Dominique probeert het al haar hele leven: normaal doen. Het lukt niet echt, tot ze erachter komt dat normaal helemaal niet bestaat.
‘Opa, ik ben getransformeerd’. Het kleine meisje huppelt naast me door de winkelstraat in haar roze prinsessenjurk en straalt van geluk. Haar grootvader is minder blij. ‘Doe even normaal’, zegt hij vermanend. Ze stopt. De glimlach verdwijnt.
Een week eerder is een vriendin op bezoek. Haar dochter wil met een aanloop op mijn bank springen. ‘Dat kan echt niet. Stel je niet zo aan.’ De dochter begint bijna te huilen. ‘Wat ben je toch een drama queen’, reageert de moeder. En daar is die weer: ‘kun je nou nooit eens normaal doen?’
Wat is ‘normaal’?
Ik probeer het al zo’n 40 jaar. Zonder succes. De vraag is natuurlijk: wat is dat dan? Normaal doen? En wie bepaalt dat? De definitie is datgene doen wat de meeste mensen doen en door de meeste mensen wordt geaccepteerd, lees ik op internet. Daar kun je weinig mee.
We hebben handboeken vol omschrijvingen van alle soorten geestelijke en fysieke afwijkingen, maar er zijn nergens boeken te vinden over normaal gedrag. Wat is de norm precies?
Ik wil graag normaal zijn. En heb het idee dat het in Nederland betekent dat je een baan hebt, een huis koopt, met een man samenwoont en gemiddeld twee kinderen krijgt. Allemaal geen ambities van mij. Talloze keren kreeg ik de vraag: ‘waarom heb je geen relatie?’ Een paar jaar later gevolgd door: ‘en waarom heb je geen kinderen?’ Meestal was er ook een onderzoekende blik: ‘wat is er precies mis met jou?’
Alleen zijn om vrij te zijn
Ik had geen bevredigend antwoord. Was er inderdaad iets mis met mij? Het kwam niet in me op om te vragen: ‘Waarom heb je wel een relatie? Kun je soms niet alleen zijn?’ Of om te zeggen dat er nog meer mogelijkheden zijn om als vrouw je talenten of liefde met de wereld te delen. In een aflevering van ‘Chef’s Table’ verwoordt de boeddhistische non en kok Jeong Kwan het als volgt: ‘ik moest juist alleen zijn om vrij te kunnen zijn.’
Sommige mannen legden mij graag uit dat ik weinig van het normale leven begreep. Dat je niet zomaar kunt doen waar je zin in hebt. De hond in pyjama uitlaten bijvoorbeeld. Alleen op vakantie gaan of liever niet samenwonen? Dan hou je niet van je partner.
Liever naar La La Land
Een vriend legde aan zijn kinderen uit dat ik in een soort ‘La La-land’ – dit was nog ver voor de musical – woonde. In de grotemensenwereld moesten wij ons aanpassen. Er zijn vele verantwoordelijkheden en verplichtingen waar we aan moeten voldoen. Zijn zoon zat op een avond met ons aan tafel. En zei zachtjes: ‘Ik wil ook liever in La La Land wonen. Maar dat mag vast niet.’
Ik deed jaren mijn best. Het mocht niet baten. Hoe vaker ik hoorde dat ik normaal moest doen, hoe meer zin ik had abnormaal te doen. Zoals een goede baan opzeggen en voor een paar euro per uur in een strandtent werken om de zee te kunnen zien. Ik ben meer dan eens voor gek verklaard.
Het is mij een raadsel waarom we niet kunnen doen waar wij zin in hebben zolang we een ander geen schade berokkenen.
Gelukkig heb ik nu met de diagnose epilepsie een officiële aandoening. Als iemand vraagt of ik normaal kan doen, heb ik een goed antwoord: ‘dat kan helaas niet. Ik ben gestoord.’ En huppel vrolijk verder.
