Maak de feestdagen éxtra speciaal met deze maaltijdrituelen

Een speciale kaars, het uitspreken van je dankbaarheid, of gewoon het op een leuke manier verzamelen van de smartphones, als teken dat je écht aandacht hebt voor elkaar vanavond: zachte, betekenisvolle rituelen kunnen extra verdieping toevoegen aan een maaltijd die je deelt met anderen.

Ze zorgen voor een gevoel voor verbondenheid en maken gewone momenten bijzonder. Deze vier maaltijdrituelen kun je zelf invullen op een manier die past bij jou en het gezelschap rond de tafel. Om te vieren dat de donkerste dagen voorbij zijn en dat er zoveel is om dankbaar voor te zijn. Of gewoon om de feestvreugde te verhogen, want daar gaat het uiteindelijk om. Aan tafel!

1. Bij kaarslicht

Een kaars aansteken is op zichzelf al zo’n sfeervol moment dat je bijna zou vergeten dat die kaars bijna altijd symbool staat voor iets. Op de verjaardagstaart staat elk kaarsje voor een jaar dat achter je ligt. Wie een kaars aansteekt in een katholieke kerk, bidt om verlichting voor iemand die het moeilijk heeft. De kaarsen in de adventskrans staan voor het licht dat komt met de geboorte van Jezus. Maar het symbool van het licht is nog ouder dan dat, want het kerstfeest sluit aan bij de oude midwinterfeesten, gevierd in de dagen na de zonnewende, die altijd draaiden om de terugkeer van het licht, de zon, de warmte en waar altijd een vorm van vuur aan te pas kwam. Hoe dan ook: een feestelijke maaltijd kan niet zonder kaarsen, en het is de intentie die het aansteken tot iets bijzonders maakt.

Zet een mooi versierde kaars in het midden van de tafel, vraag de jongste en de oudste gast aan tafel om ze samen aan te steken. Of geef alle gasten bij het bord een eigen kaars, die ze aan het begin van de maaltijd een voor een aansteken onder het uitspreken van een wens voor iets of iemand: ‘Ik wens het licht voor…’

Kaarslicht is vriendelijk, het verzacht de lijnen, de groeven en de zorgen. Steek een kaars aan en geniet van dat licht. Denk aan iemand die je dierbaar is en er niet bij kan zijn. Of doe het gewoon omdat het een mooi gebaar is, om het begin van de maaltijd te markeren. Wie mag dit jaar de kaars aansteken?

2. Wij-tijd

Een Italiaans pizzabedrijf bedacht ooit een pepermolen die met één draai niet alleen peper maalde, maar ook alle elektronische apparaten in de omgeving op zwart zette. In Taiwan kwam een woongigant met een gourmetstel waarbij de warmte kwam via de telefoons die je eronder legde – pakte iemand z’n telefoon, dan schakelde het gourmetstel uit. We zagen een aantal jaar terug een placemat met een speciaal vakje om je smartphone in te stoppen.

Die smartphones, we zijn er maar druk mee. En vanavond wil je dat nu even een paar uurtjes níet. Vanavond is wij-tijd. Hoe regel je dat subtiel? Eenvoudig: maak er iets bijzonders van. Koop of knutsel een mooi kistje (of versier het zelf) en laat de jongste de telefoons ophalen. Leg dat kistje vervolgens ergens uit het zicht.

Het afkicken duurt maar even. Als je aandacht niet meer weggetrokken wordt, merk je dat de tijd zich verdiept. Hier, nu, samen lijkt de tijd te verdwijnen. Je bent echt bij elkaar en je komt samen in een flow, een gevoel dat je vergeten was, maar zo mooi – je zou aan het eind bijna je telefoon in de kist willen láten.

‘Maar de plaatjes dan?!’ roept iemand. Ook daar is over nagedacht: vanavond maakt één iemand de foto’s. Liefst analoog, nog leuker: met een polaroid-camera. Weet je nog hoe dat was, toen je rolletjes kocht voor je camera? Je moment kiezen. Nadenken. Afdrukken. Soms mislukt er een foto, maar dat is juist leuk. Het hoeft niet allemaal perfect te zijn. Aan het einde heb je twaalf foto’s van dit moment, deze avond, deze keer dat jullie samen waren. Twaalf momenten dat de tijd stilstond. Twaalf momenten eeuwigheid.

3. Vertel eens?

Samen rond de tafel, dat is de plek om verhalen uit te wisselen. En aan het einde van het jaar liggen de verhalen voor het oprapen. Wat heb je dit jaar geleerd? Wat is je dierbaarste herinnering aan het afgelopen jaar? Waar was je trots op? Wat is je grootste wens voor volgend jaar, waar kijk je naar uit? Waar heb je het hardst om gelachen? Wat lukte er dit jaar níet, terwijl je nog zo je best deed?

Een vrolijke voorbereiding: haal wat eenvoudig, wit servies in huis en schrijf daarop met een porseleinstift een aantal vragen over het afgelopen en het komende jaar. Of maak een stapel versierde vragenkaartjes en zet die in een mooi bakje of verstrooi ze over de tafel, zodat iedereen die dat wil er een kan pakken om de vraag te stellen. Of geef iedereen één vraag om aan een ander te stellen, op een moment naar keuze. (Je kunt er ook een écht spel van maken, met het kaartspel Vertellis.)

Je mooie en lastige momenten, je dromen, wensen en verlangens, daarover praten gaat meteen de diepte in, het zijn zulke waardevolle gesprekken! Aan tafel is het een veilige plek, met mensen die je vertrouwt, mensen die je mogen kennen. Dus hoe was jouw jaar? Vertel!

4. Dank je wel!

Dankbaarheid is de snelweg naar geluk. En je dankbaarheid uitspreken is misschien wel de gemakkelijkste manier om een moment uit de alledaagsheid op te tillen en het stof van de vanzelfsprekendheid eraf te blazen. Te midden van alle drukte van de feestdagen, en het gedoe ook (de boodschappen! het menu! en wie gaat wanneer bij wie?!) is dankbaarheid tonen de snelste manier om je gelukkiger te voelen.

Stilstaan bij hoe fijn het is, een tafel te kunnen dekken. Hoe blij je bent, met vertrouwde mensen om je heen. Dankbaar zijn voor het voedsel, voor de mensen die het verbouwden, vervoerden, verpakten, die hele lange reis die het eten achter de rug heeft voordat het op je bord terecht kwam. Voor het jaar dat achter je ligt – dankbaar voor al het geluk als het een fijn jaar was, of dankbaar dat je erdoorheen bent gekomen als het een jaar was vol tegenslagen.

Dankbaarheid kan op zoveel manieren. Je kunt een toost uitbrengen, en je dankbaarheid uitspreken voor dit moment. Je kunt alles waar je dankbaar voor bent op een lampenkap schrijven. Gebruik een wit tafellaken, of stoffen servetten, en laat iedereen erop zetten waarvoor hij of zij dankbaar is dit jaar. Gebruik dat tafellaken vooral volgend jaar wéér. Om nieuwe dingen op te schrijven, maar ook om terug te lezen en herinneringen op te halen aan mooie momenten. ‘Dankbaarheid’, zei Hans Christian Andersen, ‘is het geheugen van het hart.’

* Dit artikel is ingekort en komt uit Happinez 08-2018. 

Beeld: fotografie door Danique van Kesteren, styling door Maaike Koorman 

Meer lezen over de feestdagen?

Met dit kerstcadeau maak je je dierbaren écht blij.