Onzekerheid, verdriet of de macht der gewoonte – het kan de stap naar nieuwe dingen doen steeds groter maken. Misschien merk je dat je als je verdrietig bent of naarmate je ouder wordt het liefst in de comfortzone blijft. Maar is die zone wel zo comfortabel?
De comfortzone en zijn imago
De comfortzone heeft geen goede naam. Op het eerste gezicht is dat vreemd, want wat is er mis met comfort? Op zich niets. Periodes van somberheid, momenten van gêne of angst voor de toekomst kunnen ons terugbrengen naar wat veilig voelt. Want op die veilige plek kun je opladen en helen. Maar op een gegeven moment kan die comfortzone muf worden. Als een kamer waar hoognodig een raam open moet. Groeien doe je, zoals de tegels op Instagram zeggen, buiten je comfortzone. Maar waarom is het zo aantrekkelijk om in een onaantrekkelijke situatie te blijven? Hoe zet je je daar overheen?
Veilig in je cocon
Roanne van Voorst is antropoloog van de toekomst en expert op het gebied van angst overwinnen. “Je comfortzone is eigenlijk niets anders dan blijven hangen in de bestaande paadjes in je hersenen,” zegt ze. “Het is een neurologisch feit dat je sneller doet wat je al vaak hebt gedaan. Wat vroeger waarschijnlijk voor je heeft gewerkt; het coping mechanisme dat je ooit hebt ontwikkeld. We zijn met andere woorden geprogrammeerd om te blijven hangen in wat vertrouwd voelt.”
Je blijft hetzelfde doen, veilig in je cocon en met je hoofd in de tijd ‘toen het goed was’, terwijl je leven wel veranderd is – een relatie verbroken, of ontslag. Waarom lijkt het zo moeilijk om de wissel om te zetten?
Nieuw: Happinez Zomerboek
Vals gevoel van comfort
Frederieke Couvee is gespecialiseerd in ayurvedische psychologie. Volgens haar illustreert de eeuwenoude ayurvedische psychologie hoe dat proces werkt, van je steeds dieper in je veilige patronen ingraven. “Ayurveda noemt je onverteerde emoties ook wel emotioneel ama. Een soort slijmlaag van karmische rotzooi. En dat zal er alles aan doen om je in een comfortzone te houden.” Een ongezonde comfortzone zorgt voor stagnatie van groei. “Je blijft daardoor hangen in je verslaving, in je saaie baan, in je destructieve relatie of slachtofferrol.” Onverteerde emoties vormen volgens Frederieke een laagje om je hart. Dat laagje ‘beschermt’ het tegen dingen die we niet willen voelen. “Daar hebben we allerlei trucjes voor gevonden. Zelfs als die trucjes een vals gevoel van comfort geven.”
Vast in je verhaal
Dit valse gevoel van comfort verklaart ook waarom het steeds lastiger wordt om uit die patronen te komen. “Als je jong bent, heb je die paadjes gewoon nog niet zo vaak bewandeld en ben je neurologisch extreem flexibel,” legt Roanne uit. In de loop van de jaren neemt die flexibiliteit af. “Door te blijven hangen in patronen geef je jezelf elke keer een soort van bewijs mee over hoe jij bent.” Zo blijf je vastzitten in je verhaal. Zoals schrijfster Connie Palmen ooit zei, kun je in je comfortzone al snel ‘gevangene’ worden van slechts één verhaal. Volgens Frederieke worden die verhalen hardnekkiger naarmate je ouder wordt.
“Hoe meer onverteerde emoties je opstapelt in je leven, des te meer je perceptie wordt gekleurd en hoe sterker het verhaal lijkt. Vervolgens ga je ook handelen vanuit dat verhaal en maak je het steeds sterker. Zodra je dat verhaal wilt veranderen, zul je die onverwerkte stukken aan moeten gaan.” En dat kost moeite. “Tussen je valse comfortzone en je echte geluk zit een heel pad vol uitdagingen en confrontaties. En dat is iets wat we niet altijd aan willen gaan.” Echt geluk lijkt het nemen van dat pad wel waard. De hamvraag blijft dan: hoe bevraag je dat verhaal? Hoe kom je uit de groef en creëer je de omstandigheden om weer te groeien in plaats van te stagneren?
Balans tussen paniek en verveling
Omdat gewoontegroeven aan je trekken als een vorm van zwaartekracht, moet er wel ‘iets’ gebeuren om in beweging te komen. Gelukkig hoef je daar volgens Roanne niet direct voor uit het spreekwoordelijke vliegtuig te springen. Ze benadrukt het belang van balans wanneer je buiten je comfortzone wilt groeien.
“Ik vind het zelf altijd heel behulpzaam om te beseffen dat je niet kunt leren in blinde paniek, maar ook niet in blinde verveling,” zegt ze. “Als je steeds maar hetzelfde blokje wandelt naar je werk dan kun je niets nieuws meer in je opnemen. Helemaal aan de andere kant heb je het besluit om bijvoorbeeld in je eentje een tiendaagse tocht door Amerika te maken met een superzware rugzak terwijl je daar helemaal niet klaar voor bent. Dan leer je waarschijnlijk ook niets, omdat je in een paniekstand staat.”
Pleister eraf
Denk over je comfortzone als een pleister. Die werkt goed en beschermend in een acute fase. Die stelpt het bloeden en zorgt ervoor dat er geen rotzooi in de wond komt. Maar als je hem te lang laat zitten, gaat de pleister verstikken en werkt hij uiteindelijk zelfs het helingsproces tegen. Net als een pleister eraf halen, zal uit je comfortzone stappen wat moeite kosten. En misschien zelfs wat pijn doen. Maar de beloning van dat opgeven en opbouwen is de frisse lucht van het leven zelf.
Meer lezen over de comfortzone?
Lees hier hoe je met 4 tips uit je comfortzone stapt.
