Gedachtenexpirimenten en ‘Wat als’ spelletjes over hypothetische situaties kunnen leuk en leerzaam zijn, maar achter alles een vraagteken zetten, dat gaat Susan Smit te ver.
Geloof me. Ik houd van gedachte-experimenten, ver weg van de heersende waarheden, gedicteerd door de tijdgeest. Jullie kennen me inmiddels een beetje, dat vind ik allemaal verrukkelijk en nodig. Maar van de hele tijd achter alles een vraagteken zetten word ik bloednerveus. En strontgeïrriteerd, als dat een woord is.
Op stoom gekomen esoterische types, vooral in de hoek van de non-dualiteit (no offence, jongens) (want het zijn opvallend genoeg vooral mannen), houden ervan je helemaal gek te maken met stellingen als ‘Er is geen ik’, ‘Er is geen jij’, ‘Alles is een illusie,’ ‘Niets bestaat werkelijk’ en andere mambojambo. Hoe meer jij steigert en sputtert terwijl zij de theorie uiteen zetten, hoe specialer zij zich voelen: zij zijn zoveel verder dan de anderen, die nog geen idee hebben dat ze helemaal niet bestaan. Als dat geen dualistisch denken is.
Er bestaan momenten van klaarheid in ieders leven, al dan niet ingegeven door meditatie, drugs of een heftige ervaring, waarop je even door de bubbel van wat we werkelijkheid noemen heen kijkt. Je ziet en voelt in een flits hoe alles met alles verbonden is, hoe jouw persoonlijkheid zoveel kleiner is dan de ziel die je bent, hoe we verstrikt zijn geraakt in illusies van ‘mijn’ en ‘dijn’ en ‘goed’ en ‘slecht’. Je veegt een beslagen raam schoon, kijkt er even doorheen en je zult nooit meer zo zijn als daarvoor.
Maar, geachte ‘Niets bestaat werkelijk’-zegger, het is volgens mij niet bedoeling om voortdurend door de droom van afzonderlijke dingen en mensen te prikken waarin we leven. Alsof je een potje Monopoly speelt en bij elke beurt roept: ‘Het is maar een spelletje!’ Laat maar dan. Je brengt zoveel afstand aan tussen het leven en jezelf (jaja, er is geen jij, I know, maar nu ben ik even aan het woord) dat het voor je ontwikkeling niet meer constructief is. In de psychiatrie is trouwens een term voor het je qua bewustzijn, geheugen, identiteit en waarneming loskoppelen van de werkelijkheid: dissociatie.
Almaar minzaam en verheven glimlachen om alles omdat jij, de verlichte, niet in de collectieve illusie trapt, kan bovendien een listig mentaal trucje zijn om maar niet te hoeven voelen. Alles is toch niet echt, weetjewel? Maar hier, te midden van de aardse droom, moeten we wakker genoeg zijn om dingen te leren en te brengen – met ons hele hebben en houwen, betrokken op alle niveaus.
