‘Wees moedig, toon wat je kan en accepteer geen nee!’ adviseert een bekende artiest jonge mensen. ‘Denk groot en laat jezelf zien,’ houdt een succesvolle zakenvrouw starters voor. ‘Claim je ruimte en manifesteer succes!’ roept een levenscoach. De aansporingen om in jezelf te geloven en ervoor te gaan, zijn overal te horen. Je moet mogelijkheden creëren en kansen pakken, weet je wel. De wereld veroveren.
Ik zou het tegenovergestelde willen zeggen tegen mensen die met iets nieuws beginnen: Speel. Experimenteer. En wacht. Laat iets lange tijd een hobby of interesse zijn, zonder hoge aspiraties, neem desnoods een flutbaantje om je rekeningen te betalen en ontwikkel intussen stilletjes je vakmanschap. Toon je werk niet te vroeg. Oefen je kunst of kunde zonder de druk van het oordeel van de buitenwereld en zonder dat het van jezelf iets groots en geweldigs hoeft te worden, zodat je je eigen stijl, stem en richting kunt vinden. Als er niets van afhangt, ben je vrij om fouten te maken, dingen weg te gooien, enthousiaste maar matige resultaten te leveren en het opnieuw te proberen tot je vooruitgang boekt en aan zelfvertrouwen wint. Alleen een mens die zich onbespied weet, kan leren en groeien.
Schrijf alsof niemand het gaat lezen
Omdat ikzelf romans schrijf, komen de mensen die willen weten hoe ze ook schrijver kunnen worden bij mij terecht – niet over het schrijven zelf, dat lees je goed, maar over schrijver worden: meestal gaat het over een boekidee dat ze hebben en hoe ze daar een contract voor vinden. Over welke uitgeverijen goed zijn. Of ik misschien een literair agent weet. In veel gevallen blijkt er nog niets of weinig daadwerkelijk geschreven te zijn, of is dit het eerste manuscript dat ze schrijven.
Schrijf, zeg ik dan. Schrijf nog meer. En blijf schrijven. Schrijf alsof niemand het gaat lezen. Schrijf omdat je niet anders kán, omdat er iets uit jou wil stromen, omdat je met woorden wilt toveren. Schrijf uit puur plezier of om de taaie worsteling die je dieper bij jezelf en jouw kunst brengt. En wacht. Toon je schrijfsels niet te snel en spreek niet over de onderwerpen waarover je zou willen schrijven, maar zie ze als zaadjes onder de grond die alleen in de beschutting van de diepe donkere, voedende aarde langzaam kunnen ontkiemen. Zou je het zaadje uitgraven en aan lucht, licht en water blootstellen, dan zou het sterven.
Het proces is de beloning
Als beginneling, van welke kunde of kunst dan ook, kun je het beste onder de radar groeien. Plannen smeden. Voelen welke kant je intuïtie je op laat bewegen. Je mag onevenwichtig zijn, twijfelen, afwegen, nadenken, falen en jezelf verrassen. Je kunt ervaren dat het proces zelf de beloning is, omdat het zo vervullend is, niet het resultaat of zelfs eventueel succes.
Als je al ruimte wilt innemen in de buitenwereld zonder eerst je ware vorm te hebben gevonden, dan ga je voorbij aan de richting van creëren: van binnen naar buiten, niet van buiten naar binnen. Dus wacht. Zoek. Probeer uit. Dat is een voorrecht en voorwaarde om te ontwikkelen en jouw unieke bijdrage te leveren aan de wereld.
