In mijn eerste schoolagenda’s deed ik het al: zinnen opschrijven uit geliefde romans die tot mij persoonlijk leken te spreken. Ik viste die zinnen uit boeken als ‘De kleine Prins’ en ‘Zout op mijn huid’ en schreef ze op in krullerige letters. Toen al las ik romans alsof ik verwachtte dat er een of andere belangrijke waarheid in stond die ik niet mocht missen.
Nog steeds ben ik een lezer die in verhalen zoekt naar inzichten om mezelf te helen en een diepere verbinding te voelen met anderen en de levende wereld om me heen. Alle romans zijn anders, maar in wezen gaan ze over hetzelfde: hoe te leven. De moeilijkheden en worstelingen van literaire personages zijn diep- menselijk, universeel en tijdloos. We staan wijd open als we lezen, niet bang om geraakt te worden, want dat is eigenlijk het hele punt van een boek lezen (of een theaterstuk of bioscoop bezoeken). Wat er op de bladzijden gebeurt staat een veilig stukje van ons af, het overkomt immers fictieve mensen, maar stiekem raakt het alles in onszelf wat ermee resoneert.
Vol levenswijsheden
Een roman kan zo onder je huid kruipen en zoveel levenswijsheden in zich dragen, dat je hem koestert als een schat. Het kan met recht een heilig boekwerk voor je worden. En waarom ook niet? Een profane tekst lezen zoals gelovigen de Koran, Bijbel of Thora lezen, kan veel opleveren. Je kunt zinnen die je hart doen zingen, al kun je niet precies aanwijzen waarom, noteren. Je kunt ze van buiten leren, als affirmatie gebruiken, erop mediteren en op reflecteren, zoals je bij de uitspraken van Boeddha of het evangelie van een apostel zou doen. ‘Sacred reading’, noemt Vanessa Zoltan dat. In haar boek ‘Praying with Jane Eyre’ deelt ze hoe de roman Jane Eyre van Charlotte Brontë, en nog wat andere romans, haar inzichten gaven in haar eigen leven.
De roman hoeft niet perfect te zijn
Een paar van mijn bijbeltjes zijn ‘Brieven aan een jonge dichter’ van Rainer Maria Rilke, ‘Kentering van een huwelijk’ van Sándor Márai en de gedichten van A. Roland Holst. De beste romans en dichtbundels brengen je denkproces op gang in plaats van die te stoppen. Je vraagt je af wat de auteur ermee bedoeld heeft, waarom iets je zo raakt en borduurt erop voort als een ware Schriftgeleerde.
Als je besluit dat een roman voor jou gewijd is, moet je vertrouwen hebben dat de tekst diepere lagen bevat die de moeite waard zijn. En je moet vertrouwen hebben in je eigen vermogen als lezer om die diepere lagen te ontsluiten. De roman hoeft niet perfect te zijn, want perfect en heilig is niet hetzelfde, maar hij moet met zachte hand binnendringen in je hart en ziel.
Meer lezen van Susan Smit?
Susan schreef een pleidooi voor leven vanuit je hart.
