We hebben verhalen nodig om het onbegrijpelijke te begrijpen

Door Susan Smit

Mijn zoon van zes deelt de hele dag door weetjes. Eerst had hij een fase waarin hij alles wilde weten (‘Waarom heet een huis eigenlijk een huis? Wie heeft dat besloten?’) en het afgelopen halfjaar is hij overgegaan op mij dingen leren (‘Mama, we hangen nu in de nacht op z’n kop, hè? Maar we blijven plakken aan de aarde, dus je hoeft niet bang te zijn’).

Soms kloppen zijn wetenswaardigheden (‘Wist je dat de hersenen van een olifant zes kilo wegen?’) en soms zijn ze verzonnen (‘als je heel hoog uit een vliegtuig stapt kun je op een planeet springen’).

Zijn bonusvader is ook nogal een weetjestype. Deze man loopt het liefst een stuk vooruit in een museum zodat hij de bordjes alvast kan lezen om ons daarna te vertellen hoe het zit. En de krant lezen nadat hij hem in handen heeft gehad heeft niet zoveel zin, want dan heb ik alles al losjes samengevat gekregen. Ik ben dus wel wat gewend aan mansplaining.

Griekse god

Toen mijn zesjarige en ik langs het Paleis op de Dam fietsten, wees hij naar het beeld van Atlas en vroeg hij wat voor bol die man eigenlijk op zijn rug droeg – de aarde misschien? Ik legde uit dat de Griekse god Atlas de sterrenhemel op zijn schouders droeg. Hij moest de aarde van de hemel blijven scheiden. ‘Amsterdamse kindertjes zijn eeuwenlang bang gemaakt dat ze maar beter rustig en lief moesten zijn,’ zei ik nog, ‘want als Atlas de sterrenhemel liet vallen, zou de stad verloren gaan. Maar dat is niet zo, hoor.’

‘Dus hij dráágt helemaal geen hemel op zijn schouders?’ klonk het wat verongelijkt. Ik zei wat ik altijd zeg als we het hebben over de Tandenfee, gebeurtenissen in de boeken en sprookjes die ik voorlees en ik vrees binnen afzienbare tijd ook over Sinterklaas: ‘Binnen de wereld van het verhaal is het wèl waar.’

Geen letterlijke waarheid

We hebben verhalen nodig om het onbegrijpelijke te begrijpen, legde ik hem uit. Of nee, corrigeerde ik mezelf, we hebben verhalen nodig om het onbegrijpelijke te laten bestaan zonder dat we er zenuwachtig van worden. Niemand weet werkelijk hoe het komt dat wij op deze planeet tussen de sterren zweven en dan is het fijn om aan Atlas te denken. Niets mis met verhalen, zolang we maar begrijpen dat ze niet letterlijk waar zijn. Ze helpen ons omgaan met alles wat we nooit te weten zullen komen.

Daar moest mijn zoontje even over nadenken. ‘Een duif kan ook verkouden zijn’, zei hij toen. ‘Daarom moet hij soms eerst zijn keel schrapen voordat hij roekoet.’

‘Goh,’ zeg ik, ‘dat wist ik niet.’