Wist je dat ruimtegruis gewoon tussen de stofjes op je keukentafel ligt? Anne verwondert zich over de waanzinnigheid van het heelal.
Ben ik de enige die stofdraden mooi vindt? Je vindt ze in de hoeken van de kamer en ze zijn zo licht en teer, als je ertegen blaast, bewegen ze zo sierlijk omhoog en weer terug. En ze ontstaan vanzelf, uit het niets, uit stof. Ja, zo af en toe ga ik er heus wel eens langs met een ragebol. Echt. Maar in mijn volgende leven, heb ik wel eens bedacht, ga ik stof onderzoeken. Gewoon: stof.
Maar goed, vandaar dat ik dus stiekem verliefd werd op de Noorse jazzgitarist en amateurgeoloog Jon Larsen, toen ik het verhaal las over zijn speurtocht naar micrometeorieten. Micrometeorieten, dat zijn brokstukken uit de ruimte, verbrand in de dampkring en daarna op aarde nedergedaald – maar dan extreem klein. Denk: eenvijfde tot een halve millimeter. Een stofje.
Hoe Jon Larsen daarbij kwam? Zijn oog viel bij het afnemen van de tafel op een glinsterend stofje en in plaats van het doekje uit te spoelen, dacht hij aan een verhaal dat hij hoorde over ruimtegruis dat de dampkring van de aarde door komt. Dat verbrandt en verpulvert, en de stofjes dwarrelen naar beneden. Zou je die dus gewoon kunnen vinden? Bijvoorbeeld op je keukentafel?
Jon ontwikkelde een nieuwe hobby: stof verzamelen en door zoeken op micrometeorieten. Als hij op tournee was, nam hij altijd een magneet, plastic zakjes en een stoffer mee. En dan lag hij daar, op zijn knieën op de parkeerplaats van een winkelcentrum in Los Angeles. Ja, lach maar.
Inmiddels zijn ook de wetenschappers die het aanvankelijk allemaal afdeden als een broodje aap-verhaal overtuigd. Want toen ze zijn vondsten onder de microscoop bestudeerden, bleek duidelijk: Jon vond wel degelijk micrometeorieten.
Ik kijk naar de foto’s. Sterk uitvergroot zie je hoe prachtig ze zijn, die stofjes ruimtegruis. Een appelgroen korreltje olivijn, met een patroon dat lijkt op het schild van een schildpad, gevonden op de parkeerplaats van een winkelcentrum in Los Angeles. Een bolletje met een klein druppeltje metaal erop. Nog zo’n korreltje waarvan de buitenste laag door de hitte gesmolten is, en daarna gestold.
Die micrometeorieten komen uit de ruimte. Maar waarvandaan, dat is lastig precies te bepalen. Is het maanstof? Komen ze van Jupiter? Van Mars of Venus? Uit de meteorenregen, die elk jaar in augustus voor vallende sterren zorgt?
Grote meteorieten, van het formaat van een kiezel of groter, die vind je uiterst zelden. In Nederland zijn er zo’n stuk of zes bekend. Micrometeorieten daarentegen, kleiner dan een millimeter, daarvan daalt naar schatting zesduizend kilo per dag op aarde neer. Gemiddeld zit er volgens Jon Larsen in een theelepel stof al een micrometeoriet.
Jongens, als ik even door de hoeken van de kamer ga, heb ik de hele Melkweg in mijn ragebol.
Ik sloeg aan het googlen. Je hebt voor deze hobby in elk geval een sterke magneet nodig, om de micrometeorieten die ijzer bevatten uit het stof op te vissen. De plastic zakjes (die moet je om die magneet doen, anders krijg je de stofjes er nooit meer af) heb ik wel in de keukenla, alleen de microscoop om de boel te vergroten is even een dingetje.
Misschien stokt het wel snel, dit nieuwe project, want ik weet niet of ik het geduld heb om jarenlang met een vegertje stof in plastic zakjes te verzamelen. Dat geeft ook niet. De opwinding en verwondering maken me nu al blij. Het idee: zesduizend kilo ruimtestof per dag, dat zich verspreidt over de aarde. Het zit tussen de bladeren in je dakgoot, het ligt op de parkeerplaats, of op je vensterbank, het zit tussen je tenen op het strand. Het zit in het haar van je kinderen als ze buiten hebben gespeeld. Het zit in je neus en je oren. Je ademt het in.
Wat zijn wij, in relatie tot de aarde? Een stofje.
Wat is de aarde, in relatie tot het heelal? Een stofje.
Dit paasweekend ging ik, behalve op zoek naar paaseieren, dus ook op zoek naar stof. Ook als we die magneet uiteindelijk gewoon gebruiken om een plantenbak met viooltjes aan een ijzeren balk te hangen, heeft Jon Larsen mijn wereld al veranderd. Er is een beetje betovering bijgekomen.
Want als ik nu met mijn vinger over de vensterbank ga, dan zie ik geen huishoudelijke taak. Ik zie de maan. Ik zie Jupiter. Ik zie planetoïden. Sterrenstof.
Meer informatie over sterrenstof
Het boek In Search of Stardust, met foto’s van de mooiste micrometeorieten uit Jon’s verzameling, verschijnt in augustus*. Zijn laatste jazz-album, The next step kun je beluisteren via YouTube. Meer informatie over het project, en foto’s van micrometeorieten, vind je op Facebook en een Engelstalige instructie voor het zoeken van micrometeorieten vind je hier.
* ik kon het boek vooralsnog alleen vinden bij Amazon in Groot-Brittannië of Duitsland
