Does it spark joy? is een handige vuistregel als je je huis wilt opruimen, maar wil je je telefoongebruik verminderen, dan heb je er niet zoveel aan. Sociale media sparken namelijk voortdurend joy, dat is nou net het probleem: dat al scrollend de tijd door je vingers glipt en niet meer toekomt aan dingen die je eigenlijk belangrijker vindt. ‘Digitaal minimalisme’ zou wel eens de oplossing kunnen zijn.
Gebruik alleen wat je écht belangrijk vindt aan sociale media. Zo doe je het:
Digitaal minimalisme: less is more
‘Digitaal minimalisme’ is de titel van het nieuwe boek van de Amerikaanse onderzoeker en schrijver Cal Newport, die eerder al een boek schreef met de titel ‘Diep werk’ (over hoe je weer kunt leren je aandacht langer op iets te richten dan pakweg een minuut of tien).
Een handige term. Minimalisme in het algemeen gaat om je richten op wat belangrijk en essentieel is (wat Jelle zegt). En dat is precies wat Newport wil toepassen om ons gebruik van sociale media en andere aandachtsslurpende online tools: ’digitaal minimalisme’ houdt in dat je je onlinetijd gebruikt voor ‘een klein aantal activiteiten, die je zorgvuldig selecteert en optimaal gebruikt voor de dingen die jíj belangrijk vindt, terwijl je al het andere aan je voorbij laat gaan’.
Maar nu de vraag: hoe pak je dat aan?
Digitaal minimalisme in de praktijk
Je begint met een periode, zeg een maand, waarin je zo min mogelijk sociale media gebruikt (andere digitale instrumenten die je aandacht opslurpen, zoals Marktplaats en nieuwswebsites, vallen er trouwens ook onder). In die tijd doe je het volgende:
1 Ruim je smartphone rigoureus op
Handig om te weten: de apps van Facebook en Instagram zijn veel verslavender dan de gewone webversie. De apps leiden veel meer af en ze brengen je bovendien in de verleiding om op elk vrij moment door je tijdlijn te gaan scrollen (waardoor je aandacht versnippert).
2 Denk na over wat je echt wilt.
Hoe wil je sociale media gebruiken? Om op de hoogte te blijven? Voor je werk? Voor je hobby? En wat heb je dan precíes nodig?
3 Laat dan stapsgewijs weer digitale instrumenten toe in je leven, maar op jouw voorwaarden.
Als je via Facebook op de hoogte wilt blijven van het wel en wee van kennissen, kun je dat bijvoorbeeld in een half uur op zaterdagochtend doen.
Deze aanpak lijkt een beetje op wat de eerste minimalisten deden: al je zooi in dozen verpakken, en er dan alleen de dingen uithalen die je daadwerkelijk nodig hebt en die passen bij hoe jíj je leven wilt inrichten. Of, à la Marie Kondo, alles even kritisch door je handen laten gaan, en je afvragen: does it spark joy?
Hoewel dat laatste eigenlijk geen goede vergelijking is, want het lastige aan sociale media is dat ze aan wel degelijk joy sparken. En hoe! Bij elke like en bij elk leuk bericht, krijgen je hersens als het ware een shotje gelukshormoon. Dat is nou net het hele probleem: sociale media sparken zoveel joy dat je nergens anders meer aan toekomt.
Een digitale detox is niet genoeg
Die drie stappen van Cal Newport zijn nou ook weer niet zo heel wereldschokkend. Interessanter is wat erop volgt. Want een digitale detox alleen werkt meestal niet afdoende, signaleert hij terecht. Als je na een week of een maand je telefoon weer oppakt, val je al snel terug in je oude gewoonten (zoals op elk vrij moment even door je tijdlijn scrollen) en slurpt je telefoon weer net zoveel aandacht op als daarvoor. Wat je nodig hebt om niet meer op elk vrij moment gedachteloos rond te gaan klikken, is een alternatief. Je wilt je aandacht aan andere dingen geven. Dit zijn de tips:
1 Breng tijd alleen door
Dit wil zeggen: alleen met je gedachten. Daarvoor hoef je je niet eens af te zonderen. In een café of in de trein kan het ook. Het gaat erom dat je jezelf ruimte en tijd geeft om te achterhalen waar het jóu om gaat, wat jíj belangrijk vindt in je leven. In een dagboek schrijven werkt daar bijvoorbeeld heel goed bij, maar bijvoorbeeld wandelen, tuinieren of op een andere manier met je handen bezig zijn zodat je gedachten rustig kunnen dwalen.
2 Klik niet op ‘like’
Het paradoxale van sociale media is dat je ze gebruikt om contact met vrienden te hebben, maar dat je uiteindelijk in het echte leven mínder contact met vrienden hebt. Omdat het door een ‘like’ al voelt alsof je gereageerd hebt op een leuk bericht, of omdat, als je afspreekt, je allebei af en toe afgeleid bent door je telefoon. Een gesprek in levende lijve is waardevoller, het is ook waar ons brein op is ingesteld, op al die subtiele signalen van stem, ogen en nog veel meer, de toon en de nuance. Dus: klik niet op ‘like’ en reageer niet op berichten. Als de vriendschap belangrijk is, neem dan contact op. Stuur een kaartje, bel op of ga langs. Zorg voor meer persoonlijk contact in de echte wereld, in plaats van digitaal contact.
3 Eis je vrije tijd weer op
Doe liever iets inspannends dan iets passiefs (zoals op de bank televisie kijken). Doe het liefst iets wat echt tastbaar is: verf een muur, leer lassen, doe een kluscursus, ruim de zolder op, leer hoe je de motorolie in je auto vervangt, leer een instrument bespelen. En ga vooral samen met anderen dingen doen. Samen sporten, bij een club of vereniging, samen wandelen, actief zijn als vrijwilliger, met vrienden of kennissen iets leuks doen. Maak een plan voor hoe je je vrije tijd wilt besteden op een manier die bij jou past.
De voordelen? Die behoud je
Net zoals je voor minimalisme niet al je spullen hoeft weg te gooien, hoef je bij digitaal minimalisme niet alle sociale media af te zweren. Maar de voordelen hoeven helemaal niet zoveel tijd te kosten als ze nu vaak doen. Gemiddeld besteedt een Facebookgebruiker zo’n 350 minuten per week (vijftig minuten per dag) aan de diensten van het bedrijf. Als je dat vervangt door een half uurtje op zaterdagochtend, heb je ruim vijf uur per week extra tijd. Om te niksen. Je gedachten te ordenen. Met vrienden af te spreken.
En al die gezelligheid en leuke berichtjes? Tja, misschien is het jammer dat je af en toe iets mist. Maar het fijne gevoel dat je zélf bepaalt waar je je tijd en aandacht aan geeft, weegt daar ruimschoots tegenop.
Meer lezen?
Cal Newport, ‘Digitaal Minimalisme. Doelbewust omgaan met digitale overvloed’ (uitgeverij Atlas Contact)
Cal Newport, ‘Diep werk. Werken in een wereld vol afleiding’ (Atlas Contact).
En ook…
- Als je zelf smartphone-verslaafd bent, hoe kun je het dan je kinderen verbieden? Lees hier wat Pauline erover schreef.
- Hier een paar praktische tips om je smartphone net iets minder verslavend te maken (bijvoorbeeld door de notificaties uit te zetten).
- Tot slot: heb je kleine kinderen? Hier lees je over drie manieren om schermtijd positief te gebruiken.
- Meer tips om een nieuwe relatie met je smartphone te ontwikkelen, vind je hier.
