Lieve zieke, Susan Smit schreef je deze brief

Lieve zieke,

Je bent veel meer dan je ziekte, het is niet wat jou bepaalt, ook al voelt het soms of anderen dat wel zo zien. Dat besef ik en toch schrijf ik je in deze brief aan als ‘zieke’. Over dát aspect van je leven zou ik het namelijk met je willen hebben.

Misschien weet je niet beter dan dat je de ziekte, beperking of aandoening hebt die je hebt, of misschien ben je later in je leven ziek geworden. Misschien heb je er af en toe last van of beperkt het je hele leven, misschien ben je achttien of tachtig jaar oud. Hoe dan ook, er zullen dingen zijn die je gemeen hebt met iedereen die langere tijd of zelfs chronisch ziek is.

Een moralistische opvatting over ziekte

Je hebt jezelf in een moment van wanhoop vast eens de vraag gesteld ‘waarom overkomt mij dit?’ of ‘Waar heb ik dit aan verdiend?’ Je hoort over helden die een ziekte (misschien wel precies de ziekte die jij hebt) hebben ‘overwonnen’ door hard te vechten. Of – dat klinkt ‘spiritueler’ en daardoor subtieler – je hoort mensen beweren dat je lichaam jou met deze ziekte iets wil vertellen, maar dat je kennelijk niet luistert omdat je nog steeds ziek bent. Het komt allemaal voort uit een moralistische opvatting over ziekte, met schuld en boete. En daar moeten we van af, vind je ook niet?

Online training Ayurveda

• Ontdek de leefstijl die bij jou past

• 7 lessen met wijsheden uit deze eeuwenoude gezondheidsleer

• Alleen in april: 10,- korting met code VEDA10

Naar de training

of volg een gratis proefles

‘Health is a choice,’ zei zelfs Oprah Winfrey in een filmpje waarin ze liet zien hoe ze tegenwoordig eet en beweegt. Elke dag gaan sporten en die slagroompunt laten staan zijn inderdaad keuzes, maar gezondheid is dat niet. Gezond zijn is geen keuze, het is een privilege waar wij zelf niet zoveel mee te maken hebben. Het is een zegen die zo lang duurt als ze duurt. En geen dag langer.

Schaamte en zelfveroordeling

Schaamte en zelfveroordeling kunnen je kwellen, lieve zieke, zeker als er geen duidelijke verklaring is voor hoe je je voelt of als het niet voor iedereen zichtbaar is wat eraan scheelt. Je zult over je eigen grenzen zijn gegaan, daarvoor een hoge prijs van pijn en uitputting hebben moeten betalen, om maar ‘gezond’ te zijn of lijken. Een tegenovergestelde houding is slachtofferschap, die je kan doen verkrampen en gevangen houden. Beide reacties op een ziekte beperken je in het vinden van een rustigere manier om met deze situatie om te gaan.

De grootste overwinning

De waarde van lichamelijke genezing wil ik op geen enkele manier ontkennen, de vechtlust en volharding om te revalideren of je aan een behandelschema te houden ook niet. Maar wat ik zou willen zeggen, lieve zieke, is dat er nog iets belangrijks naast staat: het innerlijke proces van het toelaten van de realiteit zoals die nu (nog) is. De ogenschijnlijk onacceptabele dingen die je toch moet gaan accepteren. Het volledig aanvaarden van de situatie zoals hij nu is – dat is misschien wel de grootste strijd die je kunt leveren en de grootste overwinning die je kunt behalen.

Misschien kan je leven niet pas weer verder gaan als je beter bent. Misschien is dit nu al het leven dat het verdient ten volle geleefd te worden en is dít het lichaam, inclusief de ziekte die het teistert, dat het verdient om ten volle gekoesterd en bemind te worden.

Ik neem mijn hoed voor je af

Jaren geleden ontmoette ik een prachtige, inspirerende vrouw die zich verzette tegen het idee dat een ziekte altijd iets is dat gefixt moet worden: schrijfster Annemarie Postma. Ze kreeg op haar elfde een dwarslaesie. Jarenlang heeft ze geprobeerd weer te leren lopen, tot ze ondervond dat werkelijk beter worden niet lag in het veranderen van de situatie, maar in het accepteren ervan. Ze gelooft dat haar lichaam perfect is uitgerust om de taken van haar ziel te volbrengen. ‘Beter worden?’ vroeg ze. ‘Beter dan wíe? Beter dan wát? Beter dan wannéér?’

Wat een kracht wordt er van je gevraagd, lieve zieke, elke dag weer. Mijn hart gaat naar je uit en mijn hoed neem ik voor je af. Wat levert je lieve lichaam een voortdurende strijd. Straf haar niet, wees niet boos op haar, maar bejegen haar liefdevol. Reis met haar af naar een plek voorbij goed en fout, voorbij gezond en ziek, voorbij volmaakt en onvolmaakt. Daar, voorbij de strijd, is genade te vinden.

Met de grootste achting voor de manier waarop je met jouw situatie omgaat,

Susan Smit

Over auteur

Susan Smit

Spiritualiteit en literatuur zijn de grootste passies van onze ‘huisheks’ Susan Smit. Ze was een van de eerste columnisten van Happinez, maakt de boekenrubriek in het blad en schrijft op deze site columns waarin ze deelt wat ze meemaakt en leert.

Meer lezen van Susan Smit?

Een pleidooi voor leven vanuit je hart.

Beeld: fotografie door Ernie Enkelaar, styling door Cyn Ferdinandus