In gesprek met filmmaker Renee Scheltema: “We kunnen simpelweg niet altijd méér willen”

We hebben maar één planeet en als we die willen behouden moet er iets veranderen. In ‘Normal is over’ (2016) laat producer en filmmaker Renee Scheltema zien waarom ons huidige systeem niet werkt én welke oplossingen er zijn. Twee jaar geleden verscheen de documentaire. Happinez sprak met Renee over wat hoe het haar sinds de release van de film vergaan is.

In de award-winnende documentaire ‘Normal is Over’ gaat Renee op zoek naar de relatie tussen geld, ongelijke verdeling van welvaart, klimaatverandering, het uitsterven van soorten en het uitputten van grondstoffen. Vijf jaar lang reisde Renee de wereld rond om antwoorden te vinden op haar vragen. Vlak na de release van de documentaire, sprak Happinez met Scheltema. Toen al vertelde ze waarom ze deze film wilde maken. Renee: “Niet voor mezelf, maar voor alle toekomstige generaties, onze kinderen en onze kleinkinderen. Ik draag de film op aan mijn overleden dochter, en het is mijn geschenk aan de wereld. Ik heb de film niet gemaakt om daar zelf beter van te worden, maar omdat de wereld zo snel verandert dat ik me ernstige zorgen maak over de toekomst.”

Destijds sprak je de hoop uit dat de film veranderingen teweeg zou brengen. Zie je positieve veranderingen?

“Het ligt eraan in welk land ik me bevind. De afgelopen twee jaar heb ik de stichting Making Of The Future opgezet. Eén tak in Nederland, één in Amerika. In Amsterdam zie ik veel positieve ontwikkelingen, zoals de overwinning van een groene partij. Er moet nog enorm veel gebeuren, maar het is beter gesteld als in Amerika. Daar is Trump aan de macht en zakte de moed me een beetje in de schoenen. Daar gaat het echt niet goed. Zelf woon ik in Kaapstad, waar mensen op waterrantsoen moeten door de droogte die er heerst. Ik zie het op veel plekken in de wereld alleen maar achteruit gaan eigenlijk. En dan is klimaatverandering niet eens het enige probleem wat we hebben.”

Waar maak je je nog meer zorgen om?

“De ongelijke verdeling van welvaart, het uitsterven van soorten, het opraken van grondstoffen, onze relatie met geld. Het zijn allemaal symptomen van een dieper liggend probleem. We willen de aarde leeggraven omwille van geld, maar vergeten dat we maar één planeet hebben. We kunnen simpelweg niet altijd maar meer willen. De grootste boodschap van de film is dan ook dat ons huidige geldsysteem ons uiteindelijk te gronde zal richten. We kunnen niet eindeloos blijven groeien. In mijn film analyseer ik dat probleem uitvoerig en draag ik ook oplossingen aan.”

Meerdere mensen hebben na het zien van de film het roer omgegooid in het leven.

“Inmiddels is de film in acht talen vertaald en verspreid het zich over de wereld. Vlak nadat de film af was, verloor ik mijn dochter Lisa. Om die reden heb ik de afgelopen twee jaar niet kunnen doorpakken. Ik was er wel, maar ik was er ook niet. Dat verdriet kun je je niet voorstellen. Pas nu merk ik dat ik ruimte heb in mijn hoofd om me te richten op het laten vliegen van deze film. Dat doe ik ook voor haar. Zij is het die tijdens de montage tegen me zei: ‘mam, dit is niet alleen een film, we moeten hier een beweging van maken’. De tijd is nu rijp op die woorden in daden om te zetten.”

Hoe doe je dat bijvoorbeeld?

“Door te zorgen dat zoveel mogelijk mensen de film zien, want verandering begint bij bewustwording. Dat is ook één van de doelen van de stichting Making Of The Future, waarvan Prins Carlos de Bourbon de Parme nu honorary board member is. We organiseren over de hele wereld fundraisers en screenings om de film nog meer bekendheid te geven. Daar is geld voor nodig, zeker in Amerika. Als je daar geen zak geld meebrengt, kun je distributie van de film wel vergeten.”

Hebben we nog wel reden om optimistisch te zijn?

“Absoluut. Ik heb de film niet gemaakt om mensen pessimistisch te maken, maar voor de mensen die open staan voor verandering. Mijn kinderen, hun vrienden. Jonge mensen die weten dat er iets mis is, maar niet precies weten wat er mis is, of waarom het mis is, wat de gevolgen zijn en wat je eraan kunt doen. Ik ken studenten die na het zien van de film van studie wisselden of mensen hun baan inruilden voor iets anders. Daar doe ik het voor.”

Op 31 mei organiseert Making of the Future een fundraising screening in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Kijk voor meer informatie op normalisoverthemovie.com of makingofthefuture.org.