De wereld is van slag, en de schrijfster van Dot’s brief deze week is dat ook. Hoe ga je om met de problemen in de wereld om je heen zonder ze te onderschatten, maar ook zonder het verliezen van je eigen positiviteit?
Lieve Dot,
Mijn moeder leest al jaren de Happinez. Ik blader er vaak doorheen, zie de mooie foto’s en onderga de opgewekte toon die er van uitgaat, het idee van duurzaamheid en ‘geluk geef je door’. Met die houding zijn mijn broer en ik ook opgebracht. Om een lang verhaal kort te maken ben ik één van die bevoorrechte jonge mensen, zoals ik er zo veel om me heen zie.
Maar toch is er de laatste tijd een gevoel van machteloosheid in me geslopen. Als ik om me heen kijk zie ik naast al die bevoorrechte jonge (en oude) mensen, meer en meer angst, onzekerheid, agressie en botte vooroordelen. Er zijn natuurlijk de zorgen over wat er in de wereld gebeurt. Trump, Poetin, Erdogan, Dueterte, Wilders en waar ze voor staan, lijken niet het beste op te roepen in de mensen.
Maar ook in de praktijk van alle dag lijken veel mensen van slag, minder zeker van hun bestaan. Ik volg de discussies in de kranten en op tv over de invloed die globalisering, armoede, immigratiestromen en de desintegratie van Europa heeft op ons leven in Nederland. In onze straat woont ook een boze vrachtwagenchauffeur die zegt zijn baan kwijt te zijn geraakt aan een Pool. Ik ken ook jonge mensen die zeggen geen betaalbaar huis te kunnen krijgen omdat de vluchtelingen voorrang hebben. Allerhande problemen, die ik beslist niet wil onderschatten. Het punt is dat ik geen idee heb wat ik er echt aan zou kunnen doen. En dan bedoel ik niet lid worden van een politieke partij of een stage gaan lopen in een weeshuis in Afrika.
Ik wil het niet zwaarder maken dan het is, maar het lijkt wel alsof ik dit gevoel steeds minder handen en voeten kan geven. Mijn ouders hebben de neiging om tegen me te zeggen, dat ik de problemen van de wereld en van andere mensen niet op mijn schouders moet nemen. En mijn vrienden halen hun schouders op en zeggen dat ik niet zo moet somberen. Terwijl ik juist het gevoel heb dat wie nu hun kop in het zand steekt straks nog wel eens raar op zou kunnen kijken. Heb jij inspiratie, Lieve Dot?
Liefs,
Van Slag
Lieve Van Slag,
Afgelopen weekend bracht ik tijd door met een groep mensen van verschillende leeftijden en levenspaden. Waaronder een non, die decennialang jaar missiewerk deed in voormalig Congo. Ze sprak over hoe onvoorbereid ze daar als zevenentwintigjarige aankwam, keurig uitgetypte programma’s op de deur hing terwijl de meeste mensen analfabeet waren en de kok drie keer gedag zei – “omdat ze voor mij eerst allemaal op elkaar leken”. In de loop van het weekend vertelt ze wat ze er leerde. Hoe geroerd ze was wanneer een moeder haar kind verloor en alle vrouwen van het dorp zich om haar hut verzamelden om te koken, haar was te doen en vooral, te zingen, dag en nacht, twee weken lang, zodat de moeder kon rouwen – en helen. Hoe de moeder na twee weken stralend de hut uitkwam. “Het heeft mijn geloof gezuiverd” zegt de bijna tachtigjarige op een gegeven moment tijdens de lunch. En ze zei het op een manier, en met het gewicht dat die leeftijd afdwingt, die samen klonken als de waarheid.
Een confrontatie met een grotere wereld, die buiten je letterlijke of figuurlijke religie ligt, test je geloof. Het dwingt je de overtuigingen aan te passen die de confrontatie niet doorstaan, terwijl je wat waar blijft, verruimt. Zoals je hebt gemerkt lieve Van Slag, hoef je tegenwoordig niet perse naar een ander continent om andersdenkenden te ontmoeten. De wereld is wat dat betreft niet langer een lappendeken die bestaat uit uiteenlopende lapjes; het is eerder één geweven stof waarin de garen zélf er verschillende meningen op nahouden. Misschien verklaart dat ook het gevoel van ontrafeling op dit moment; de ene garen trekt links, de ander naar rechts en dat desintegreert de stof. Of maakt het in ieder geval tot de ingewikkelde kluwen die bij jou – en veel anderen – op de maag ligt.
Wat het voordeel is van ontrafeling, is dat je ineens ziet waar een stof uit bestond. Zoals veel alledaagse dingen neem je het vernuft van textiel voor lief, totdat het scheurt of er een gat in komt. En net zoals jij ben ik van een generatie die niet meer weet hoe we sokken moeten stoppen, of simpele reparaties op de naaimachine te doen. We zijn van een tijd waarin het makkelijker is om gewoon een nieuw vest, of sjaal, of sokken te kopen. Repareren, met andere woorden, is niet onze sterke kant.
En toch is het precies dat repareren van verbinding wat te doen staat, lieve Van Slag. Je afkeren van de ontrafeling, het kop in het zand steken waarover je spreekt, gaat de stof niet helen. Je verdiepen in de verschillende garen, en de manier waarop ze een geheel vormden, en waaróm die structuur uit elkaar is gekomen, is hoe je tot een betere stof kunt komen. En vervolgens is het een kwestie van doen. Je bent immers onderdeel van de stof. Aan jou – en mij, en iedereen die dit leest – de taak om nieuwe manieren te vinden om onszelf om mensen heen te weven die er andere denkbeelden op na houden. En wel op een manier die een divers en stevig patroon vormt. Zonder je eigen kleur en structuur te verliezen.
Confrontaties met mensen die anders denken kunnen twee kanten op gaan: je kunt je nog dieper ingraven in je eigen overtuigingen en de verbinding met de ander doorknippen, of je kunt – al dan niet – verbluft, niet-wetend maar gedreven je wereld laten oprekken. Je kunt het, net als de non, je ‘geloof laten zuiveren’. Je geloof in wat waar is, wat belangrijk is voor je, wat kan gaan en wat kan blijven. Deze tijd dwingt je de vraag te beantwoorden wie je wilt zíjn, en vervolgens die persoon te ‘doen’. En dat doen, lieve Van Slag, groeit op die vraag die eraan vooraf gaat. Houd de draad van jezelf stevig vast, maar verstar niet. Verweef jezelf met anderen. Begin met de draden in je nabijheid. Bij de chauffeur en het gezin uit Syrië in je straat. Bij de gesprekken in je lokale supermarkt. Bij je werk, je achtertuin, je reacties op Facebook, je vrienden en je ouders. Sla geen slagen over. Doe wie je wilt zijn binnen jouw persoonlijke – en flexibele -reikwijdte. Maak het stevig en stralend daar, en wie weet tot hoever je patroon zal uitstrekken.
Alle goeds,
Liefs
Dot
