De goeroe uit de Netflix-serie ‘Wild Wild Country’ verzamelde Rolexen en Rolls-Royces, maar schreef ook de meest prachtige boeken en essays.
Zo’n beetje iedereen in mijn kennissenkring heeft hem al gekeken: de documentaire ‘Wild Wild Country’ op Netflix. Ook op social media zie ik er veel mensen over praten. Het is een zesdelige docu over Osho, ook wel de Bhagwan genoemd, echte naam Rajneesh Chandra Mohan. Osho was een goeroe uit India die in de jaren zeventig met zijn – voornamelijk Westerse – gevolg neerstreek in Oregon, Amerika, vlakbij een klein stadje met conservatieve christenen.
Dromen van een utopie
De docuserie is magnifiek. Niet alleen zijn er de beelden van destijds, maar ook komen de betrokkenen van alle partijen ruimschoots aan het woord. Daardoor heb je begrip voor hen allemaal; voor de jonge mensen met hun idealen van gelijkheid, autonomie en spirituele verheffing, en met hun dromen van een utopie, maar ook voor de bewoners van het dorpje, die plots hun hele wereld zagen veranderen en terugdeinsden voor wat zij zagen als een invasie van volstrekt immorele en losbandige types. Zelfs krijg je begrip voor Sheila, de zeer capabele maar even rücksichtsloze rechterhand van de Bhagwan, onder wier toezicht een complete enclave uit de grond werd gestampt, maar die ook opdracht gaf tot moord.
Je wacht tot de situatie zal ontsporen
Er zijn in dit verhaal niet echt bad guys. In ieders ogen zie je de begeestering, de liefde en de compassie. De goede bedoelingen. Toch weet je dat de situatie zal ontsporen.
Het is een Griekse tragedie; het kan niet anders dan slecht aflopen en er is niets aan te doen.
Degene die er eigenlijk het slechtste van afkomt is Osho. Hij komt niet aan het woord, want hij leeft niet meer. We zien hem dus alleen op de beelden van vroeger, met zijn lange baard, gekleed in gekleurde gewaden, aldoor buigend met zijn handen tegen elkaar, en koninklijk achterin een Rolls Royce. Daarvan had hij er tientallen, Rolls Royces. Daardoor vermoed je als kijker al snel dat het een charlatan betreft. De preken, waar hij zo geliefd om was, zitten niet in de docu. Dat maakt het nog moeilijker om sympathie voor hem te voelen.
Strenge, eerlijke essays
Toch was Osho een begenadigd goeroe. Ik las meerdere van zijn boeken. Zijn begrip van de Tao en Zen was van uitermate hoog niveau. Zijn essays zijn nooit zweverig, nooit hooghartig. Ze zijn streng en eerlijk. Nooit wenste hij als goddelijk gezien te worden. Bevrijding is mogelijk voor iedereen, de Boeddha was slechts een mens, en hij dus ook. Voor de dure auto’s schaamde hij zich niet. ‘Zie: ik ben ook een materialist. Geloof niet in smetteloze mensen.’ Ook gaf hij zijn volgers nooit krankzinnige opdrachten, er is niets bekend over seksueel misbruik, veelal trok hij zich terug en liet hij het bestieren van de enclave over aan anderen. Hij kwam alleen af en toe naar buiten om lezingen te geven. Ieder is verantwoordelijk voor zijn eigen daden, zo stelde hij.
Niettemin kun je twijfels plaatsen bij zijn handelingen en de gevolgen van zijn cultus. Maar die twijfel kun je dus bij iederéén in deze documentaire plaatsen.
Op het einde had ik tranen in mijn ogen. Omdat je stuk voor stuk schitterende mensen ziet, met een groot en mooi hart, vol goede bedoelingen, gemiste kansen en weemoed.
Tekst: Henk van Straten
