Nu mijn oudste voorzichtig haar puberjaren betreedt, merk ik aan alles dat het tijd wordt om haar meer ruimte te geven.
We bezoeken middelbare scholen waar ze, in de grote stad waarin we wonen, een favorietenlijst van moet maken. De scholen op de lijst zullen haar eigen keuze moeten zijn. Dat realiseer ik me maar al te goed, maar het is mijn taak om haar te begeleiden naar de open dagen en te helpen met een afgewogen beslissing die ze weet te onderbouwen (‘geen roze koeken in de kantine’ is geen geldig argument, ‘de sfeer sprak me niet aan’ is er wel een).
Een kwestie van ruimte en vertrouwen
Opvoeden is, zo ben ik tot de conclusie gekomen, een kwestie van telkens een beetje meer ruimte en vertrouwen geven. De externe ruggengraat die je als ouder zo lang voor hen bent geweest stapje voor stapje opheffen, zodat ze een interne ruggengraat kunnen ontwikkelen. Het is aanvoelen en inschatten wanneer ze een nieuwe verantwoordelijkheid veilig aankunnen, goed observeren en hen dan die ruimte toekennen of niet. Zo heb ik het in ieder geval tot nu toe gedaan. Dat terugschakelen doe ik meestal zonder het expliciet te maken, zodat ze zich niet voelen tekortschieten. Ik trek gewoon stilletjes mijn conclusies. Ze zijn er nog niet helemaal klaar voor, met de nadruk op ‘nog’. We proberen het over een paar maanden weer.
De oplossing zit in het tussengebied
Het is niet verstandig om een kind te snel als een mini-volwassene te behandelen, maar ook niet te lang als een incompetent kind. Ergens in dat tussengebied zit de oplossing, maar het is een schimmig grensgebied. En net als je het bij het ene kind aardig in weet te schatten, dan blijkt het bij het andere kind weer totaal anders te liggen. Vaste leeftijden, een altijd werkende aanpak en universele aanwijzingen zijn er niet.
Kinderen die door hun ouders of opvoeders niet genoeg verantwoordelijk zijn gemaakt, worden onverantwoordelijke volwassenen, heb ik zo het gevoel. Soms werkt het ‘t beste door een stapje terug te doen en ze zelf de consequenties te laten ervaren. Merken dat je kind, ondanks je waarschuwing, niet leert voor een topografietoets en hem of haar een slecht cijfer laten halen. De gedragen onderbroeken die niet in de wasmand zijn gedaan, niet wassen, zodat de schone op een gegeven moment op zijn. Ze iets van hun opgespaarde zakgeld laten kopen dat overduidelijk het geld niet waard is, en dan merken dat ze spijt hebben.
Het koord tussen is van elastiek
Meestal is het niet een van mijn kinderen die het geven van nieuwe verantwoordelijkheden in de weg zit, maar ben ik dat zelf. Er is een weemoed die gepaard gaat met het weer iets opgeven van zorg en ondersteuning. Ik moet erop vertrouwen dat het koord tussen hen en mij van elastiek is: het rekt dan wel uit, maar het zal niet breken. En er is een onbestemde angst die je in de greep kan hebben als je afstand doet van hen beschermen voor alles wat lelijk, moeilijk en risicovol is.
Gisteren zag ik mijn meisje door de gangen van een mogelijke middelbare school lopen, in een jas die nog iets te groot was, met een mengeling van gespannenheid en opwinding op haar gezicht. Ik wilde haar wijzen op een proefles aardrijkskunde, maar slikte het in. Ze koos voor een andere les, waarnaar ze veel nieuwsgieriger was. Ik glimlachte. Tijd om weer een stapje terug te doen.
