De wereld is oneerlijk en absurd, en als je een betekenisvol leven wilt, is het zaak om zelf het heft in handen te nemen. De Franse filosofe, schrijfster en feministe Simone de Beauvoir werd meer dan honderd jaar geleden geboren. Maar veel van haar ideeën zijn nog net zo actueel als toen.
‘Mannen bekijken de wereld vanuit hún standpunt en verwarren dat met de absolute waarheid.’
Je zou bijna denken dat je Oprah Winfrey hoort bij de uitreiking van de Golden Globes, maar het is uit een citaat van een interview uit 1972 met de Franse filosofe Simone de Beauvoir. In de jaren zestig was ze een boegbeeld van de feministische beweging en een voorbeeld voor veel vrouwen. Ze ging haar eigen weg, trouwde niet, had tóch grote liefdes in haar leven. Ze was iemand die onafhankelijk was, haar stem liet horen, haar eigen weg ging, die niet trouwde en haar eigen leven vormgaf zoals zij dat wilde.
Dat was helemaal in lijn met het existentialisme, waarvan ze samen met Jean Paul Sartre de belangrijkste vertegenwoordiger was. De kerngedachte van die filosofische stroming: het leven is absurd en eigenlijk zinloos, God bestaat niet, en je bent als mens zelf verantwoordelijk voor je daden en je lot.
Zelf je leven zin geven, dus. En De Beauvoir deed dat vanuit verwondering. ‘Om jezelf te zijn, gewoon jezelf, is zo’n wonderbaarlijke en volstrekt unieke ervaring dat je je nauwelijks kunt voorstellen dat zoiets bijzonders iedereen overkomt.’
Rory’s leeslijst
De Beauvoir overleed op 14 april 1986. Worden haar boeken nog gelezen? In elk geval in de televisieserie Gilmore Girls, waar Rory Gilmore in verschillende afleveringen zowel ‘De Tweede Sekse’ als ‘Memoirs of a dutiful daughter’ (in het Nederlands: ‘Een welopgevoed meisje’). En in de aflevering waarin Rory haar eindexamendiploma krijgt, zegt Lorelai: ‘‘Als je dat draagt met een zwaarmoedige blik alsof je over de bolsjeviken zit te peinzen, denken ze dat je Simone de Beauvoir bent.’
Drie favorieten voor drie fasen in je leven:
Een welopgevoed meisje
In het eerste deel van haar autobiografie beschrijft Simone de Beauvoir prachtig hoe het voelt als je heen en weer geslingerd wordt tussen ‘ik ben briljant en geweldig’ en ‘wat moet ik in vredesnaam met mijn leven?’ Of dat gevoel alsof je eigenlijk op een compleet andere planeet hoort te zijn, maar ergens een afslag hebt gemist. Een boek dat je leest als je jong bent, maar later nog een keer, en nog een keer.
De tweede sekse
De tweede sekse werd gepubliceerd in 1949, maar eigenlijk zou je het gewoon in je tas moeten hebben, al was het alleen al om er in voorkomende gevallen een rapper mee om de oren te slaan die vindt dat vrouwen éigenlijk achter het aanrecht horen.
Feministisch standaardwerk. Citaat: ‘Vrouwen worden niet geboren, ze worden gemaakt.’ Het boek is verrassend actueel nog, en dat is eigenlijk wel pijnlijk. Bijvoorbeeld als het gaat over maatschappelijke verwachtingspatronen, waardoor je bijna ongemerkt dingen gaat nastreven die je niet echt belangrijk vindt, omdat je stiekem toch aardig gevonden wilt worden.
Misverstand in Moskou
Een van de hoofdpersonen in deze roman is een vrouw die het niet kan uitstaan dat haar man wel schrijver is geworden en zij niet. Maar uiteindelijk ziet ze ook in dat ze hem daar niet alleen de schuld van kan geven, het was ook haar eigen verantwoordelijkheid. Ze heeft het laten gebeuren. Misverstand in Moskou is nog steeds actueel vanwege die aansporing om zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor je leven.
Uiteindelijk is dat de rode draad in al het werk van Simone de Beauvoir. Ja, het leven is oneerlijk, en ja, de wereld absurd. En natuurlijk werken de omstandigheden vaak tegen. Maar het belangrijkste is dat je verantwoordelijk bent voor je eigen leven. Neem die verantwoordelijkheid, en maak de keuzes die je leven op een manier die jij wilt. Luister naar je geweten. Zorg in elk geval dat je financieel onafhankelijk bent, en maak jezelf ook in de liefde niet afhankelijk van iemand anders. En niemand kan je leven vormgeven dan jijzelf. En zit je op een pad waar je je niet vrij voelt?
’Verander je leven vandaag,’ zegt De Beauvoir. ‘Gok niet op de toekomst. Doe het nu, zonder het uit te stellen.’
