Lieve eenzame tijdens de feestdagen,
In onze samenleving breng je de feestdagen door met gezin en/of (schoon)familie. Zo hebben we dat bedacht, zo hoort dat in films en televisiereclames, en de meeste mensen houden zich eraan, meestal met een mengeling van zin en tegenzin. Als je single bent of alleenstaande ouder met kleine kinderen, als je een dierbare hebt verloren, als je weinig tot geen familie hebt, als je gebroken hebt met familie of zij met jou, kunnen het beladen en verdrietige dagen zijn. En daarom schrijf ik jou deze brief.
Een scherp verlies
Mijn eigen eenzaamste feestdag was negen jaar geleden op Kerstavond. De vader van mijn kinderen had de relatie enkele maanden eerder verbroken en verbleef in het Franse vakantiehuis van zijn ouders, met onze twee kinderen en zijn nieuwe vriendin, om Kerstmis te vieren. Het onvoorstelbare was gebeurd. Ik had het bevreemdende gevoel dat de televisieserie over mijn gezin gewoon doorging, maar mijn rol was overgenomen door een andere actrice. Juist op die avond, een feestdag die we altijd samen vierden, voelde het verlies ondraaglijk scherp. Een vriendin had dat goed aangevoeld en had een pakje onder mijn kerstboom geschoven dat ik op Kerstavond mocht uitpakken. Ik herinner me dat ik, zittend op de bank, het pakje openmaakte. Er zaten kaarsen in, een zakje thee, een mooie steen, een doosje bonbons en servetten. Ik stak het kaarsje aan, dronk de thee en las de lieve, bemoedigende woorden op de kaart. Het verlies was nog steeds scherp, maar werd draaglijk. Ik voelde weer een bedding, iets wat me droeg.
De emotionele lading van de feestdagen
De speciale status van dagen als Kerstmis en Oudejaarsavond kun je rationeel nog wel relativeren. Het is maar een bedenksel, een maatschappelijk construct, en je neemt je monter voor in je eentje een maaltijd te koken, een boek te lezen of een serie te kijken zoals op andere dagen. En toch zullen er weinig mensen zijn die op de dag zelf geen enkele keer het gevoel hebben dat het hen aan iets ontbreekt. De emotionele lading van die dagen komt deels van de buitenwereld met haar opdringerige normen, maar evenzeer vanuit je eigen binnenwereld, met herinneringen aan eerdere jaren. Deze feesten kennen rituelen en familietradities, verscholen in de plooien van de tijd, die in je ziel zijn gekerfd.
Troostende, wijze woorden
Wat zijn de troostende, wijze woorden die ik je in deze brief te bieden heb, lieve eenzame tijdens de feestdagen? Als ik in gedachten terugga naar mijn eigen eenzaamste kerst, dan weet ik nog hoe ik op de ochtend van Eerste Kerstdag naar het treinstation liep om naar mijn moeder te gaan. Ik wandelde over de grachten en keek naar de bomen die zich verzoend leken te hebben met hun kale takken en fier overeind stonden. Ik keek naar het rimpelende water in de gracht, het bleke winterlicht, de kerstkransen op de deuren en voelde de wind door mijn haar waaien. Niets sloot me buiten, niets vertelde me dat ik iets mankeerde. Integendeel: mijn hart klapte open en ik was ontroerd door alle leven, alle schoonheid die voor me beschikbaar was en die zich uitstrekte buiten de grenzen van mijn ‘ik’. Mijn leven was niet zoals ik het me had voorgesteld, ik was absoluut iets verloren, maar ikzelf kon kiezen of ik me op het ontbreken ervan bleef focussen of op al het goede dat me wilde bereiken.
‘Vieren’ kent vele waardevolle variaties
Feestdagen zijn geen dagen als alle andere, laten we onszelf daar niet mee voor de gek houden, maar ‘vieren’ kent vele waardevolle variaties. De invulling die je eraan geeft ligt in jouw handen, lieve eenzame. Jij, meer dan mensen die op deze dagen aan verplichtingen en afspraken gebonden zijn, hebt de vrije hand in hoe je ze doorbrengt. Een verinnerlijkte vorm van vieren zou kunnen betekenen dat je mediteert, reflecteert, een lange wandeling door de natuur maakt, poëzie leest, orakelkaarten legt of een kaarsje opsteekt voor afwezige of overleden dierbaren die je op deze dag graag bij je had gehad. Je bent niet ontheemd, maar hoort thuis bij jezelf, andere levende wezens en vrienden op aarde en in de geestelijke wereld aan wie je met onzichtbare draadjes vastzit.
Je bent niet alleen
Weet dat je niet de enige bent die alleen is of zich alleen voelt tijdens de feestdagen, in weerwil van wat de reclames met lachende, etende mensen ons willen doen laten geloven. Weet dat er bovendien talloze mensen zijn die zich aan een volle tafel met familieleden, met wie ze niet zo nauw in contact staan maar nu ineens uren samen zijn, behoorlijk eenzaam voelen. Zie de fantasie van ‘the most wonderfull time of the year’ voor wat hij is, rouw om wat je ontbreekt, denk nooit te weten dat alles elk jaar hetzelfde zal blijven, en dan zal wat er wél is jouw hart op een onverwacht moment doen openbreken. Net zoals bij mij negen jaar geleden, door bomen met kale takken aan een gracht en – wat een ongelofelijke rijkdom – een moeder die in mijn geboortehuis op me wachtte.
Met zoveel achting voor jouw eigen, unieke manier waarop je de feestdagen tot ware feestdagen maakt,
Susan
