Met een klein gebaar kun je veel bereiken, daar komt Gijs Koeman achter. Op het station ziet hij hoe mensen plotseling van zombies in vriendelijk glimlachende wezens veranderen, en dat door de handdruk van een vreemde.
Ik ben de trein uitgestapt en diep verzonken in mijn eigen wereld als er opeens een hand verschijnt. Uit een reflex schud ik deze, maar het lukt me niet om het bijbehorende gezicht, dat behoorlijk getekend is, thuis te brengen. Het doet niet ter zake. De man, ik schat een jaar of 45, onverzorgd ogend en sober gekleed, is al onderweg naar de volgende wildvreemde.
Sindsdien heb ik hem verscheidene malen in actie gezien, zowel op rustige momenten als tijdens de spits. De randmaatschappijer blijkt vooral actief als het zwart ziet van de mensen. Hoewel de op ’t eerste gezicht willekeurige schudpraktijken hem verward doen overkomen, is zijn gedrag in de basis minder vreemd: in onze samenleving ben je immers zo succesvol als het aantal mensen dat jou respecteert. En opgedrongen of niet, een handdruk wordt waargenomen als uiting van eerbied. Zeker tijdens de spits, wanneer het wemelt van de wazige computerogen, is het schudden van zoveel mogelijk handen dus een uitstekende methode om je eigenwaarde te boosten.
Een paar weken later zie ik hem opnieuw op het perron, wederom op het drukste moment van de dag. Ditmaal houdt hij zich op bij de deur van een trein die tot stilstand is gekomen. Zowel binnen als om hem heen staat een horde uitgebluste forenzen gereed om in beweging te komen. Ik voel een flinke dosis plaatsvervangende schaamte opkomen – bijzonder hoe je jezelf soms als vanzelf in de schoenen van een ander plaatst – maar ik heb niet op zijn inventiviteit gerekend, want terwijl de deur met een plof opent, gaat zijn rechterarm de lucht in. Tot mijn verbazing verleidt hij in de seconden die volgen zowel enkele in– als uitstappers tot een highfive.
Wat volgt is een wonderlijk tafereel. Mensen staan ‘aan’. Ontwapenende glimlachjes gaan over en weer. Doppen verlaten oren. Sommige gehighfivede treinverlaters wisselen een paar woorden. Ook ben ik getuige van een ongemakkelijke eerste ontmoeting tussen een jongen en een meisje, allebei midden twintig. Dit lijkt het moment waarover ze wekenlang glurend langs hun iPad, e-reader of mobiele telefoon hebben gefantaseerd. Even gebeurt er niets – ik voel lichte paniek – maar dan lacht zij en neemt ook hij een relaxte houding aan. Pfieuw. Op het moment dat ik aanstalten maak om het tweetal van een paar welverdiende boksjes te gaan voorzien, wéét ik het plots: de eigenaardige snuiter die dit prachtige schouwspel heeft georkestreerd is helemaal niet uit op schijnerkenning, hij wil anderen wakker schudden.
In onze pijlsnelle ratiomaatschappij spenderen we grote delen van de dag in ons hoofd. Druk met anticiperen en plannen, vergeten we het huidige moment. Een onverwachte gebeurtenis kan in dat geval functioneren als een resetknop. Met zijn ongewone manier van doen biedt hij pendelaars derhalve de gelegenheid uit hun hoofd te geraken en te landen in hun lichaam. Laat dat laatste nou dé voorwaarde zijn voor leven in het hier en nu. Een waardevolle dienst dus, als je het zo bekijkt. En het mooie is, lichtjes als deze man vind je overal. Kijk maar eens goed. We worden allemaal een handje geholpen.
