De verschillen tussen mannen en vrouwen – het is een gevoelig onderwerp. Toch probeert Michiel Smit het aan te snijden, en probeert hij te voorkomen dat hij bovenop een berg in Oostenrijk door drie vrouwen wordt gezien als boeman-bioloog, die hen wel even zal mansplainen hoe de wereld in elkaar steekt.
Ik ben op wintersport in Oostenrijk. Met vier vrienden razen we de dik besneeuwde pistes af opzoek naar de meest verse tiefschnee. Op een dag willen mijn vrienden eerder aan het bier, waanzin, dus ik besluit alleen verder te gaan. Bij de liftjes staan drie meiden met snowboards in de rij. Handig manoeuvreer ik mezelf zodat ik met hen in een gondeltje beland. Als ik dan toch in een doos aan een kabel moet hangen dan liever met drie sportieve leeftijdsgenotes.
Halverwege de berg circuleert het idee dat de geslachten vooral sociaal gecreëerde categorieën zijn. Volgens mijn gondelgenoten is er niet werkelijk zoiets als mannelijk en vrouwelijk. Ze vinden het vermoeiend om steeds weer tegen al die vooroordelen in te moeten zwemmen. Ik verontschuldig me en zeg dat ik hun frustraties begrijp, maar dat er goddank wel degelijk relevante verschillen tussen mannen en vrouwen bestaan.
De verschillen bestaan, volgens de biologie
‘Die kun je onmogelijk begrijpen’, zegt een van hen. Ik beaam, maar zeg dat ik hier wel de wetenschap als rugdekking heb. Ik noem een aantal verschillen in de biologie van mannen en vrouwen. De verschillende werking van geslachtshormonen, de verschillen in breinontwikkeling, de verschillen in gemiddelde spiermassa van het bovenlichaam. Deze verschillen bestaan, of wij ze nu bespreken of niet. Even lijkt de lucht uit de gondel verdwenen. Ik krijg een aantal voorbeelden teruggevuurd. Vertel een vrouw dat ze niet inparkeren kan en ze zal daadwerkelijk slechter inparkeren dan wanneer je haar niet eerst stereotypeert.
Geslachtsverschillen zijn met recht een onderwerp dat veel bij mensen teweeg brengt. Je geslacht heeft immers nogal wat impact op jouw beleving van dit aardse bestaan. Ik snap dat er bij zoiets wezenlijks veel afkeer is voor wetenschappelijke verhalen over hoe de dingen in elkaar steken. Het zijn verhalen die veel invloed kunnen hebben en dan kun je maar beter zeker zijn dat ze kloppen – anders belemmer je mensen. Mensen belemmeren in wat ze zouden kunnen zijn is doodzonde, dus een dosis defensieve argwaan is volkomen terecht.
Een elegante weg uit het man-vrouw moeras
Toch is er een elegante weg uit dit man-vrouw en nature-nurture moeras. Binnen de biologie worden er onomstotelijke gemiddelde verschillen tussen mannen en vrouwen gevonden en waarschijnlijk zijn veel van onze man-vrouw stereotypen hierop gebaseerd. Maar de puur biologische verschillen tussen mannen en vrouwen zijn vaak niet heel groot, maar worden in onze samenleving vaak onder een loep gelegd. Je kunt gerust zeggen ‘ja er zijn verschillen’ en tegelijkertijd erkennen dat deze verschillen vaak worden opgeblazen tot oneerlijke proporties. Ik kan de afkeer en aanval op vrouwenstereotypen van deze snowboardsters prima begrijpen. Sommige van deze verhalen hebben wellicht een kleine kern van waarheid, maar omdat die kern wordt overschreden heeft het een beklemmende invloed – en het is niet meer dan terecht om je daarvan te willen bevrijden.
Ja, er was evolutie. Zo doe je er je voordeel mee
Maar voor die bevrijding is het niet per se nodig om jezelf tegenover de wetenschap te plaatsen. Je kunt er juist je voordeel mee doen te weten dat geslacht, een ruim miljard jaar oude uitvinding van evolutie, voorspellend is voor bepaalde seksuele dynamiek. Zelfs in sommige planten zie je typische masculine en femine strereotypen terug, waar mannelijke geslachtsorganen, de meeldraden, zoveel mogelijk pollen vormen en verspreiden, terwijl de vrouwelijke geslachtsorganen, de stempels, biologische hindernissen opwerpen om enkel de beste pollen tot de eicellen toe te laten. Planten hebben geen verhalen en cultuur – maar wel vergelijkbare seksuele strategieën. Niet dat menselijke mannen en vrouwen beperkt zijn (of zouden moeten zijn) tot hun evolutionaire neigingen, maar als je je bewust bent van een dynamiek die al honderden malen langer bestaat dan de mensheid zelf, dan kun je er beter mee spelen in plaats van er telkens tegenaan te botsen.
De vrouwonvriendelijke boeman-bioloog
Tegen de tijd dat de gondel boven aankomt ben ik niet langer de vrouwonvriendelijke boemanbioloog. We zijn het erover eens dat mensen op allerlei vlakken, ook geslacht, verschillen maar dat ze ook gelijkwaardig zijn. Dat als we niet langer angstig doen over de verschillen, we elkaar daarmee juist eindeloos kunnen verrijken. We pakken onze snowboards en de meiden dagen me uit voor een wedstrijdje naar beneden. Ik snowboard al jaren, heb daarstraks nog met mijn vrienden achterwaartse salto’s geoefend, dus grijnzend stem ik in. We maken onze bindingen vast aan de rand van de zwarte piste. Drie. Twee. Een…. Het is gelijk duidelijk dat ik absoluut geen schijn van kans maak. Deze meiden knallen de piste af met haast Olympische souplesse. Als ik beneden ben zitten ze alweer in een gondel omhoog, en terwijl ze vrolijk naar me lachen zie ik ze denken dat de verschillen misschien toch groter zijn dan ze dachten.
Meer lezen van Michiel Smit?
Waar zijn toch al die leuke mannen? Dit is het antwoord.
