Ware spirituele groei kan niet bestaan zonder liefdevolle vriendelijkheid, zowel voor jezelf als voor anderen. In het boeddhisme wordt dat maitri genoemd, ofwel: compassie. Zo kan zelfliefde een praktisch voornemen worden.
Een ritueel dat bij bijeenkomsten binnen het zenboeddhisme terug blijft komen, is het buigen. Buigen als je de zendo (tempel of meditatieruimte) binnenkomt. Buigen naar de leraar. En als er een beeld staat van de Boeddha of een andere heilige, dan ook nog even buigen naar dat beeld. De zenmeester Shunryu Suzuki zei ooit: ‘Als je twijfelt of je moet buigen, dan moet je buigen.’
Buigen als uiting van maitri
Voordat je gaat zitten op je meditatiekussen, maak je twee buigingen. Misschien wel de belangrijkste. De eerste buiging maak je richting je kussen, de tweede maak je de andere kant op, dus met je rug naar de mat. Pas dan neem je plaats. De twee buigingen die je maakt bij de mat zijn uitingen van maitrī (Sanskriet). Een term die zich het beste laten vertalen als ‘compassie’ of ‘mededogen’. De eerste buiging, naar je mat toe, is een buiging voor jezelf. De tweede buiging, van je mat af, is een buiging voor alle andere wezens. In het boeddhisme is maitri een cruciaal principe. Waar begrip, ware spirituele groei, kan niet bestaan zonder de cultivering van. Het is de kern van specifieke meditaties.
Een buiging voor jezelf
Die eerste buiging is een eerbetoon aan jezelf. Niet omdat je zo geweldig bent, maar simpelweg omdat je bént. Je buigt voor het feit dat je de moeite neemt om hier te komen zitten, om in stilte de confrontatie aan te gaan met wat je bént. Dat is namelijk niet niets. Zoals iedereen die weleens heeft gemediteerd weet: de stilte is schijn. Je gaat zitten op dat kussen met al je menselijkheid, met het complete gewicht van je zelf. Compassie is daarbij een onmisbaar gegeven. Dat is omdat je continu wordt geconfronteerd met je falen en je machteloosheid, waardoor zelfbestraffing voortdurend op de loer ligt.
Coming soon: ‘Mindful met Happinez’
- Over de wijsheid van leven in het nu
- 12 oefeningen voor ultieme ontspanning
- En meer
Als je die kant opgaat, dan kun je het beste nog eens naar jezelf buigen, niet fysiek maar in gedachten. Want je zit hier. Je doet het al. Het hoort er allemaal bij. Een leidraad voor meditatie is niet voor niets: accepteer alles wat opkomt en keer met een glimlach terug naar je beoefening. Ook die glimlach is een uiting van compassie voor jezelf. Het is oké. Het mag.
Na die eerste buiging is het tijd om je om te draaien. Tijd om een buiging naar de andere kant te maken.
Een buiging voor alle andere wezens
Compassie voor anderen kan dan wel niet bestaan zonder compassie voor jezelf, maar andersom is dat evengoed het geval. Zo bekeken zou je kunnen zeggen dat die eerste buiging een voorwaarde is voor de tweede buiging. Tijdens die tweede buiging sta je stil bij het feit dat alle anderen ook lijden onder zelfbestraffing. Dat ze te maken hebben met leed, verwarring, tegenslag, twijfel, onzekerheid. En dat het ook hen ertoe kan brengen dat ze kwetsend uit de hoek komen, verkeerde beslissingen nemen, nalatig zijn, handelen uit eigenbelang of angst. Door anderen te zien als feilbaar, als imperfect, heb je ook ineens meer begrip voor je eigen feilbaarheid en imperfectie.
Het beoefenen van maitri
Nu vraag je je misschien af: hoe helpen die buigingen en meditaties me in het dagelijks leven? Simpel: je traint je geest ermee. Want ook als je níét buigt, en níét op dat kussen zit, zul je vaker en vaker jezelf betrappen of momenten van zelfbestraffing. En dát zijn de momenten waarop je de vrijheid hebt om te glimlachen. Om te denken: ik hoef hier niks mee te doen, ik kan het laten gaan, het is gewoon weer mijn geest die me van alles voor de voeten werpt, in de hoop dat ik erin mee zal gaan. Nu is zelfcompassie – of zelfliefde – ineens een praktische oefening geworden, in plaats van een abstract idee, een vaag advies waar je niets mee kunt.
Online training Tantra & seksuele energie
- Voel je lichter, vrijer én levenslustiger
- Meer uit je hoofd zijn en meer in contact met je lichaam
- Meer dan 5.925 trainees gingen je voor
Verwarring en onzekerheid
Voel je nu een soort verwarring en misschien wel onzekerheid, volg dan het advies van Shunryu Suzuki en buig. Buig voor die verwarring en die onzekerheid. Buig voor degene die deze verwarring en onzekerheid voelt. Buig voor alle anderen die deze verwarring en onzekerheid voelen. Buig voor de leraar die overal in schuilt, vooral in jezelf. Meer hoef je niet te doen. En zo kan het dus tóch een praktisch voornemen zijn. Van jezelf gaan houden. Daar morgen mee te beginnen. Of nee, vandaag nog.
Tekst: Henk van Straten
Dit is een ingekort artikel uit Happinez nummer 3 – 2023. Benieuwd naar het hele artikel? Bestel dit nummer nu zonder verzendkosten in de Happinez webshop.
Meer lezen over meditatie?
Met deze drie makkelijke tips lukt mediteren wél.
