‘We krijgen geen berichten binnen van mensen die teleurgesteld zijn in andere schrijvers die zich ook hebben uitgesproken over dit onderwerp’, schrijft iemand met een ‘community’ achter zich, zoals dat tegenwoordig heet. ‘Wel over jou. Food for thought?’
Ze doelt op mensen die dachten dat ik tot hun community behoorde en daar nu niet meer zo zeker van zijn. Dat ik maar beter in kan binden als ik al die mensen niet tegen de haren in wil strijken met deze mening die bij ‘de tegenpartij’ hoort.
Alles lijkt opgedeeld in hokjes
Onze tijd kent scherpe lijnen. Je bent ofwel vóór ofwel tegen ‘het systeem’. Je bent woke of discriminerend. Wap of schaap. Spiritueel of sceptisch. Alles en iedereen lijkt tegenwoordig opgedeeld in hokjes met grote hekken eromheen waar je niet overheen moet proberen te klimmen. Het is niet de bedoeling om uiting te geven aan twijfel of kritische vragen bij een thema waar je je in principe bij thuis voelt. Geen enkele tegenwerping of nuancering is geoorloofd, want dan ‘laat je je ware gezicht zien’ en ben je af. Je kunt geen feministe zijn én een andere vrouw aanspreken op iets wat in jouw ogen uitleg behoeft, want dan ben je ‘hypocriet’. Als je jezelf spiritueel noemt en aanmerkingen hebt op bepaalde uitwassen van moderne spiritualiteit, dan ‘val je hen af’. Als je je zorgen maakt om het milieu en je stapt een keer in het vliegtuig, dan ben je fake en hoeft niemand ooit meer naar je zorgen te luisteren. En als je opkomt voor iemand die op basis van kenmerken van seksuele voorkeur, gender, etnische achtergrond en religieuze identiteit niet tot ‘jouw groep’ behoort, dan doe je aan toe-eigening.
Een gezond klimaat voor iedereen
En dat terwijl elke groep gedijt bij stevig debat en interne kritiek. Het zorgt voor verfijning en vernieuwing van de standpunten en een gezond klimaat waarin ieder individu die zich tot de groep rekent vrij kan ademhalen. Zonder dat gezonde zelfreinigende vermogen ontaardt elke beweging uiteindelijk in fanatisme. Hoe lekker strijdbaar het ook mag klinken, zwart-wit denken radicaliseert en helpt niet mee aan oplossingen voor de issues waarvoor gevochten wordt. ‘Als je niet onverdeeld voor ons bent, dan ben je tegen ons’ vervreemdt mensen die sympathiseren. Het zorgt voor het opklimmen in de groepshiërarchie van mensen die de grootste mond hebben en het meest radicaal zijn en het verdacht maken van mensen die gematigder zijn. Het geeft voeding aan egotrips, geldingsdrang en grimmigheid. Aan zogenaamde ‘ontmaskeringen’. Aan klopjachten op tegenstanders. Niet aan werkelijke verandering ten goede.
In dienst van het grotere geheel
Ik ben een autonoom mens met een groot verlangen naar echte verbinding. Ik behoor tot geen enkele groepering, maar ik behoor wel tot de gemeenschap; die veelsoortige, pluriforme groep mensen vol schijnbare tegenstellingen en dieper gelegen overeenkomsten. Preken voor eigen parochie vind ik minder interessant dan toenadering zoeken tot een zogenaamde tegenstander of iets aankaarten bij een zogenaamde medestander. Dan is er beweging, dialoog, analyse. Dan begint er iets te stromen wat vast zat.
Weg met de poortjes, de hekken en de hokjes, met de toegangspasjes en de zwarte lijsten. Groepsdenken en identiteitspolitiek drijft ons als samenleving alleen maar verder uit elkaar. Laten we de mildheid en nuance op blijven zoeken. Laten we dwars door alle hokjes heen breken, zodat de hekken eromheen omvallen en we vrij rond kunnen lopen. Laten we vooral kritisch, maar nooit wantrouwig te zijn. Laten we vragend en zoekend om elk onderwerp heen lopen, op weg naar oplossingen. In dienst van het grotere geheel.
Ik hoor bij geen enkele groep. Ik hoor bij mezelf. En ik hoor bij jou.
