Vind je het moeilijk om ‘gewoon’ tevreden te zijn met jezelf? Moet het in jouw leven altijd mooier, beter, meer, spannender, groter? Hé perfectionist, het is tijd om uit die bubbel van het irreële perfecte plaatje te stappen. ‘Goed genoeg’ is óók oké.
We mogen wel wat milder zijn voor onszelf. En dat is geen uit de lucht gegrepen goedbedoeld advies, nee, dat blijkt uit keiharde cijfers. Onderzoek van psychologen Thomas Curran en Andrew Hill laat namelijk zien dat generaties door de jaren heen steeds perfectionistischer zijn geworden. Met een hoop nare gevolgen zoals angsten, burn-outs en depressies van dien.
De mythe van het perfecte leven
Thomas Curran is persoonlijkheidspsycholoog en had zelf jarenlang te maken met extreme zelfkritiek. Hij besloot om, als allereerste in de wereld, onderzoek te doen naar perfectionisme door verschillende generaties heen. Samen met psycholoog Andrew Hill werkte hij tussen 1989 en 2016 met meer dan 400.000 Amerikaanse, Britse en Canadese studenten. Allemaal vulden zij een vragenlijst in waarin werd ingegaan op drie soorten perfectionisme: zelf-georiënteerd perfectionisme, sociaal voorgeschreven perfectionisme en anders georiënteerd perfectionisme.
De cijfers – een stijging van de mate van perfectionisme van maar liefst 33% sinds 1989 – bewijzen dat de drang om perfect te zijn de laatste decennia drastisch is toegenomen. Dit hangt volgens de onderzoekers samen met veranderingen in de maatschappij die perfectionistische gevoelens verergeren.
Coming soon: ‘Mindful met Happinez’
-
Over de wijsheid van leven in het nu
-
12 oefeningen voor ultieme ontspanning
-
En meer
De stijgende trend is bij alle drie de soorten perfectionisme ongeveer gelijk, maar Curran noemt de stijging in het sociaal voorgeschreven perfectionisme het meest zorgelijk. Hij stelt dat jonge mensen vandaag de dag in een soort onhaalbare mythe leven die voorschrijft dat álles in hun leven, ook zijzelf, perfect moet zijn.
Perfectionistisch of ijverig?
Wat is precies het gevaar van extreem perfectionisme? Volgens Curran is het resultaat dat je als perfectionist nastreeft simpelweg onmogelijk en onhaalbaar. Dat maakt je kwetsbaar voor serieuze psychische klachten, omdat je keer op keer moet constateren dat je faalt, dat je niet goed genoeg bent.
Vaak wordt perfectionisme in één adem genoemd met eigenschappen als ijver, nauwkeurigheid en bedachtzaamheid. Hier wordt een belangrijke denkfout gemaakt, stelt Curran. Accuraat, ijverig en bedachtzaam zijn is namelijk niet hetzelfde als perfectionisme. Waar de ijverige individu streeft naar perfectie in zijn of haar werk, bezigheden, kunst of ambacht, streeft de perfectionist naar een perfecte versie van zichzélf. Of beter gezegd: het repareren van de imperfecte persoon die hij in zijn eigen ogen is.
De ijverige individu ziet zijn al dan niet behaalde resultaten los van zichzelf als persoon zijnde. De perfectionist ziet de eigen persoon juist als hetgeen dat perfect moet zijn. En daarin schuilt volgens Curran het gevaar.
Vier tips om minder streng te zijn voor jezelf
Merk je dat jouw perfectionisme richting stevige zelfkritiek gaat? Of zie je het bij iemand in je omgeving gebeuren? Curran geeft vier inzichten die je helpen je perfectionisme in goede banen te leiden.
1. Falen is geen zwakte
Omdat de perfectionist zijn of haar zelfwaardering vaak haalt uit het bereiken van hoge resultaten en de goedkeuring van anderen, is falen een woord dat de perfectionist liever niet in zijn woordenboek opneemt. Deze prestatiedruk maakt het echter juist veel lastiger om belangrijke examens of cruciale deadlines te behalen. Het vergt veel stress om constant te moeten voldoen aan het perfecte plaatje, om elk hobbeltje en alle oneffenheden te ontwijken. Probeer je daarom niet te focussen op de angst voor het grote falen, maar op de kleinere stapjes die je zet. Iedereen maakt fouten. Vaak kun je daar juist hele waardevolle lessen uit trekken.
2. Koester compassie voor jezelf
Het ervaren van minder stress en meer rust vraagt om zelfcompassie. Probeer daarom jezelf niet af te straffen als je het gewenste resultaat niet hebt bereikt, maar voel compassie voor de stappen die je wél hebt gezet. Dit helpt je om uit de negatieve spiraal te stappen van de constante, torenhoge doelen die je niet of niet perfect weet te behalen. Vind je dit lastig, denk dan eens aan iemand die veel voor je betekent. Hoe mooi zou het zijn als je het gevoel dat je voor diegene hebt, ook op jezelf kunt projecteren?
3. Herzie je doelen
Inmiddels weet je: perfect zijn is per definitie een onhaalbaar doel. Wat wél kan, is streven naar ijverig te werk gaan, naar nauwkeurigheid, naar accuraatheid. Focus je op je eigen ontwikkeling in plaats van op die onbereikbare stip aan de horizon. Iets met niet de bestemming, maar de reis als doel voor ogen nemen. Cliché, maar zo waar.
4. ‘Gedaan’ is beter dan ‘perfect’
Naast onhaalbare doelen stellen is er nog iets wat perfectionisten belemmert in hun geluk, en dat is het uitstellen van moeilijke taken. Als de kans bestaat dat er gefaald gaat worden dan brengt dat natuurlijk stress met zich mee. Het wordt dan steeds moeilijker om aan een bepaalde taak te beginnen, omdat de verwachtingen steeds groter worden. Dit is de paradox van perfectionisme. Merk je dat de angst om te falen je tegenhoudt, probeer dan in kleine stapjes te werken. Denk niet aan je ongeduld, je onrust of je kritische stemmetje, maar denk aan de successen die je eerder al wist te behalen. Zo voed je jezelf langzaam maar zeker met wat meer zelfvertrouwen.
Meer lezen over zelfliefde?
Sluit vrede met je lijf: 5 belangrijke inzichten.
