Lieve ouder,
Ik schrijf deze brief aan jou, ouder in de breedste zin van het woord: biologische ouder, pleegouder, bonusouder of stiefouder. Geen ouder is hetzelfde in aanpak van de opvoeding, karakter en omstandigheden, maar toch herkennen we ons in gedeelde twijfels, zoektochten, lessen, succesjes, misstappen en verworven inzichten over het ouderschap. Ik geloof in delen. Delen heft de eenzaamheid op. Delen verbreekt de schaamte. Het verzoent je met lastige emoties, verscherpt je blik en verdubbelt de vreugde.
Bondgenootschap
Er is een bondgenootschap tussen ouders die ik pas ontdekte toen ik zwanger was van mijn eerste. De bemoedigende knipoog van de moeder op straat als je peuter niet op wil schieten, de helpende hand van een vader van de crèche als je met een baby op de arm de kinderwagen probeert uit te klappen, de ontboezemingen (‘Ik lig soms om negen uur te pitten’) als je je excuseert voor je gegaap, die andere gescheiden moeder die je een hartje stuurt nadat ze je op school wat bibberig heeft horen zeggen ‘Ik zie je over drie dagen lieverd, papa haalt je op’. Dat bondgenootschap kan een vangnet en een zegen zijn. Het verhalen van de wonderlijke ontwikkelingen van je kinderen (die jij althans als wonderen ervaart) en het opbiechten van wanhoop en taaie momenten helpen om je taak als ouder te begrijpen en je ermee te verzoenen.
De razendsnelle ontwikkeling
Wij ouders denken bij het begin van onze loopbaan als opvoeders dat we ons kroost vooral veel moeten uitleggen en aanleren, maar staan versteld van de razendsnelle ontwikkeling die ons kind doormaakt zonder dat we er iets mee te maken lijken te hebben. Het is nauwelijks bij te houden: de ene week lukt het een kind voor het eerst om zich vast te houden aan de tafel en de week erop gaat ze ineens zelfstandig staan. De ene week brengt een puber zijn bord niet eens naar het aanrecht en de week erop staat hij voor het hele gezin te koken. Uit het niets. Die lust tot ontwikkelen, die ‘drang vooruit’, zit in kinderen zelf. Aanmoediging en complimenten van ons vinden ze best amusant, maar ze zijn niet eens nodig. De mens wil van binnenuit steeds maar dóór, verder, hoger, beter, langer, sneller. Net zoals een zaadje in de grond van nature wil ontkiemen en uitgroeien tot een bloeiende bloem.
Veilig ontplooien
Een goede tuinman weet wanneer de bloemen in zijn tuin te verzorgen en wanneer ze met rust te laten en de natuur zijn werk te laten doen. Hij kan ze water geven als dat nodig is, maar het heeft geen zin een bloem in de knop met zijn vingers open te pellen. De bloem beslist zelf wanneer ze zal ontluiken. Een goede tuinman weet ook dat de bloemen in zijn tuin niet zijn eigen creatie zijn, maar die van de natuur. Hij kan alleen maar een handje helpen om ze het mooiste te laten worden wat ze kunnen zijn: zichzelf. De taak van een ouder, zo gaan we begrijpen als onze kinderen opgroeien, is vooral observeren, goede omstandigheden creëren, laten gebeuren en niet duwen en trekken. Niet overbemesten, om de tuinmanvergelijking maar te blijven gebruiken, maar verzorgen met eerbied voor de natuurlijke ritmen en processen. Het is onze taak de voorwaarden te scheppen waarbinnen een kind zich veilig kan ontplooien, maar in welk tempo en welke richting dat zal zijn, ligt buiten ons bereik.
Je kunt van je kinderen leren
En het wordt nog mooier: we kunnen als ouders ook van onze kinderen leren. Dat begreep ik toen mijn eerste kind een jaar of twee was en ik na een drukke dag even ging zitten. Na gejaag en gejakker kon ik nog steeds niet van dit rustmoment genieten omdat ik me zorgen zat te maken om van alles. Ik keek naar mijn dochter die aan het spelen was. Alleen al door naar haar te kijken kwam ik tot rust. Haar hele wezen straalde een innige tevredenheid uit en ze maakte de indruk met al haar aandacht bezig te zijn met wat ze deed en waar ze was. Drie minuten eerder was ze nog keihard gevallen en had ze tranen met tuiten gehuild, maar nu was de pijn vergeten en was er niets meer aan de hand.
Dit kind, en alle kinderen met haar, was mij ver vooruit in dat waar ik mee worstelde: kalm en voldaan in het hier en nu zijn, niet bezorgd vooruitkijken of spijtig achteromzien. Kinderen laten ons de kracht zien van speelsheid, lichtvoetigheid, niet-weten, leergierigheid, eerlijkheid, vallen en opstaan, vertrouwen hebben, kunnen ontvangen en aandachtig zijn. Om maar wat te noemen.
Luister en observeer
Dezelfde hoeveelheid tijd waarin we ons als ouder richten op het kneden en vormen van ons kind, zouden we moeten besteden aan observeren en luisteren zodat ons kind ons kan laten zien wat we vergeten waren. Wat een kind vanzelfsprekend en van nature in zich draagt, is bij ons door vastgeroeste patronen, starre overtuigingen en traumatische ervaringen langzaam van ons weggesijpeld. Het kan een ingewikkelde taak zijn geworden om te doen wat een kind zonder enkele moeite doet: de wereld tegemoet treden met open vizier.
In de Tarot is er een ongenummerde kaart die zowel gelezen kan worden als de eerste als de laatste kaart van het spel: de Nar. Een nar is de enige die de koning mag bespotten, dus in zekere zin staat hij boven de koning. Hij is zowel de dwaas als de wijze. De kaart symboliseert het nemen van beslissingen die de moed en wijsheid vereisen van iemand die optimistisch is en liever op zijn instincten vertrouwt dan op zijn verstand of de buitenwereld.
Ja lieve ouder, wat moeten onze kinderen nog veel leren. Maar niet meer dan wij volwassenen moeten afleren.
Met achting en waardering voor de manier waarop jij je kind(eren) naar volwassenheid begeleidt,
Susan
Meer lezen van Susan Smit?
Als je je kind wilt geven wat jij gemist hebt: Susan Smit geeft advies.
