Huisfilosoof Anne Wesseling duikt elke twee weken haar boekenkast in en kijkt hoe de denkbeelden van grote meesters nog in te passen zijn in deze tijd.
Hoe kan ik goed leven? Hoe word ik gelukkig? Hoe leer ik mezelf kennen? In de zoektocht naar (zelf)kennis dragen alle filosofen een steentje bij. Anne Wesselink zoekt de mooiste inzichten voor je uit. Deze week… geluk volgens Lucius Annaeus Seneca.
Hoe blijf je in balans, als je een duw krijgt van het leven?
Gelukkig worden, dat willen we allemaal. Maar hoe dóe je dat? Volgens de Romeinse schrijver en filosoof Lucius Annaeus Seneca door te zorgen voor geestelijke harmonie. Die harmonie bereik je volgens hem door je niet uit evenwicht te laten brengen door gebeurte-nissen die op je pad komen. Dan ben je werkelijk vrij. Dan ben je werkelijk gelukkig.
Nu klinkt dat gemakkelijker dan het is. Het leven is soms het best te omschrijven als een ‘storm op zee’ en om je daar niks van aan te trekken, moet je toch minstens een kompas hebben. Bovendien… Je ‘niks aantrekken van Fortuna’ klinkt ook een beetje vlak. Seneca staat bekend als aanhanger van de stoïcijnse school. Dat woord kennen we, stoïcijns. Ergens stoïcijns onder blijven. Niet uit je evenwicht raken van wat je overkomt. Baan kwijt? Shit happens. Loterij gewonnen? Ach, wat moet je met dat geld…
Tja. Evenwicht is fijn, maar leven onder een laag teflon, dat kan toch ook weer niet de bedoeling zijn. Zo bedoelt Seneca het ook niet. Hij schrijft letterlijk: ‘als je reist, word je modderig’. Dat moet ook – door beproevingen word je sterker. Maar het gaat erom dat je ook in deze omstandigheden je evenwicht bewaart. Hoe blijf je in balans, als je een duw krijgt van het leven? Door na te denken. Niet over waarom iets jou moet overkomen, maar over wie jij bent, over wat voor jou het belangrijkste is. Je kunt jezelf, oneerbiedig gezegd, zien als een duikelpoppetje. Wat is je zwaartepunt, het punt dat zorgt dat je weer opveert? Het kan je beroep zijn, je passie, een levenshouding, een geloof of een overtuiging.
Een mooie illustratie van hoe dat in de praktijk werkt, is te vinden in de laatste TedTalk van Elizabeth Gilbert. De bestseller ‘Eten, drinken, beminnen’ maakte haar beroemd, maar haar volgende boek deed heel weinig. En allebei, vertelt ze, bracht haar evenveel uit evenwicht. Uiteindelijk kwam ze erachter dat het niet ging om het succes, of de kritieken. De kunst was om trouw te blijven aan de kern en die lag voor haar in de liefde voor schrijven. Zolang ze dat in haar achterhoofd hield, maakte het niet meer uit of een boek een succes werd of niet.
Eenvoudig wordt het nooit, als is het maar omdat je nooit van tevoren weet wat Fortuna nú weer voor je in petto heeft. Maar als je weet wat je zwaartepunt is, is het gemakkelijker om je evenwicht te bewaren. En weten dat je niet bij de eerste duw omvalt, dat, uiteindelijk, kan behoorlijk bijdragen aan ons geluksgevoel.
Wie was Seneca?
Lucius Annaeus Seneca werd in 4 v. Chr. geboren in het huidige Córdoba en stierf in het jaar 65 in de buurt van Rome. Hij was schrijver en filosoof en werd bekend als raadsman van de jonge keizer Nero.
Meer lezen?
Bij Athenaeum-Polak & Van Gennep verschijnen Seneca’s brieven aan Lucilius in een prachtige vertaling van Vincent Hunink. Er zijn nu vier delen verkrijgbaar: ‘Het ware geluk’, ‘Onkwetsbaarheid’, ‘De lengte van het leven’ en ‘Innerlijke rust’, € 9,95 per deel.
