Verraad van juist je geliefde spreekt tot onze diepste emoties. Liefdesbedrog is uiterst pijnlijk, geeft een enorme rotzooi en toch blijven we haar begaan. Is trouw zijn de oplossing, of is de behoefte aan seksuele en emotionele exclusiviteit eigenlijk niets meer dan bezitsdrang? Susan Smit verdiept zich in trouw en de oorzaken van ontrouw.
Ik ken de onuitsprekelijke pijn van bedonderd worden net zo goed als de diepe schaamte en schuld van iemand bedonderen. In beide gevallen liep de relatie op zijn eind, maar de hevigheid van de gevoelens waren er niet minder om. Ik ken ook de hartgedragen keuze om iemand trouw te blijven en een verleiding af te wijzen, met het licht spijtige gevoel dat daarbij hoort, en het vrolijke, onwankelbare vertrouwen in de trouw van mijn partner.
Overspel
In de romantische liefde heeft overspel altijd een rol gespeeld, ondanks het verwoestende karakter ervan. Paris verleidde Helena, de koningin van Sparta en de vrouw van Menelaos, en bracht de vernietiging van de stad Troje teweeg. In wetboeken van de oude Babyloniërs in de achttiende eeuw voor Christus staat de doodstraf op overspel. In het oude Athene mocht een man de minnaar van zijn vrouw vermoorden en de vrouw verbannen. Het zevende gebod van de Tien Geboden luidt: ‘Pleeg geen overspel’ en het tiende stelt zelfs dat je je begeerte in toom moet houden: ‘Zet uw zinnen niet op de vrouw van een ander’.
Het geloof in monogamie
Ik geloof in het principe van monogamie – ik zal het maar meteen op tafel leggen. Dit wordt geen pleidooi voor het opengooien van alle grenzen omdat ontrouw zoveel voorkomt. Er kleven talloze nadelen en bezwaren aan monogamie, en zij zal in de meeste monogame relaties bovendien op een zeker moment geschonden worden, met alle gevolgen van dien, maar tóch geloof ik erin. Monogamie is de slechtste relatievorm, zeg ik altijd, op alle andere relatievormen na. Zoals democratie volgens Winston Churchill de slechtste vorm van bestuur is, op alle andere vormen na. Juist voor een notoire trouwgelover en –belover zoals ik, is het interessant om eens grondig alle kanten van ontrouw te onderzoeken, en de diepere oorzaken, betekenissen en overtuigingen die erachter steken. Waar is die overtuiging van mij, en van de meeste mensen, dat liefde alleen een kans heeft als je trouw bent aan elkaar, op gestoeld en snijdt het wel hout?
Online training Tantra & seksuele energie
-
Voel je lichter, vrijer én levenslustiger
-
Meer uit je hoofd zijn en meer in contact met je lichaam
-
Meer dan 5.925 trainees gingen je voor
De definitie van ontrouw
Om iets te kunnen schrijven over trouw en ontrouw moet je deze begrippen eerst definiëren. En daar gaat het meteen al mis, want een sluitende, algemeen aanvaardbare definitie van ontrouw is niet te geven. Staat flirten gelijk aan bedrog? Hoe zit het met in het geheim actief blijven op een datingapp, een massage met een happy ending, een kusje uitwisselen? En gaat iemand eigenlijk al vreemd als hij of zij intieme gesprekken of chats heeft met een ander? Iedereen zal een ander antwoord geven. Maar de meeste mensen zijn het erover eens dat overspel niet pas begint bij geslachtsgemeenschap, maar een stadium ervoor. Laten we voor dit artikel afspreken dat we het bij ontrouw hebben over heimelijk romantisch of erotisch contact. Stiekem dus, en ergens voorbij wat je als stel met elkaar hebt afgesproken over wat geoorloofd is.
De grens bepaal je zelf
Nu religieuze gezagsdragers niet meer voor ons bepalen waar de grenzen liggen van ontrouw, moeten we dat zelf doen. Het gaat er niet meer om dat we een zonde plegen in religieuze zin, maar om een schending in vertrouwen. Samen overeenkomen waar de grenzen liggen is essentieel. Ook al kan het voor jou zonneklaar zijn waar de lijn ligt, voor de ander kan die gevoelsmatig ergens anders liggen. Beter om dat helder uit te spreken.
Bij dat ‘samen overeenkomen’ kan er iets grondig misgaan: de ene partij stemt in met wat hij of zij eigenlijk niet ziet zitten, maar wil de ander niet verliezen of niet kinderachtig zijn. In spirituele kringen wil het nog wel eens gebeuren dat de behoefte van iemand aan seksuele en intieme exclusiviteit wordt uitgelegd als ‘claims op elkaar leggen in de liefde’. Liefde zou je niet in afspraken kunnen vastleggen en insluiten. Je moet wel heel onverlicht zijn wil je zoiets aards en banaals wensen als monogamie. In mijn woordenboek heet iemand die geen enkele grens erkent gewoon een player; een soepele vrijbuiter met meerdere potjes op het vuur en een handig spiritueel vocabulaire. Open relaties en polygamie is prima voor mensen die dat allebei willen, maar als je door een ander overgehaald of overtuigd moet worden om ervoor te kiezen, kun je er maar beter niet aan beginnen.
Diepe verbinding
Een liefde waarbij je elkaar trouw belooft hoeft zeker niet minder spiritueel te zijn dan een open relatie. ‘Trouw zijn aan jezelf’ kan ook ‘trouw aan de ander’ omsluiten. Het is een keuze om seksualiteit en intimiteit bij één persoon te willen vinden in plaats van die te verdelen over meerdere mensen. Dat is een keuze waarbij je jezelf af en toe een avontuur ontzegt dat vast ook mooi en fijn had kunnen zijn, jazeker, maar die ook een diepe verbinding kan brengen. En een hele hoop persoonlijke groei. Met monogame liefde, vanuit je eigen innerlijke kracht en autonomie, kun je zowel jezelf koesteren als de ander. Zonder dat daar bezitsdrang en afhankelijkheid bij komt kijken.
Wat wil deze relatie?
Ideaal gezien maken twee geliefden afspraken die voor beide partijen gevoelsmatig kloppen. Thomas Moore, archetypisch psycholoog, schrijft in ‘Zielsverwanten’ over ‘de ziel van een huwelijk’ (lees: relatie). Het staat voor het mysterieuze, unieke karakter van de verbinding van twee geliefden. ‘We kunnen de ziel van een huwelijk eerbiedigen door te proberen erachter te komen wat ze wil,’schrijft hij. ‘Sommige huwelijken vragen om afstand, sommige om nauwe verbondenheid, sommige om kinderen, sommigen om te leven als tweetal.’ Hij adviseert om een zekere openheid en belangstelling te hebben die door vooroordelen en ‘maatschappelijke modellen’ heen kan kijken. Het gaat erom de aard van juist deze unieke relatie te eerbiedigen, niet de sociale conventie van hoe een relatie eruit zou moeten zien.
De ziel van het huwelijk
Goed. Er is eerlijk afgesproken wat wel en niet door de beugel kan in de relatie. En dan gaat een van de twee toch de fout in. Waarom? Meestal verklaren overspeligen dat ze écht niet op zoek waren, maar dat het gewoon gebeurde. Een behoefte aan meer of andere seks speelt slechts in acht procent van de gevallen een rol, onderzocht Joris Lammers van de Universiteit van Tilburg. Slechts twaalf procent van de vreemdgangers zegt dat hun minnares of minnaar fysiek aantrekkelijker is dan hun huidige partner. Wat is het dan wel? Maar liefst achtenveertig procent geeft aan dat sociaal-emotionele ontevredenheid binnen hun relatie de oorzaak was. Te weinig hartscontact voor langere tijd is dus de belangrijkste aanjager voor overspel.
Zelfonderzoek
Dat maakt het ineens lastig om de schuldvraag te beantwoorden. Het ligt voor de hand de schuld bij de vreemdganger te leggen, of zelfs bij degene met wie overspel is gepleegd. In het geval van een notoire vreemdganger, of seksverslaafde, is dat ook terecht. Maar in veel andere gevallen kan het zin hebben om de spiegel om te draaien en echt te zien wat er gebeurd is. Wat en wie heeft bijgedragen aan de verwijdering en het gebrek aan liefdesenergie die binnen de relatie stroomde?
Thomas Moore maant ons in zijn werk om zorg te dragen voor de ziel van het huwelijk. Hij raadt aan belangstelling te tonen, elkaar te vieren en te prijzen, nachtelijke dromen met elkaar te delen. Maar als belangrijkste noemt hij het onderzoeken waar onze eigen weerstand ligt, wat pijnlijk en uitdagend is in de relatie en hoe we proberen aan de uitdaging te ontkomen of ervoor op de vlucht te slaan. Zelfonderzoek, dus, zowel voor de bedrogene als voor de bedrieger. Hoe blokkeren wij, onbewust en door onze eigen imprints, de liefdesstroom? Dit onderzoek kan iets moois opleveren, zoals meer zelfkennis en zelfliefde, maar ook een dieper besef van de aard van de relatie, en brengt ons dichter bij onze partner.
Het laatste zetje
Mijn eigen bedrog en bedrogen worden vonden plaats in de nadagen van een relatie, schreef ik al. Het badwater van de relatie was al afgekoeld en niemand deed de warme kraan open om het weer op te warmen, maar geen van beiden was nog uit het bad gestapt. Ook gelukkige mensen gaan vreemd, maar in de meeste gevallen vindt ontrouw plaats als de relatie op een laag pitje staat, als er een crisis is of als het eigenlijk al voorbij is, maar niemand de moed heeft gevonden om het uit te maken. Soms is dat het laatste zetje om uit elkaar te gaan en geeft het slechts een versnelling van het onafwendbare. Andere keren zorgt het voor een onheelbare wond die geliefden voortijdig uit elkaar drijft. En heel soms lukt het stellen om na het uitkomen van ontrouw bij elkaar te blijven.
Meer lezen over trouw en ontrouw?
In Happinez nr 3 – 2021 ‘Zelfliefde’ lees je het hele artikel van Susan Smit over trouw en ontrouw. Bestel dit nummer nu zonder verzendkosten in onze webshop.
Meer Happinez?
- Drie redenen om je wél in tantra te verdiepen (het gaat niet alleen over seks)
- Hoe ga je verder na ontrouw? Met deze tips maken jullie ruimte voor een nieuw begin
- Waarom ontrouw soms een einde én een nieuw begin is
