassie

‘Als je wilt dat anderen gelukkig worden,’ zegt de Dalai Lama, ‘beoefen dan compassie. Als je zelf gelukkig wilt worden, beoefen dan compassie.’ Mooi streven: probeer deze week te leven vanuit compassie.

94. Ontwikkel je intuïtie

Leer luisteren naar het kleine stemmetje in je hoofd. Je intuïtie is niet iets ongrijpbaars, het is eigenlijk heel logisch. Bij ingewikkelde beslissingen: neem alle informatie in je op, slaap er een nachtje over en doe wat ’s morgens het beste voelt. Dat zijn uiteindelijk vaak de beste besluiten. Begin klein. Besteed aandacht door de kleine dingen die door je hoofd schieten. ’Zal ik mijn telefoonlader meenemen?’ als je de deur achter je dicht trekt. Schiet dat door je hoofd, ga dan terug en pak hem. Je hebt hem waarschijnlijk nodig.

95. Geniet van kunst

‘Take your broken heart. Make it into art.’ Uitspraak van actrice Carrie Fisher (prinses Leia), geciteerd door Meryl Streep bij de Oscaruitreiking. Dat is wat kunstenaars doen. Ze nemen hun persoonlijke ervaring en maken er kunst van. Dat betekent ook dat wij bij kunstenaars te rade kunnen gaan, als we het even niet meer weten. Dichters. Schilders. Schrijvers. Filmers. Je hoeft niet alle kunst mooi te vinden. Maar laat het toe in je leven. Kijk naar kunst en zoek kunstenaars die je aanspreken. Verdiep je in hun werk. Leer er meer over. Ga naar een museum, zoek een schilderij dat je aanspreekt, en kijk ernaar. Een half uur, minstens. Dring door in de geest van de kunstenaar, ook al leefde hij of zij een paar eeuwen geleden. Wat wilde hij vertellen? Laat het tot je doordringen. Maak het jóuw kunstwerk.

96. Mindfulness

Mindfulness gaat over aandacht. Over je concentreren op de taak waar je mee bezig bent en je ermee verbinden. Laat de extra gedachten los. Je bent te laat – dat is het, er hoeft geen zelfverwijt bij, of over iets dat ‘altijd’ zo is. Signaleer wat er is. En laat het daarbij. Observeer wat er met jou gebeurt, als je boos wordt.

97. Synchroniciteit

Je zou het kunnen omschrijven als ‘zinvol toeval’. Synchroniciteit gaat over gebeurtenissen die gelijktijdig optreden, waar geen oorzakelijke verklaring voor is, maar die wel met elkaar te maken lijken te hebben. In het dagelijks leven zeggen we ‘het moest zo zijn’. Je denkt aan iemand, hij belt je op. Je hebt iets nodig, je vindt het op je pad. Een verklaring zoeken hoeft eigenlijk niet, want vaak ís die er ook  niet. Beschouw het als een cadeautje van het universum. 

98. Leef je uit

Er zijn zoveel manieren om je creativiteit uit te leven. Zeker als je veel in een digitale wereld verkeert, is dit een enorme oppepper. Schilder, teken, kleur, hak, kook – en néé, je hoeft geen talent te hebben. Je hoeft je alleen over te geven aan het proces. Want al doende vergeet je de tijd. Je raakt in een flow. Wat je ook leert: improviseren. Experimenteren. Je grenzen verleggen. Vies worden? Doen! Feest met kinderen: spreid een stuk plastic op de grond en verf met je handen en voeten. Maak er een enorme bende van. Kleur buiten de lijntjes.

99. Non-dualiteit

Jeff Foster omschrijft het mooi: ‘Geluk is niet het tegenovergestelde van verlangen, noch het tegenovergestelde van rouw, noch het tegenovergestelde van teleurstelling, maar de wijd open armen die al deze energiën omarmen, de immense hemel waarin alle weer is toegestaan, goed en slecht, pijnlijk en plezierig. Het ware geluk heeft geen tegendeel. Het is non-duaal. Het is het leven zelf.’ Mooi om in je achterhoofd te houden.

100. Laat iets mislukken

Oké, luister, we zijn allemaal menselijk, dus waarom zou jij perfect zijn? Bovendien: als er nooit iets mislukt, leer je ook niks. Om over na te denken: ‘dingen die de moeite waard zijn, zijn ook de moeite waard om te falen’. Mik hoog. Faal groots.