Iedereen is liever heppie-de-peppie dan kwaad, want boosheid is een rotgevoel – en boosheid uiten wordt niet altijd gewaardeerd. Onder het tapijt schuiven dan maar, die woede? Nooit doen. Want boosheid helpt je verder.
Gebalde vuisten, rood aanlopen, een diepe frons: in tekenfilms is het altijd heel duidelijk wanneer iemand boos is. Maar wat is boosheid eigenlijk precies? Volgens psycholoog Steven Pont, die er het boek ‘Goed kwaad!’ over schreef, is woede een emotionele staat. Het is een functioneel gevoel, want wie boos is, merkt dat er over zijn grenzen heen gegaan wordt – en krijgt dus het signaal: hier moet ik iets aan doen.
Je grenzen bewaken
Er zijn mensen die te snel boos worden, maar ook mensen die juist wel wat sneller boos zouden mogen worden. Wie zelden of nooit boos wordt, laat over zich heen lopen. Zoals psycholoog Steven Pont het beschrijft in zijn boek ‘Goed kwaad!’: mensen die niet snel genoeg boos worden ‘bewaken hun grenzen zo slecht dat ze uiteindelijk bijna geen eigen gebied meer overhebben.’
Anger in: slecht idee
Waarom vinden sommige mensen het moeilijk om boosheid te voelen, laat staan het te uiten? Heel simpel: boosheid is functioneel, maar vormt ook een risico. Wie kwaad wordt op een ander, riskeert dat diegene hem of haar afwijst. Ben je bang om afgewezen te worden, dan kan het dus zijn dat je koste wat kost je woede probeert te beteugelen. Anger in, noemt Steven Pont dat: je kropt je woede op.
Het probleem is: daarmee gaat je woede niet weg. Uit onderzoek blijkt dat mensen die hun woede binnenhouden, ‘m net zo intens –en onprettig- ervaren als mensen die hun woede uiten. Bovendien loop je de kans dat mensen misbruik van je gaan maken – jij vindt immers alles goed?
Het WOEDE-plan
Steven Pont heeft een stappenplan bedacht waarmee je je woede gecontroleerd uit: het WOEDE-plan. De gedachte erachter is dat je zo je grenzen bewaakt, maar de kans op ‘sociale schade’ beperkt houdt.
Wacht
Als je reageert zodra je woede voelt opkomen, is de kans het grootst dat je iets stukmaakt – of het nu een stuk servies is of een relatie. Hoe langer je wacht, hoe verstandiger je reactie.
Onderzoek
Denk na over wat je zo boos maakt, en over hoe je daarop zou kunnen reageren. Wat wil je bereiken? Wat hoop je te veranderen door uit te spreken dat je boos bent? Zit er oude pijn achter je boosheid en kan het zijn dat je eigenlijk niet eens zo boos bent op wat er nú gebeurt, maar vooral om iets wat eerder is gebeurd?
Elimineer
Volgens Pont moet het onderzoeken van je boosheid uit stap 2 je doen inzien dat er verschillende manieren zijn om te reageren. De ene manier heeft effect op de korte termijn, de andere meer op de lange termijn, en de ene manier is meer oplossingsgericht dan de andere. Streep de minder oplossingsgerichte manieren weg, dan kom je uit bij de reactie die je het meeste oplevert.
Doe
Nu kun je reageren. Natuurlijk ben je geen supermens – het kan best zijn dat je er na de eerdere stappen toch voor kiest om eens flink kwaad op iemand te worden. Kan gebeuren, zegt Pont – als je het maar bewust doet, want dan neem je verantwoordelijkheid voor je reactie.
Evalueer
Hoe voel je je over je reactie, en heeft die opgeleverd wat je ervan hoopte? Daar kun je de volgende keer dat je kwaad bent weer wat aan hebben.
Meer lezen over boosheid?
Goed kwaad! Waarom sommigen te snel boos worden en anderen te laat (en wat je daaraan kunt doen). Steven Pont, Unieboek.
Boos. Boosheid erkennen, begrijpen, loslaten. Riekje Boswijk-Hummel, De Toorts.
Dans van woede. Vrouwen en de kracht van hun boosheid. Harriet G. Lerner, Ambo / Anthos.
Susan Smit vraagt zich af waarom er zo’n taboe op boosheid rust. En heb je ruzie op de werkvloer? Zo los je conflicten met collega’s op.
