Drukte en stress lijkt iets van de moderne tijd, maar in de Oudheid konden ze er ook wat van. Tenminste, als we de uitspraken van Griekse en Chinese filosofen mogen geloven
Altijd maar druk? Dan was je níet op de goede weg. Want: ’Bedrijvigheid leidt tot overbelasting; overbelasting leidt tot onrust; onrust leidt tot zorgen en met zorgen is men reddeloos verloren,’ sprak de Chinese wijsgeer Confucius, verder toch best een optimistisch man. En als je aan de Griekse geschiedschrijver Herodotus vroeg wanneer de mens eigenlijk in een goede stemming was, zei hij stellig: ‘Als hij niet teveel tegelijk doet.’
‘Filosofische’ medicijnen
Het klinkt verrassend actueel. Dat vond ook de Duitse filosoof Albert Kitzler. In zijn boek ‘Denken geneest’ stelt hij daarom een soort ‘filosofische medicijnkast’ samen, met denkwijzen uit de Oudheid die ons ook nu nog kunnen helpen bij het omgaan met dagelijkse uitdagingen als stress, verdriet en vervreemding.
Het uiteindelijke doel van die klassieke ‘filosofie voor een gezond leven’, is dat je jezelf en de wereld beter te leert begrijpen, en jezelf op zo’n manier ontwikkelt dat je beter bestand bent tegen de dagelijkse uitdagingen.
Wat haalt Kitzler uit de kast bij chronische overbelasting en stress? Deze drie filosofische medicijnen kunnen helpen, zegt hij.
1. Kijk met een kritische blik naar je waarden (en relativeer ze)
Het probleem met overbelasting is vaak: je doet het zelf, er is niemand die je dwingt. Je overvraagt jezelf. Bijvoorbeeld omdat je niemand wilt teleurstellen. Of omdat je vindt dat je altijd álles af moet maken.
Vaak zijn die waarden zó vanzelfsprekend dat je er niet eens meer over nadenkt. Als je merkt dat je overbelast raakt, is het verstandig om dat wel te doen. Jezelf afmatten, waarom doe je dat eigenlijk? Misschien kreeg je met de paplepel ingegoten dat je altijd voor iedereen klaar moet staan. Maar het wordt pas een verplichting als je die waarden accepteert en overneemt. En als je merkt dat het niet goed voor je is, kun je dat soort overtuigingen best een beetje afzwakken.
2. Bewaak de grenzen van je kunnen
Af en toe je grenzen oprekken, is geen probleem. Maar als je structureel meer doet dan je aankunt, put je jezelf uit. En dan is het echt beter om gas terug te nemen, en te accepteren dat je, nou ja, ook maar een mens bent.
Dat betekent niet dat je je doelen moet opgeven, maar wel dat je ze tot gezonde proporties kunt terugbrengen, zodat je je niet over de kop hoeft te werken om ze te bereiken.
3. Leer tevreden te zijn met jezelf
In de Bhagavad Gita staat: ‘Doe je werk vol overgave, vrij van aardse begeerten, en of het resultaat nu goed of slecht is, laat je daardoor niet van de wijs brengen.’ Ook voor de Stoicijnen in het oude Griekenland was het zaak om zo min mogelijk uit je evenwicht te raken van ‘uiterlijke’ zaken, en je in plaats daarvan te concentreren op je innerlijke waarden.
Als je voor jezelf vaststelt dat je je werk goed wilt doen, is dát wat telt. Als het resultaat dan een keer anders uitpakt dan je verwachtte, hoef je jezelf dat niet eindeloos te blijven verwijten. Je hebt naar eer en geweten gehandeld, en daar gaat het om.
Als je volgens je eigen overtuigingen handelt, maakt het geld of de goedkeuring van anderen ook niet zoveel. uit. Dan vind je geborgenheid in je innerlijk. Dat zorgt voor rust.
Levenshouding
De filosofische medicijnkast is geen methode van ‘grote stappen snel thuis’. Je neemt deze geneesmiddelen niet in zoals een pil of een drankje. Het is een kwestie van overdenken, begrijpen en oefenen. Breng de ideeën een tijdje in de praktijk, en kijk of ze voor jou werken. Heb je er iets aan? Voel je je er beter door? Vermindert het de stress? Ga er dan mee door, tot ze deel worden van je levenshouding, en een onderdeel van wie je bent.
Kitzler: ’Pas dan ontvouwt zich hun volle helende, weldadige werking voor geest, ziel en lichaam.’
Meer lezen?
Meer filosofische geneesmiddelen, tegen onder meer angsten, verdriet, hebzucht, begeerte of verwaandheid, vind je in Denken geneest, Filosofie voor een gezond leven van Albert Kitzler (uitgeverij Athenaeum).
