Niets is eeuwig. Niets is af. Niets is perfect. Zo zou je de kern van het Japanse begrip wabi-sabi kort kunnen omschrijven. In zijn puurste vorm leert het je iets over de schoonheid van imperfectie, maar het kan nog veel meer zijn dan dat. Wabi-sabi maakt het leven lichter.
Een verweerde deur met afgebladderde verf waardoor je de kleuren van de verflagen eronder ziet. Een kronkelige tak, opgeraapt van het strand, gepolijst door de zee. Een oud shirt, dat na jarenlang dragen bijna doorzichtig is geworden. Een knuffel met één oor.
Melancholie
Al die objecten hebben een ding gemeen: ze zijn veranderd onder invloed van de tijd en ze wekken een gevoel op van melancholie. Ze zijn op een bepaalde manier mooi. Niet klassiek mooi. Niet mooi in de zin van: perfect, af, klaar, vers uit de verpakking en nagelnieuw. Maar ze zijn ook niet oud in de zin van: vies, versleten, kapot, kan weg. Ze zijn mooi in de zin van – ja, van wat? Wat is het eigenlijk dat zo’n oude deur zo fascinerend mooi maakt? Waardoor je geen afscheid wilt nemen van een oude verroeste hamer die al generaties meegaat? Wat is het met zo’n versleten kindersokje waardoor je ermee in je handen staat en het niet over je hart kunt verkrijgen om het weg te gooien? In Japan is er een woord voor: wabi-sabi.
Ruimte en tijd
Wabi-sabi zou je kunnen omschrijven als ‘de schoonheid van imperfectie’. Het gaat over dingen die mooier zijn geworden van slijtage. Die een patina hebben gekregen, een lichte glans, of waarvan het oppervlak craquelé is geworden bijvoorbeeld.
Maar dat is nog niet het hele verhaal, want zowel wabi als sabi vertegenwoordigen een wereld aan betekenissen. Wabi staat voor soberheid en eenvoud, voor de essentie van dingen maar ook voor een manier van leven, een spiritueel pad. Sabi is zoiets als ‘schoonheid door het verstrijken van de tijd’, het gaat over wat mooi is, om objecten en kunst. Je zou ook kunnen zeggen: wabi is ruimte, sabi is tijd. Hoe dan ook: samen staan ze voor een gevoel van vergankelijkheid, het terugzien van de tijd in eenvoudige dingen.
Wat de smaak umami is in de keuken, is wabi-sabi voor de leer van wat we mooi vinden: een woord voor iets wat je aanvoelt, maar lastig kunt omschrijven. Als je wabi-sabi echt wilt begrijpen, is het misschien beter om aan een beeld te denken. Denk aan een moment vlak voor zonsopgang. Een stil bosvennetje, met een spiegelglad wateroppervlak, alles is perfect in evenwicht – en dan een kikkertje dat erin springt. Plons!
Wat heb jij in je bezit dat mooier is geworden met de tijd?
Meer levenslessen?
12 levenslessen van de mens. Welke herken jij?
