Als je gekwetst bent komt er altijd een dag waarop je beseft dat je verder moet en kúnt met je leven. Marnix nodigt je uit om vooruit te kijken, je pijn los te laten en door te gaan.
Ik schreef laatst een stukje voor het blog DSM Meisjes. Het ging over de dag waarop je beseft dat je verder moet en kúnt met je leven, waarop je omkijkt en je realiseert dat je niet je pijn, je verleden of je diagnose bent. De reacties liepen uiteen, maar waren vooral nogal zwart/wit. Er waren zeer lovende en dankbare comments, en er was boosheid.
En dat wist ik van tevoren.
De afgelopen jaren heb ik heel veel nagedacht en gepubliceerd over mentale pijn en psychische aandoeningen, over verslaving en angst, en dat heeft me ongelooflijk veel geleerd over mezelf en anderen. Aan de mate waarin iemand verantwoordelijkheid neemt voor zijn pijn, kun je vaak niet alleen zien hoe ver hij of zij is in het proces, maar ook of er een gezonde relatie is met wat er is gebeurd. Mensen die omstandigheden buiten henzelf de schuld geven (daaronder valt wat mij betreft ook ‘aanleg’ of ander genetisch talent), blijven over het algemeen veel langer hangen in hun wanhoop dan mensen die zich realiseren dat het leven af en toe klappen uitdeelt, maar dat het nooit persoonlijk is.
Op mijn blogje volgden veroordelende reacties van mensen die het zagen als bevestiging van het onbegrip waar ze vaak tegenaan lopen, en die voor hun een belangrijke aanleiding is om zich intens eenzaam te voelen. Zij zagen het als onderstreping van het idee dat de hele wereld wil dat ze gewoon stoppen met klagen, de schouders eronder zetten en weer aan de bak gaan. In hun ogen was ik de verpersoonlijking van de massa die ze niet serieus neemt. En dat snap ik wel: als je zo naar het leven kijkt vind je daar heel makkelijk allerlei bewijzen voor, dus óók in een blogje dat geen ander doel had dan troost bieden.
Voor andere lezers was dat wél duidelijk. Zij zagen meteen dat ik pleit voor autonomie, voor de macht bij jezelf houden, en voor inzien hoe veerkrachtig en vindingrijk we allemaal zijn. Ze begrepen dat vertrouwen in je unieke, natuurlijke kracht de basis is van alles.
Het gaat me er oprecht niet om dat de ene reactie beter zou zijn dan de andere. Geloof mij: ik heb véle jaren in het kamp van ‘Waarom overkomt mij dit steeds!’ gebivakkeerd, en het was vreselijk. Daarom heb ik ook alle begrip voor de eenzaamheid en het verdriet aan deze kant van het omgaan met pijn-spectrum. Maar dat neemt niet weg dat ik ervoor blijf pleiten die manier van denken af te schudden als je daar zelfs maar een héél klein beetje de kans toe ziet. Geen enkel mens is erbij gebaat zijn welzijn in handen te leggen van omstandigheden, want ik weet uit ervaring dat je daardoor alleen maar verder wegzakt.
Ik zal iemand nooit maar dan ook nóóit afrekenen op de manier waarop hij tot nu toe zijn of haar leven heeft geleefd en gedragen. In mijn ogen doet iedereen altijd wat het beste aansluit bij de behoeftes van dat moment. Ik respecteer pijn, ik respecteer slachtofferschap, eenzaamheid en de gedachte dat je er alleen voor staat. Ik wéét dat als je heel lang heel ongelukkig bent, dat min of meer een deel van je persoonlijkheid wordt, en daardoor in zekere zin doodeng is om los te laten. Ik weet het, want ik was daar ooit. Maar wat voor mij veel belangrijker is, is voorúit kijken. Daarmee bedoel ik niet dat je moet doen alsof er nooit iets gebeurd is, maar dat je het soms even mag parkeren om op adem te komen en de vertroebelde blik waarmee je naar het leven kijkt kan laten opklaren.
Als ik dit soort dingen aanstip gaat het wel ‘ns mis. Het probleem is dat sommige mensen al snel de indruk krijgen dat je hun strijd niet serieus neemt, alsof je beweert dat ze hun shit maar gewoon moeten vergeten, alsof het allemaal voor niets is geweest, al dat lijden. Alsof het anders had kunnen lopen, maar ze simpelweg niet de juiste strategie gebruikten om dat in te zien. Dat is nooit mijn bedoeling, en zo denk ik er ook niet over.
Wat ik zeg is dit: wees er trots op dat je het gered hebt, tot nu toe, en ga verder. Koester je pijn (dat doe ik tenminste) als iets waardevols, als een bitterzoete herinnering aan je moed en je doorzettingsvermogen, en ga verder. Zet je verleden wat mij betreft op de schoorsteenmantel en kijk er af en toe naar, maar ga verder. Pijn wordt nooit minder door eraan vast te houden, ook al begrijp ik dat dat soms de enige mogelijkheid lijkt.
Als je héél veel van iemand houdt, kan er een dag komen waarop je genoeg hebt van het dwepen met het verleden, het rondrollen in pijn, en het vingerwijzen dat niets anders veroorzaakt dan machteloosheid. Dan stop je met het bevestigen dat het leven zo oneerlijk is. Dan geef je iemand met alle liefde een schop onder z’n kont. En je gaat verder.
