We zijn vaak zo hard bezig met doorgaan, dat we niet zien hoeveel helderheid een beetje rust zou kunnen brengen. Soms bereik je juist meer door minder te doen. Dat is het grondbeginsel van Wu Wei.
Soms wil je iets heel graag en doe je er zo je best voor, maar lijk je tegen de stroom in te zwemmen. Terwijl als je even achterover zou leunen, de oplossing zich misschien vanzelf aandient.
De basis van Wu Wei
Deze Chinese wijsheid, Wu Wei, een basisbegrip van het taoïsme, betekent ‘nietdoen’. Iets bereiken door ‘niet te doen’ is een paradox die wij in de westerse wereld maar moeilijk begrijpen. Want hoe kun je iets voor elkaar krijgen door niet te doen? We zijn zo gewend om plannen te maken, to-do-lijstjes op te stellen en maar te gáán, net zo lang tot we ons doel hebben bereikt en we het volgende punt aan de horizon kunnen prikken waar we dan weer plannen en to-do-lijstjes voor maken. Wu wei laat zien dat je juist meer bereikt als je minder doet.
Niet-doen of niets doen
De misvatting zit hem in het verschil tussen de kunst van het niet doen en de kunst van het niets doen. Een letter verschil die er nogal toe doet. Niets doen is namelijk geen kunst. Je doet gewoon niets en dan gebeurt er ook niet zo veel. De term Wu Wei wordt vaak ten onrechte gebruikt door mensen die geen zin hebben om iets te doen. Maar de kunst van het niet-doen kan juist goed tot actie leiden.
Puur handelen
Reinoud Eleveld, senior taotrainer en grondlegger van taotraining.nl geeft een voorbeeld: ”Stel dat er een oude man in de gracht valt. Dan zullen mensen die het niets-doen praktiseren, blijven kijken en hem laten verdrinken. Dat is het omstanderssyndroom: iedereen wacht op een ander om in te grijpen. Maar iemand die Wu Wei praktiseert zal zonder aarzeling het water inspringen en de man aan wal helpen.”
Zou ‘puur handelen’ dan geen betere vertaling van Wu Wei zijn? Reinoud: “Wu Wei gaat in essentie om het vermogen om te handelen zonder dat je persoonlijkheid zich ermee bemoeit. Het is puur handelen, vanuit je instinct, je natuurlijkheid en je wijsheid. Het is ook handelen zoals een dier dat doet: onmiddellijk, scherp en correct. Het heet niet-doen omdat het ego, of beter gezegd: je persoonlijkheid, dus niets doet. Het observeert misschien, maar het neemt geen initiatief. Dit is de manier waarop een wijze antwoord geeft op vragen.”
De schatten van onze innerlijke wereld
Wu Wei is een van de kernbegrippen van het taoïsme. Reinoud vertelt dat volgens de taoïsten de innerlijke wereld van de mens uit drie ‘schatten’ bestaat. De eerste, gecentreerd in je buikholte, is je levenskracht. De tweede schat, gecentreerd in je borstholte, is je bewustzijn en de derde schat, spirituele energie, is gecentreerd in je schedelholte. Taoïsten trainen zichzelf opdat deze drie schatten op één lijn staan en samenwerken. Je levenskracht stroomt dan lekker door je hele systeem, waardoor je je vitaal voelt; je bewustzijn is helder, waardoor je niet meer ‘werkt op wilskracht’, maar je ‘beleeft vanuit overgave’. Hierdoor maak je ook het spirituele in jezelf wakker en kan Wu Wei actief worden.
Even veel niet-doen als doen
Dat deze staat van zijn, Wu Wei, een van de doelen van het taoïsme is, kun je terugzien in het yin-yangteken, het oersymbool van het taoïsme. Het bestaat uit een zwart en een wit ‘visje’. Het witte visje staat voor het ‘doen’, de yang, de witte energie, verbonden met de zonkracht, de bewegende, mannelijke, penetrerende kracht. Het zwarte visje staat voor het niet-doen: de yin, de vrouwelijke energie, verbonden met de voedende energie, de lichtloze kracht van Moeder Aarde, het ontvangende, het volgende. ”Die twee krachten moeten perfect in balans zijn, want dan ben jij als mens in balans”, legt Reinoud uit. “Je probeert dus evenveel te doen als niet te doen. Niet-doen is de helft van het taoïsme.”
Van yang naar yin
Westerse mensen zijn te veel met yang bezig, met wilskracht, allemaal in de hoop dat de grote God, de mannelijke energie, jou ziet, je goed vindt en je beloont of van je houdt. Of je nu in God gelooft of niet, dit zit al 2000 jaar onbewust in onze culturele overtuiging. En we zijn vergeten dat Moeder Aarde onder ons, ons eindeloze hoeveelheden energie aanbiedt. Daarom zijn we uit balans en vinden we niet-doen moeilijk.’
Wat gaat er mis als we alleen maar yang beoefenen? Volgens Reinoud zijn we per definitie ongelukkig als we uit balans zijn: ”Je mist dan de overgave en je verbinding met de eindeloze hoeveelheid voedende energie van Moeder Aarde. Wilskracht zal je altijd uitputten. Dat is waarom zo veel mensen in onze cultuur een burn-out krijgen. ‘Doen’ lijkt zo sterk, maar het put je uit. Wanneer je niet-doet, laat je als het ware toe dat je gevuld wordt met energie.
Als je leert werken vanuit een kalme aanwezigheid waarbij je ‘opgelijnd’ bent met de natuur, krijg je alleen maar energie. Dus naarmate je de kunst van het niet-doen beter beoefent, zal je vitaliteit toenemen, hierdoor komen je bewustzijnsgroei en -ontwikkeling op gang en kun je spiritueel ontwaken. Dat is weer zo’n typische taoïstische paradox: vanuit het oplijnen van de drie schatten wordt het makkelijker om in Wu Wei te komen. Maar het wordt vanuit Wu Wei ook makkelijker om de drie schatten op te lijnen. Het een bestaat door het ander en het ander door het een.”
Tekst: Bianca Bartels
Meer lezen over taoïsme?
Minder controle, meer loslaten: met deze Chinese filosofie lukt het je
