Lieve falende,
Alleen dat woord al: falen. Bij veruit de meeste van ons roept het schaamte op en waarschijnlijk ook weerstand tegen het woord, alsof het een belediging op zichzelf is, iets waarover gezwegen of hoogstens in omfloerste termen gesproken mag worden. Dat behoedzame zegt iets over onze eenzijdige gerichtheid op presteren, winnen en successen behalen. Want ja, er bestaat gewoon zoiets als falen en met dat woord en dat gegeven is goedbeschouwd niets mis. Je doet een poging en je faalt. Je probeert iets en het mislukt. Je gaat in competitie en verliest. Je schiet een pijl af en mist doel.
Mag er iets mislukken?
En nu heb je dan gefaald, lieve falende, want over dat aspect van je leven schrijf ik je deze brief. De vraag die ik meteen maar opwerp is deze: mág jij falen van jezelf? Is dat een acceptabele uitkomst of moet het te allen tijde voorkomen worden? Betekent het niets minder dan gezichtsverlies? Mag er iets mislukken of ben je in je eigen ogen dan meteen zelf óók een mislukkeling?
Onze relatie tot falen
Het is niet zo moeilijk om te verklaren waarom bijna iedereen zo’n problematische relatie heeft tot falen. Waarom we bovenop het lullige, het jammere van de zaak ook nog eens al die schuld, schaamte en boete laden. Zeer waarschijnlijk is jou, als je bent opgegroeid in de moderne westerse cultuur, aangeleerd om je waarde te ontlenen aan wat je doet en wat je kan. In de meest gangbare opvoeding kregen we applaus als we onze zwemdiploma’s haalden en een standje als we met een slecht rapport thuiskwamen. Voordat we het wisten vertaalden we dat naar ‘ik krijg liefde naar prestatie’ via ‘ik moet liefde verdienen’ naar ‘ik moet aan iets voldoen om liefde waard te zijn’ om regelmatig te belanden bij ‘ik ben waardeloos als ik faal.’
Coming soon: ‘Mindful met Happinez’
- Over de wijsheid van leven in het nu
- 12 oefeningen voor ultieme ontspanning
- En meer
Het hoort erbij
En dat moeten we dan allemaal weer net zo hard afleren als we ouder worden en ontdekken dat falen en het even niet meer weten er gewoon bijhoort. Niks maakbaarheid, niks controle en niks ‘als je je best doet komt het goed’; het leven geeft je soms een veeg uit de pan. Je staat met lege handen, een ander gaat er met de prijs vandoor en hoogstens slaat iemand je op de schouder met een ‘kop op, volgende keer beter’.
Je faalt niet, je leeft
Ik weet natuurlijk niet op welk gebied jij voor je gevoel hebt gefaald, lieve falende, maar ik weet wel dat het de gekste dingen kunnen zijn. Je kunt het gevoel hebben om te mislukken in de liefde, om maar iets te noemen. Het idee bestaat dat een relatie is mislukt als het eindigt, terwijl dat alleen waar is vanuit het perspectief dat je je hele leven bij elkaar moet blijven om een relatie waardevol te mogen noemen. En om bij de liefde te blijven: je kunt je ook een mislukkeling voelen als je lange tijd single bent, alsof het hebben van een liefdesrelatie een voorwaarde is om geslaagd en succesvol te zijn en mee te mogen doen in de maatschappij. In de meeste gevallen is ‘falen’ niet eens het juiste woord voor wat je meemaakt, wil ik maar zeggen. Je faalt niet, je leeft gewoon.
Durf slecht te zijn in iets nieuws
De angst voor falen houdt je klein. Als je de schande van mislukken tot elke prijs wilt voorkomen, zul je nooit meer iets risicovols en avontuurlijks ondernemen. Je zult moeite hebben om te beginnen aan een nieuwe hobby, studie, relatie of baan. Durf slecht te zijn in iets nieuws, lieve falende, zodat je van jezelf mag aanrommelen, leren, op je gezicht gaan, opkrabbelen en het opnieuw proberen. Zie de dingen vaker als – en dit is mijn favoriete woord op aarde – een experiment. Bij een experiment is elke uitkomst goed, want zowel wat lukt als wat mislukt leert jou iets. Dat geef een verrukkelijke vrijheid en een gerichtheid op het proces in plaats van de uitkomst. Het maakt het leven weer tot een speels avontuur in plaats van een wedstrijd.
Richt je pijl en schiet
Pak je recht om te falen terug en sta niet toe dat het je eigenwaarde aantast. Faal en slaag, verlies iets en win iets, richt je pijl en schiet raak of mis, maar in godsnaam, schíet.
Met een zachte blik naar alles waarin jij en ik hebben gefaald in ons leven, omdat we niet beter wisten of beter konden, en frisse moed om naar ons beste vermogen verder te wandelen op ons pad,
Susan
Meer lezen van Susan Smit?
Waarom je vooral op jezelf moet vertrouwen, volgens Susan Smit.
