Soms belandt er zo’n boek op je bureau waarvan je bij de titel alleen al blij wordt. ‘Awkward. Waarom sociale onhandigheid eigenlijk een pluspunt is.’
Sociaal onhandig
De verkeerde kleren aan. Iets raars zeggen. Niet weten wat je moet zeggen. Een ruimte niet binnen durven. Je geen houding weten te geven op feestjes. Een gulp die open staat. Van die momenten dat het lijkt alsof iedereen een geheime handleiding heeft gekregen voor het sociale verkeer, behalve jij.
Awkward, dat woord valt bij mij in huis om de haverklap, want ik heb een dochter van 17 en op die leeftijd lijkt het hele leven wel één grote aaneenschakeling van awkwardness. Maar toen ze laatst klaagde over dat ze zo sociaal onhandig was, ging me ineens een licht op.
‘Luister, lieffie,’ zei ik. ‘Jij vindt jezelf wel sociaal heel onhandig, maar als je snápt dat iets awkward is, dan betekent dat volgens mij dat je éigenlijk juist sociaal heel handig bent, want anders snapte je niet dat het awkward was! Dus als iets ongemakkelijk voelt, wil dat misschien niet zeggen dat jij sociaal onhandig bent, maar eerder dat je een fijne antenne hebt voor sociale verhoudingen.’
Nieuwe speciale editie: ‘Mindful met Happinez’
-
Over de wijsheid van leven in het nu
-
12 oefeningen voor ultieme ontspanning
-
En meer
Een boek uit de hemel gezonden
Ja, ik moest het zelf ook drie keer teruglezen om te snappen wat ik bedoelde, en ergens rammelt de redenering ook nog wel, maar nu is er het boek Awkward van Ty Tashiro en het boek komt uit de hemel gezonden.
Om te beginnen is het fijn om jezelf te herkennen. Maar tegelijkertijd snap je ook: écht awkward is het leven pas voor mensen die werkelijk de sociale regels niet vanzelf snappen. Ty legt uit hoe dat komt: hun aandacht is een soort schijnwerper, waardoor ze een klein stukje werkelijkheid heel gedetailleerd zien, maar geen idee hebben van het grote plaatje en dus ook niet intuïtief aanvoelen wat er van ze verwacht wordt. Want sociaal vaardig zijn, dat is een soort taal, die de meeste mensen vanzelf leren door onderdompeling (net als hun moedertaal), maar sommige mensen hebben niet zo’n talent en moeten de regeltjes van buiten leren en heel veel oefenen.
Hij vertelt hoe zijn ouders hem, toen hij jong was, op elke sociale interactie voorbereidden door zijn aandacht op drie dingen per keer te richten. Als hij bij mensen op visite ging waren de regels: ‘1. Kijk mensen in de ogen, niet naar je voeten, 2. Geef een stevige hand, 3. Zeg ‘Hallo, ik ben Ty’.’
De mantel der liefde
Ik kreeg door dit boek steeds meer sympathie voor mensen die écht sociaal onhandig zijn en die vaak ongelofelijke moeite doen om te voldoen aan de regels die ze niet vanzelf snappen, terwijl het vaak alleen maar meer gestuntel oplevert. Ty geeft nog een voorbeeld: als je een ‘nerd’ tegenkomt die zich heel ouderwets kleedt en zich stijfjes gedraagt en die ouderwetse uitdrukkingen gebruikt, dan kan het dat die houvast heeft gezocht in een etiquetteboek, maar niet heeft gezien dat het een boek uit de jaren vijftig was.
Hoe lief en ontroerend is dat?
Laten we afspreken dat we alle sociale onhandigheid voortaan met dikke mantels der liefde bedekken. Drie inzichten uit dit waardevolle boek die daarbij helpen, hoe sociaal vaardig of onhandig je ook bent.
1. Gene heeft een functie
Voor mensen die sociaal wel handig zijn, heeft gene en ongemak een belangrijke functie: het maakt je erop attent dat er iets mis is gegaan, waardoor je het recht kunt zetten. Hoe? Gewoon, door zoiets te zeggen als ‘sorry, zo bedoelde ik het niet’.
‘Awkward’ voelt misschien niet fijn, maar je kunt het ook zien als een hulpmiddel: er ging iets mis, je kunt het rechtzetten en goedmaken en dan is het weer oké.
2. Benader een situatie vanuit ‘wat kan ik bijdragen’?
Ben je heel sociaal onhandig, snappen mensen je vaak verkeerd, of ben je vaak per ongeluk bot of onbedoeld onaardig, gewoon omdat je niet snapt hoe het sociale verkeer werkt? Dan kun je een ‘buffer’ opbouwen door kleine, beleefde dingen te doen, dan snappen mensen dat je wel je best doet. Maak je niet te druk over wat er mis kan gaan, maar benader situaties vanuit de gedachte ‘wat kan ik bijdragen?’ Als je aanbiedt om te helpen, bouw je krediet op, zodat mensen je je gestuntel niet snel kwalijk zullen nemen.
3. Ook als je sociaal heel onhandig bent, kun je vriendschappen sluiten
Sociale onhandigheid gaat vaak over het eerste contact. Sociaal onhandige mensen denken vaak ‘als ze me zouden kennen, zouden ze me wel aardig vinden’. Dan is het handig om dit in je achterhoofd te houden: álle onhandigheid word je vergeven als je handelt volgens een paar eenvoudige waarden: wees vriendelijk, rechtvaardig en trouw.
In het laatste deel van het boek vertelt Tashiro dat sociale onhandigheid een pluspunt kan zijn, omdat die selectieve aandacht ook veel mooie dingen kan opleveren (computerprogramma’s en zo). Maar ik vind de belangrijkste les van dit boek in iets anders zitten. Namelijk dat je snapt hoe ingewikkeld het sociale verkeer is. Hoe verwarrend het kan zijn voor kinderen om daar een weg in te vinden, als dat niet vanzelf gaat.
Want waarom heb ik mijn kinderen eigenlijk geen sociale puppytraining gegeven, zoals de ouders van Ty Tashiro? Is dat misschien omdat ik zélf ook vaak niet zo goed weet hoe ik me moet gedragen in nieuwe sociale situaties? Maar sociale onhandigheid is geen excuus. Verdiep je in de regels, leer ze desnoods uit je hoofd en oefen ermee. En misschien is het een idee om een etiquetteboek in huis halen, zodat je een paar regels uit je hoofd kunt leren, over hoe je te bewegen op feestjes en zo. Alleen even opletten dat het niet uit de jaren vijftig is, dat wel.
Meer lezen?
Ty Tashiro, Awkward. Waarom sociale onhandigheid eigenlijk een pluspunt is (Arbeiderspers). Lees ook dit stukje over het boek ‘Het verlangen naar verbinding’ van Brené Brown, over wat je kunt doen als je het gevoel hebt dat je er niet echt bij hoort. Ben je een introvert? Lees dan ook de serie van Dorien Vrieling over introversie.
