Als je liefde oprecht een kans wilt geven, zul je je moeten overgeven. Want controle werkt verstikkend en smoort elke hartstocht. Maar wat houdt overgave eigenlijk in? Moeten we onszelf weggeven en totaal versmelten met de ander? Of zijn er toch grenzen?
In andere tijden had verliefdheid een mystieke betekenis en impliceerde het de nabijheid van God voelen in je geliefde. In het oude India bijvoorbeeld werd de extase van de liefde ananda genoemd, wat ‘gelukzaligheidbewustzijn’ betekent. In de Bhagavad Gita staat: ‘Leven is liefde en liefde is leven. Wat zou begeerte anders zijn dan liefde voor het zelf?’ Ook Deepak Chopra beweert dat het volledig ervaren van liefde het spirituele doel van het leven is. ‘Overgave is de deur die we moeten doorgaan om hartstocht te kunnen vinden. Zonder overgave beperkt hartstocht zich tot de hunkering naar prikkeling en genot; met overgave is hartstocht de pijl die wijst naar het leven zelf. In spirituele zin betekent hartstocht dat we ons laten meevoeren op de stroom van het leven: een eeuwige, eindeloze rivier.’
Maar het is behoorlijk lastig om concreet te maken wat ‘overgave in de liefde’ nou eigenlijk betekent. Zo zou je het kunnen omschrijven: een beetje leunen tegen de ander in de overtuiging dat je niet alles alleen hoeft te doen; ervan uit gaan dat de ander je niet teleur zal stellen en écht verwachtingen koesteren; een toekomst zien met de ander; niet steeds je beste zelf voorspiegelen uit angst dat je geliefde anders op je uitgekeken raakt; zelf niet in paniek raken als hij of zij even wat minder enthousiast is. Dat is nogal wat. Het komt erop neer dat we het grootste, mooiste, geweldigste in de liefde aanvaarden en daar zonder voorbehoud van genieten.
Je kunt ook té voorzichtig zijn
Er zijn verschillende redenen waarom we onszelf het mooiste en grootste op liefdesgebied ontzeggen. Sommige mensen zijn in het verleden gekwetst door geliefden en hebben zichzelf bij wijze van bescherming afgesloten, anderen denken diep van binnen dat ze de liefde niet waard zijn en durven er niet in te geloven. En weer anderen, zoals ik, hadden een ouder die afwezig of emotioneel onbereikbaar was en hebben in hun hoofd geprent dat je van mannen of vrouwen maar beter niets kunt verwachten. Er is altijd wel een reden te bedenken om voorzichtig te zijn, om je niet volledig in het avontuur van de liefde te storten, maar een achterdeurtje open te houden. En dat terwijl in veel spirituele tradities overgave in de liefde dus als de sleutel wordt beschouwd om het leven volledig te ervaren.
Online training Tantra & seksuele energie
-
Voel je lichter, vrijer én levenslustiger
-
Meer uit je hoofd zijn en meer in contact met je lichaam
-
Meer dan 5.925 trainees gingen je voor
De kunst van je greep verliezen
En dan is daar het moment dat je je terughoudendheid laat varen en je verliefd wordt. In het Engels spreekt men van ‘fall in love’ en zo is het maar net. Je valt. Daar ga je. De ander neemt je gedachten en gevoelens volledig in beslag, je vindt hem of haar geweldig en je voelt dat je bereid zou zijn je leven voor die ander te veranderen. Je bent vervuld van hoop, natuurlijk, maar ook van angst. En van twijfel: is je gevoel een belofte van dingen die in het verschiet liggen, een glimp van een glorieuze waarheid of is het een valstrik, een hersenschim, zelfbedrog? Op een gegeven moment ben je zo diep in de liefde verzonken, dat je het je simpelweg niet meer kunt veroorloven om er niet in te geloven. Het is makkelijk om sceptisch te zijn over dingen die ons niet wezenlijk staande houden, maar twijfelen over de gegrondheid van je allesomvattende liefde is te pijnlijk.
Blijven analyseren is een beproefde manier om controle te houden, maar uiteindelijk betekent verliefd zijn je greep verliezen. Hetzelfde geldt overigens voor langere relaties. Ook hierin is het steeds weer de vraag: laat je los of probeer je grip te houden? Filosoof Alain de Botton schrijft in ‘Proeve van liefde’: ‘Geliefden moeten niet lang filosofen blijven, ze moeten toegeven aan de religieuze neiging om te geloven en vertrouwen te hebben.’ In tegenstelling tot de filosofie, die twijfelt en vragen stelt, kenmerkt religie zich door – daar hebben we het weer – overgave. Na Freud was het standpunt van psychologen dat verliefdheid een illusie is, een geprojecteerde fantasie. Je zou ook het tegengestelde kunnen beweren: de ingrijpende psychologische metamorfose die plaatsvindt als we verliefd worden, is een toestand van spirituele bevrijding. Ineens lijkt alles mogelijk, heeft alles betekenis, is alles met elkaar verbonden. Het geeft ons een blik op wie we werkelijk zijn en hoe het leven in elkaar zit.
In de fase van verliefdheid is overgave vanzelfsprekend. Je gaat op in elkaar, in de verrukkingen van de liefde en het ego trekt zich terug. De grenzen die normaal rond het ‘ik’ zijn opgetrokken, worden doorlaatbaar en er stroomt een nieuwe ongewone wereld in je binnen. Dat is misschien wel het grootste geschenk van de liefde: de verruiming van het ik. Het leven stroomt niet zolang een mens opgesloten blijft in zijn eigen overtuigingen en gewoonten. Een nieuwe geliefde kan de boel openbreken, je neemt gewoonten over die je bevallen, er beginnen kwaliteiten in jezelf te leven die je in de ander bewondert. Onbewust is dat misschien precies de reden dat je juist op die persoon verliefd bent geworden.
Nee zeggen is nodig
Als je het avontuur van verliefdheid hebt doorstaan, dringt het gegeven van overgave zich op een andere manier op. Binnen een duurzame verbintenis is de overgave van beide kanten niet meer zo vanzelfsprekend als in de fase van verliefdheid. Het ego is, met hernieuwde kracht, teruggekeerd en dringt aan op z’n behoeften. Er blijken grote en onverenigbare verschillen te zijn in de manier van denken en doen van jou en je geliefde. In mijn verlangen naar overgave probeer je dat weerbarstige ego met al z’n waakzaamheid en weerbaarheid te negeren, maar je voelt het in opstand komen. Maar overgave is geen kwestie van je helemaal uitleveren aan de behoeften van je beminde. Je geeft je niet over aan de ander, maar aan de liefde die je voelt voor de ander.
Valse overgave
Trap niet in de valkuil te denken dat je bij overgave alles maar accepteert van de ander en geen nee meer over je lippen krijgt. Je moet je grenzen aangeven en nee zeggen tegen dingen die tegen je natuur indruisen, maar hoe doe je dat zonder terug te vallen in de ‘tot hier en niet verder’-liefde?
Peter Schellenbaum heeft precies over dat onderwerp een boek geschreven dat ‘Nee in de liefde’ heet. ‘Overgave komt tot uiting in het streven het jij te begrijpen en aan de ontplooiing ervan bij te dragen. Paradoxaal genoeg betekent dit dat we na de eerste verliefdheid weer afstand moeten nemen.’ Het gaat erom weer tot jezelf te komen en tegelijk open te staan voor de ander met begrip, toenadering en steun.
Schellenbaum hamert erop dat je in de liefde bijtijds nee moet leren zeggen. Het nee van: ‘Ik ben jou niet, maar ik zal mijn best doen mijn nauwe grenzen stukje bij beetje in jouw richting te verleggen.’ Hij denkt dat voortdurend op harmonie gericht gedrag de vitaliteit van de liefde geen goed doet: ‘In een liefdesrelatie doen zich ook chaotische, pathologische en kwaadaardige emoties voor.’ Zo gezien kan overgave juist betekenen de confrontatie aangaan, bezwaar maken, je grieven eruit gooien, de rollen door elkaar schudden en opnieuw verdelen. In een te krampachtig bewaarde harmonie stikt overgave juist. Door af en toe nee te zeggen, kun je pas echt in vrijheid en uit volle overtuiging ja zeggen.
In de praktijk komt overgave in de liefde, én in het leven, neer op loslaten. Het loslaten van het idee ‘zo zou het moeten zijn’ en het omarmen van de gedachte dat elke situatie je iets te bieden heeft, als je tenminste bewust genoeg bent om het te vinden. Overgave betekent nergens krampachtig aan vasthouden en jezelf nergens toe dwingen, maar alles wat zich aandient verwelkomen en tegemoet treden. Het betekent trouw aan jezelf blijven, maar ook bereid zijn met je hele wezen in de relatie te investeren. Het betekent beseffen dat de liefde die door de ander weerkaatst wordt, afkomstig is uit je eigen hart.
Meer Happinez?
- Zo kom je op briljante ideeën
- Dit is waarom ademwerk zo krachtig is
- Ruimte maken voor moeilijke emoties: zo doe je dat
