We hebben allemaal onze eigen valkuilen, maar een universeel struikelblok is zelfonderschatting, vooral uit angst om arrogant te lijken, of te enthousiast, of te gretig. En die instelling voedt het dubieuze talent om een leven te leven dat onder ons niveau ligt.
Op mijn 44ste, nu 5 jaar geleden, maakte ik een eind aan het lijden dat mijn leven heette. Niet in de radicale, suïcidale zin, maar door op zoek te gaan naar wie of wat er nou eigenlijk elke dag zo gebukt ging onder het bestaan. Hoe was het mogelijk om zoveel verdriet te ervaren, om dag na dag na dag wakker te worden met een intens gevoel van wanhoop, en zó vaak te worstelen met mijn aanwezigheid op aarde?
Toen ik destijds stopte met me verstoppen achter drank en drugs, had ik nauwelijks stilgestaan bij de emotionele gewoontes die de verslavingen ondersteunden. Ik realiseerde me eigenlijk niet hoe vertrouwd ik was met schaamte en schuldgevoel, en hoe die ondermijnende fenomenen een solide fundament vormden voor mijn complexe, beschadigde zelfbeeld. Ik had geen flauw benul van mijn ijzersterke identificatie met die fletse, laffe versie van mezelf, maar daar kwam ik vanzelf achter. En hard ook.
Genoegen met bijna niks
De meesten van ons hebben jarenlang geoefend om ons slecht te voelen, minderwaardig, incompleet, en incapabel. En daar zijn we schrikbarend goed in geworden. Het is aan de orde van de dag, de twijfel over wat we kunnen, en de onzekerheid over wat we nodig hebben en krampachtig kunnen vasthouden. En dan is er natuurlijk het idee dat liefde geen fundamenteel onderdeel is van wat we zijn of waar we recht op hebben, maar een zeldzame traktatie die we moeten verdienen, maar meestal niet waard zijn. Typische gewoontes van een mens dat alles van zichzelf verwacht, maar niet ziet dat hij dat al ís.
We zijn zó bedreven geworden in genoegen nemen met kruimels, we zijn zó gewend geraakt aan het innemen van een bescheiden positie en een totaal gebrek aan vertrouwen in wat we kunnen, dat we er niet eens meer bij stilstaan hoe we onszelf tekort doen. Als een vergeten standbeeld op een winderig plein, zijn we al blij als er even een duif op ons landt. Want zelfs bijna niks is al mooi meegenomen, dus daar nemen we genoegen mee.
Hoe vaak kun jij genieten van je leven, zonder meteen te twijfelen aan de duur van dat geluk? Ben je in staat een compliment te aanvaarden, moeiteloos, en kun je lachen om sociale flaters, of tegenvallende prestaties? En geef je jezélf wel eens een compliment, eventueel in de vorm van een cadeautje? Lukt het je wel eens om zomaar tevreden te zijn met wie je bent en wat je wel of niet hebt bereikt, zonder stiekem plannen te maken voor zogenaamde verbetering? En als je op een of meer van deze vragen schoorvoetend ‘nee’ hebt geantwoord, hoe zou het toch komen dat je zo ongelooflijk kritisch op jezelf bent?
Waardeer jezelf zoals je bent
Na 44 jaar ontdekte ik dat de grootste rem op mijn leven het idee was dat ik niks moois en liefs verdiende, weinig waard was, meestal teleurstelde, en nooit zou kunnen voldoen aan de voorwaarden van een succesvol, uniek en liefdevol, gevend mens. Ik was zó bedreven geworden in niks meer van mezelf verwachten en altijd teleurgesteld zijn, dat het een levenshouding was geworden, en ik met mijn gedrag bevestigde wat ik over mezelf dacht. Dag in dag uit had ik gebouwd aan een massief beeld van teleurstelling en gemiste kansen, en een grandioos gebrek aan doorzettingsvermogen. En zo zag ik mezelf.
We hebben allemaal onze eigen valkuilen, maar een universeel struikelblok is zelfonderschatting, vooral uit angst om arrogant te lijken, of te enthousiast, of te gretig. En die instelling voedt het dubieuze talent om een leven te leven dat onder ons niveau ligt. Op de een of andere manier leren we weinig moois te verwachten, meestal om teleurstelling te voorkomen door mogelijke euforie alvast uit de weg te gaan. We oefenen jarenlang in bescheiden zijn, en trainen het vermogen over alles te piekeren, ons druk te maken over elk mogelijk onderwerp, en genoegen te nemen met de restjes.
Mijn vraag aan jou, nu, die je moet beantwoorden vanuit je hart en niet vanuit het beeld over wie je zogenaamd bent of waar je zogenaamd recht op hebt: ben je eindelijk bereid jezelf en al je mooie en lelijke acties te waarderen, en in te zien dat je helemaal af bent?
