Ze is zeer succesvol, maar toch ervaart de Amerikaanse bestsellerauteur Marci Shimoff geen geluk, maar leegte. Shimoff besluit op zoek te gaan naar de universele wetten van geluk. Ze interviewt honderd zeer gelukkige mensen over hun gewoontes en schrijft de lessen die ze hieruit leert op in het boek ‘Happy for no reason’.
Op een schaal van 1 tot 10, hoe gelukkig ben je nu?
“Wat een boeiende vraag om dit gesprek mee te beginnen. Ik geef mijzelf op dit moment een – schrik niet – 9,75. Dat is wonderlijk hoog, vooral als je beseft hoe laag het ooit was. Gekscherend zeg ik weleens dat ik als baby met existentiële angsten en een depressie uit de baarmoeder floepte. Op familiefoto’s zie je iedereen stralen en daartussen zit een kind dat kijkt alsof ze net haar beste vriendin heeft verloren. Dat ben ik. Ik droeg een grijze wolk om me heen. Ik kon niet gelukkig zijn.”
Je groeide op in een warm en hecht gezin, waar het je aan niets ontbrak. Wat waren dat voor wolken die je met je meedroeg?
“We zeulen vanaf onze geboorte de patronen van vorige generaties met ons mee. Bij mij overheerste een diep verdriet vermengd met woede. Mijn moeder droeg dezelfde last. En wat daar weer aan ten grondslag ligt? Onderdrukking en onderwaardering in de vrouwelijke lijn van de generaties voor me, denk ik. De patronen die je meekrijgt van je voorouders weerspiegelen wat jij in dit leven te leren hebt. Stel dat mijn leven vanaf het prille begin één en al gelukzaligheid was geweest, wat had ik dan voor boodschap gehad? We onderwijzen wat we zelf hebben te leren.”
Je had een zeer succesvol leven. Toch was je niet gelukkig. Wat was het moment dat je besloot op zoek te gaan naar geluk?
“Het was juni 1998. Een bizarre maand. Drie van mijn boeken stonden in de New York Times bestseller list. Ik kwam op radio en televisie, gaf speeches voor zalen met duizenden mensen en werd rondgereden in een limousine. De lezers die ik ontmoette vertelden hoezeer mijn boek ‘Chicken soup of the Mother’s Soul’ hun leven had veranderd. Dit was het succes waar ik altijd van had gedroomd. Ik had dus alle reden om gelukkig te zijn, maar ik voelde me leeg. ’s Avonds lag ik huilend op bed in mijn hotelkamer. De voorwaarden die ik voor mijn geluk had bedacht waren vervuld: een geweldige carrière, een liefdevolle relatie en een rijk sociaal leven. Als dat alles niet werkte, wat zorgde dan wel voor geluk? Ik besloot om honderd zeer gelukkig mensen te interviewen om hun geheimen te achterhalen en die weer met mijn lezerspubliek te delen. Uiteindelijk is uit dat idee het boek ‘Happy for no reason’ ontstaan.”
Bepalen wij zelf ons geluk of zijn het de omstandigheden?
“Wat wetenschappers hebben ontdekt over de maakbaarheid van geluk is dat iedereen een zogenaamd vast ‘gelukspunt’ heeft, al ligt dat voor de een wat hoger dan voor de ander. Wat er ook gebeurt in je leven, je keert altijd terug naar dat punt. Je zou bijvoorbeeld misschien denken dat het winnen van een miljoenenjackpot je geluk beïnvloedt, maar dat klopt dus niet. Na een jaar hebben de winnaars hetzelfde gelukspunt als ervoor. Of neem bijvoorbeeld mensen die gehandicapt zijn geraakt door een ongeval. Bij hen dezelfde uitkomst. Eerst gaan zij door een dal, om daarna weer op hetzelfde gelukspunt uit te komen. Los van wat we meemaken hebben we elk een eigen punt van geluk. Wat wij dénken nodig te hebben om gelukkiger te zijn – een mooi huis, een flitsende carrière of een goedgevulde portemonnee – blijkt dat punt nauwelijks te beïnvloeden.”
Toch staat je boek vol met feiten en oefeningen die geluk bevorderen.
“Ja, dat klopt. Je kunt je geluk ook verhogen, mits je je pijlen goed richt en je je inspanningen consequent volhoudt. Hoe wij omgaan met onszelf, dat is de sleutel. Dat heeft direct invloed op ons gelukspunt. Waar je moet beginnen? Bij je gedrag. Bij wat je zegt, doet, denkt en voelt. Wil je gelukkig worden, bekijk dat dan kritisch en pas het waar nodig aan. Dat is geen eenmalige beslissing en daarna een gelopen race – als je jarenlang niet gesport hebt en je gaat weer naar de sportschool, krijg je ook niet van de ene dag op de andere een geweldige conditie. Je zet elke dag een klein stapje. Het gaat om een continu proces waarin je verantwoordelijkheid neemt voor wat je zegt, doet, denkt en voelt. En hoe meer je je richt op je innerlijk, hoe minder belangrijk uiterlijkheden en materie worden. Begrijp me goed, ik houd ook enorm van schoonheid. Ik houd van mijn prachtige tuin, het heerlijke zwembad daarin en ik ben zeker niet vies van succes. Toch kan dit alles nooit het diepe, vredige geluk geven dat ik nu voel. Het onvoorwaardelijk geluk is er eerst. Van daaruit ontvouwt zich al het andere.”
De gewoontes die je in je boek ‘Happy for no reason’ aanreikt zijn zeer eenvoudig en praktisch. Waarom heb je daarvoor gekozen?
“Ik heb geleerd dat als je het niet praktisch houdt, het niet landt. We hebben het allemaal druk. Wat je wilt leren moet je makkelijk kunnen invoegen. Zo werkt het toch? Om de gewoontes hanteerbaar te maken heb ik ze in een metafoor van een huis gegoten. Het huis bestaat uit zeven pilaren van ons leven: ons eigenaarschap, onze gedachten, onze gevoelens, onze ziel, ons lichaam, onze bestemming in het leven en onze relaties. Om het huis overeind te houden, moet je elke pilaar aandacht geven, daar gaat het om. Al zal je dat op het ene moment wat meer moeite kosten dan op het andere.”
Waar moet je beginnen als je er even doorheen zit en je jezelf een stap verder wilt brengen?
“Die vraag stelde ik zelf ooit aan een Ayurvedisch arts. Een man van wel honderd jaar oud. Hij had de meest stralende ogen die ik ooit heb gezien. Ben je down of heb je koppijn van de zorgen, zei hij, ga dan driemaal achter elkaar voor tien uur naar bed. Zijn advies heb ik al heel vaak opgevolgd en het werkt. De derde dag ben je opnieuw een blij, energiek en uitgerust mens! En dat is het moment waarop je de pilaren van het huis weer eens kunt inspecteren. Ga systematisch door met dat soort babystapjes en je komt echt ergens.”
Je noemt 21 gewoontes die geluk bevorderen. Kun je er een aantal noemen?
“Allereerst kent het huis een fundament. En dat fundament is dat je de volledige verantwoordelijkheid neemt voor hoe je je leven ervaart. De honderd gelukkige personen die ik heb geïnterviewd doen dat. Zij stellen zich zelden tot nooit op als slachtoffer. Laatst las ik dat we gemiddeld zeventig keer per dag over iets klagen. Dat is zo jammer, je berooft jezelf van je geluk. De remedie is je bewustzijn op dat gebied te vergroten. Dat kun je doen door bijvoorbeeld voor elke keer dat je ergens over klaagt een euro in een spaarpot te gooien. Je zult merken dat je na een aantal dagen steeds minder munten kwijt bent.
Wat gelukkige mensen ook doen is bij problemen direct kijken naar oplossingen. In plaats van eindeloos analyseren als het tegenzit, stel je jezelf bijvoorbeeld de vraag: ‘Wat is op dit moment een stapje dat me verder helpt?’ En dat stapje zet je. Dan zit je direct weer achter het stuur in plaats van machteloos aan de kant.”
Het hele interview lees je in Happinez 08-2016 ‘Van betekenis’.
Meer lezen over geluk?
Gelukkiger worden? Kijk naar hoe je het leven ervaart.
