Zelfs al zijn nachtmerries niet echt, de angst is dat wel. Deze tips helpen bij enge dromen.
Niets erger dan een kind dat midden in de nacht gillend van angst wakker wordt. Wat kun je doen als je kind enge dromen heeft? Slaaponderzoeker Victor Spoormaker promoveerde op het thema nachtmerries aan de Universiteit Utrecht en werkt als slaaponderzoeker aan het Max Planck Instituut in München. Samen met kinderboekenschrijfster Bouwien Jansen schreef hij ‘Middernacht, als de monsters komen’, een spannend boek voor kinderen over nachtmerries en hoe ze er mee om kunnen gaan – mét tips voor ouders. Kan Victor ons uit de droom helpen?
Is het voor kinderen vooral een leuk (voor)leesverhaal, of heeft het ook echt de functie om kinderen beter met nachtmerries om te laten gaan?
“Het gaat er echt om dat we kinderen helpen iets tegen hun nachtmerries te doen. Voor volwassenen had ik met collega’s al een behandelprotocol voor nachtmerries geschreven, en via de website nachtmerries.org heb ik samen met een collega in het kader van onderzoek lange tijd ook zelfhulp-teksten verspreid. Maar hoe bereik je kinderen? Niet met zo’n psychoeducatieve tekst waarschijnlijk. Dus heb ik samen met kinderboekenschrijfster Bouwien Jansen de tips en oefeningen in de vorm van een verhaal gegoten, zodat het ook voor kinderen interessant wordt. Dat is dus eigenlijk een nieuw formaat, en in dit geval is het ook gebaseerd op mijn eigen nachtmerries die ik als kind had en wat er gebeurde toen ik in mijn nachtmerries lucide werd (wist dat ik droomde).”
Heb je tips om enge dromen tegen te gaan?
“Er zijn helaas geen simpele tips. De monsters die kinderen ’s avonds bij het in slaap vallen onder het bed vermoeden, kunnen terugkomen in hun dromen. Vaak mondt dat uit in een achtervolging. Wat in elk geval belangrijk is, is dat kinderen leren dat ze niet volledig machteloos zijn in zo’n nachtmerrie: zij kunnen zich omdraaien en de confrontatie aangaan en daardoor de angel uit de situatie nemen. Dit kunnen ze bereiken door bijvoorbeeld overdag met de ouders te bespreken hoe ze de nachtmerries het liefst (voor hen zo geloofwaardig mogelijk) zouden oplossen, en dan in de nachtmerrie lucide te worden en de nachtmerrie te veranderen. Zo’n oplossing kan natuurlijk ook getekend worden, of in een toneelstukje nagespeeld.”
Wat zeg je tegen een kind dat midden in de nacht wakker is geworden en niet meer durft te gaan slapen?
“Dan is het niet echt de tijd om nog even te gaan oefenen en gaat het er vooral om de angst weg te nemen. Zelfs al zijn nachtmerries niet echt, de angst is dat wel – vaak ook doodsangst overigens – en daar moeten kinderen wel even van bijkomen. Volwassenen ook trouwens. Verzekeren dat ze dan veilig zijn kan dan helpen, net zoals zeggen dat de bedreiging er niet meer is en ook niet bestaat. En dan kun je doen wat je altijd doet, bijvoorbeeld over het hoofd aaien terwijl het kind in slaap valt. Overdag kun je bij kinderen die oud genoeg zijn dan bespreken wat ze de volgende keer in hun nachtmerrie zouden kunnen doen. Zulke tips voor de ouders hebben we in het nawoord voor ouders nog wat uitvoeriger beschreven.”
Wat vind je van waak-knuffels onder het bed, rustgevende druppels, een sticker van een monster dat dromen op kan eten op de kast, heeft dat zin?
“Dat kan best helpen, zolang het kind erin gelooft. Op het moment dat er dan een nachtmerrie optreedt, en dat gebeurt een keer, zal dit vertrouwen wel een knauw krijgen en daarmee is de effectiviteit ook weg. Uiteindelijk is het het beste als het kind vertrouwen er in krijgt dat hij/zij de nachtmerrie zelf kan oplossen. Dat is dus een vaardigheid die ze zelf kunnen leren.”
Hoe maak je een eigen bed veilig (en zorg je ervoor dat een kind niet elke nacht bij zijn ouders wil slapen, dat dat een soort uitvlucht wordt).
“Ik denk dat kinderen er het meeste bij gebaat zijn als hun self-efficacy met betrekking tot nachtmerries wordt verhoogd, dus dat ze zelf een gevoel van controle krijgen over hun dromen. Natuurlijk kun je daar best een verhaal omheen maken, of beter nog mee gaan in hun verhaal, met favoriete knuffels ter bescherming of een nachtlampje als het donker het probleem is (of herhalen dat de monsters echt niet binnen komen omdat de voordeur op slot zit bijvoorbeeld). Maar uiteindelijk is het belangrijk dat kinderen leren hoe ze zelf wat aan hun nachtmerries kunnen doen, zodat de angst voor de nachtmerries afneemt.”
Meer weten?
- Lees Middernacht, als de monsters komen van Victor Spoormaker en Bouwien Jansen
Meer lezen over dromen en nachtmerries?
Jouw 12 terugkerende dromen (en nachtmerries) verklaard.
