Lieve zelfschaver,
Je gruwelt van de uitspraak ‘zo ben ik nu eenmaal’, van mensen die vinden dat men hen maar moet nemen zoals ze zijn en van het gezegde dat je een oude hond geen nieuwe trucjes moet leren. Je kunt jezelf ontwikkelen, helen, verheffen, transformeren! Daarin zie je niet alleen nut en voordelen, maar misschien wel de hele reden voor je bestaan.
Het idee dat je je als mens kunt oprekken en uitstrekken tot steeds grotere hoogten zonder limiet is iets waar de zelfhulpboekenindustrie, de beroepsgroep van persoonlijke coaches en workshopaanbieders op drijven. Ook ikzelf heb jaren besteed aan het onderstrepen van betekenisvolle passages in boeken met titels als ‘10 wegen naar geluk’ en ‘In vijf stappen zen’ en het analyseren van mijn onhandige karaktertrekjes in dagboeken. Ik ben een zelfschaver pur sang, alleen kom ik er de laatste jaren steeds meer achter dat ingebakken reflexen helemaal achter je laten een illusie is.
Het is een opwindend idee dat je je beperkende patronen met de juiste strategieën en trucjes te slim af kunt zijn. Je denkt dat je jezelf je hele leven aan het heruitvinden bent, maar misschien vecht je slechts op steeds andere manieren tegen dezelfde demonen. Dat is de gedachte die ik je vraag te overwegen, lieve zelfschaver: ook al zijn we als mens bereid te leren, we werpen structurele valkuilen en overtuigingen nooit werkelijk van ons af. Hoogstens kunnen we aanleren hoe we er elke dag het meest efficiënt tegen kunnen vechten.
En dat efficiënte vechten wil ik hier niet van tafel vegen. Het is zinvol, het kan je leven naar een hoger plan tillen en het verschil maken tussen je goed of waardeloos voelen. Maar het is geen eindstation; je blijft onderweg. Als jij in je jeugd bijvoorbeeld een negatief manbeeld ingelepeld hebt gekregen, dan zul je jezelf bij elke nieuwe man in je leven moeten corrigeren. Je zult altijd alert moeten zijn door jezelf af te vragen: klopt mijn oordeel wel? Of is dit een oud mechanisme waarin ik meega?
Het kost tijd en volharding om elke keer een keuze te maken voor wat waar is, wat jou en de wereld dient, wat in het teken van liefde staat. Aangeleerde patronen kun je niet helemaal loslaten: ze zullen altijd klaar staan en als je even in een mindere periode bent en je wat minder energie hebt, dan nodigen ze je uit om in je oude groef te vervallen. En als dat gebeurt is dat geen ramp. Het betekent niet dat alles voor niets is geweest en je helemaal van voren af aan moet beginnen. Een terugslag is ook volkomen normaal. Reken jezelf daar niet op af, zie het niet als zwakte. Het is hoe je bent geprogrammeerd.
Je ziet wat er mis is gegaan en doet het de volgende keer beter. Meer kun je niet doen, lieve zelfverbeteraar. Dat is goed genoeg. Zelfschaven hoeft geen zelfkastijden te worden. Laat bij het streven naar een beter zelf en een beter leven de zelfhaat met rust en bezie je inspanningen met mildheid en realiteitszin. Je doet je best. En dat is geweldig.
Met waardering en respect voor hoe jij jezelf en je leven vormgeeft,
Susan
Meer lezen?
- Susan Smit schreef een brief aan een verslaafde; lieve verslaafde deze brief is voor jou
- Dit is een brief die elke vrouw zou moeten lezen
- Aan alle bonusouders: Susan Smit schreef je deze brief
