Meer dan ooit hebben we creativiteit en verbeeldingskracht nodig om ons te redden van het rationalisme, van de terreur van het letterlijke en materiële die ons teistert. Onze westerse maatschappij wordt geregeerd door de rede en raakt langzaam maar zeker afgesneden van het symbolische en het voelen van goddelijke samenhang. Het figuurlijke, het symbolische van verhalen en mythen brengt ons er op een speelse manier naar terug.
‘We hebben verhalen nodig om te kunnen leven’ is een bekende uitspraak van de Amerikaans romanschrijfster en essayist Joan Didion. Verhalen doen ons op een indirecte manier herinneren wat we al weten, we kunnen ermee werken, lessen en inzichten voor onszelf uit trekken. Verhalen kunnen een medicijn zijn – voor het individu, maar ook voor het collectief. Gezamenlijke verhalen zorgen voor eenheid en verwantschap.
Reflectie
Een mythe die mij altijd heeft aangesproken is die over de draad van Ariadne. Theseus werd geofferd aan de Minotaurus, een woest wezen dat in het labyrint woont en zich met mensenvlees voedt. Ariadne gaf hem een zwaard en een kluwen wol, die hij moest afwikkelen terwijl hij het labyrint in ging. Theseus doodde de Minotaurus en vond dankzij Ariadnes draad de weg naar buiten. Voor mij gaat de mythe over reflectie. Alleen door terug te kijken kun je het leven, dat voorwaarts geleefd wordt, begrijpen. En alleen dan kun je je eigen demonen (oude pijn) verslaan, zodat ze hun macht over je verliezen.
Helende boodschappen
De mythe, zoals hij in de overlevering bewaard is gebleven, zegt dat dat Ariadne Theseus helpt op voorwaarde dat hij met haar trouwt. Ik heb het altijd anders begrepen: ze wilde alleen met hem trouwen op voorwaarde dat hij zijn eigen demonen doodde. Mijn uitleg: een liefdesrelatie heeft alleen kans van slagen als beide partners hun verantwoordelijkheid nemen om zichzelf, en hun verleden, te begrijpen. Maar dat zal vast ook komen doordat ik die les in mijn eigen leven heb moeten leren. Het is een voorbeeld van hoe een mythe voor iedereen andere, helende boodschappen kan bevatten.
Kracht
Mythen, sagen en sprookjes dringen via metaforen, archetypen en symbolen diep in ons onderbewustzijn door. Ons onderbewustzijn laat zich nu eenmaal het beste bereiken door overdrachtelijke beelden en zij spreekt ook tot ons in overdrachtelijke beelden, in onze dagdromerijen, fantasieën en nachtelijke dromen. Verhalen raken aan onze duisterste angsten, grootste verlangens en diepste valkuilen. Ze dragen een kracht in zich om ons tot op het diepste niveau wakker te schudden en te helen.
Beeld: fotografie door Jeroen van der Spek, styling door Cyn Ferdinandus
Meer lezen van Susan Smit?
Waarom we verhalen nodig hebben om het onbegrijpelijke te begrijpen.
