De een kan geen stap meer zetten, de ander geen letter meer lezen. Mensen met een burn-out voelen zich uitgeput. Opgebrand. Ze zijn zowel fysiek als geestelijk helemaal op. Meestal hebben ze al maanden last van burn-outklachten, maar ze werken zich er nog ‘doorheen’. Totdat ze omvallen. Over een burn-out bestaat nog veel onduidelijkheid. Wat houdt het precies in, wanneer is stress té veel, en waarin verschilt het van een depressie?
Burn-out is de overtreffende trap
Waar je bij overspannenheid nog kunt herstellen door even gas terug te nemen of op vakantie te gaan, ben je bij een burn-out verder van huis. Burn-out is eigenlijk de overtreffende trap van overwerkt zijn of overspannen.
Een beetje stress is niet erg, het kan er zelfs voor zorgen dat je beter presteert, nog wat meer uit jezelf haalt, maar continu gespannen zijn is slopend. Vooral als je tussendoor niet kunt bijkomen. Het is alleen nog niet zo makkelijk om te weten wanneer de stress echt te veel is. Terugkerende fysieke klachten kunnen een signaal zijn: hoofdpijn, buikpijn, schouderklachten. Labiel zijn, tranen die hoog zitten. Je slecht kunnen concentreren; dingen vergeten, delen van gesprekken missen, niks meer in je opnemen.
Het stapeleffect
Meestal ligt er een combinatie van factoren ten grondslag aan een burn-out. Het zogenaamde stapeleffect. Eerst kon je het allemaal nog net bolwerken, maar toen moest je vanuit huis gaan werken én je kinderen achter hun broek aan zitten voor school. Of een scheiding in goede banen leiden én heen en weer rijden naar je zieke moeder in Brabant. Overigens zal dan nog steeds niet iedereen hier een burn-out van krijgen. Dat heeft weer te maken met hoe je in elkaar zit en hoe je op situaties reageert. Of je assertief bent of een binnenvetter. Of je voelt dat je invloed hebt op de situatie. Meestal geldt: hoe meer invloed mensen denken te hebben, des te minder stress ze ervaren.
Symptomen burn-out
Over een burn-out bestaat nog steeds veel onduidelijkheid. Veel symptomen van een burn-out (slecht slapen, prikkelgevoeligheid, vermoeidheid) lijken op die van een depressie of een angststoornis. Soms wordt het ervaren van veel stress of een bepaalde mate van overspannenheid verward met een burn-out. Mensen stellen de diagnose ook vaak zelf. Wat natuurlijk geen probleem hoeft te zijn, maar het kán een juiste behandeling in de weg staan. Het advies is om bij langdurige stressklachten, en zeker als je bent uitgevallen van je werk, een afspraak met je huisarts te maken. Samen met hem of haar kun je dan op zoek naar wat voor jou de juiste aanpak is om eruit te komen.
Zo laat je spanning los
Als je niet meer op je benen kunt staan is gewone yoga vaak te zwaar. Yin yoga daarentegen is voor de meeste mensen met een burn-out wél te doen. Bij deze vorm van yoga blijf je een aantal minuten in een houding zitten of liggen. Hierdoor wordt je bindweefsel op rek gebracht en gaat de energie in dat gebied weer stromen. Yin yoga is een goede manier om spanning los te laten. Je keert naar binnen en geeft je over aan de zwaartekracht waardoor je steeds wat dieper in een houding komt. Je ademt bewust en wordt er kalm van. Heb je het eenmaal onder de knie, dan kun je het ook zelfstandig doen.
Drie minuten-oefening
Een oefening voor als je voelt dat je – onnodig – verkrampt.
- Stop even met wat je aan het doen bent.
- Ga na wat je vindt dat er op dit moment zou moeten; welke eisen stel je aan de werkelijkheid? Wat zou er zo nodig moeten, en wat zou er zo nodig niet mogen?
- Let vervolgens op je ademhaling.
- Kijk dan, bij wijze van experiment, of je een houding kunt aannemen van mildheid.
- Voel hoe dat voelt.
- Breng dan je aandacht weer bij wat je aan het doen was.
Deze oefening is afkomstig van de Vlaamse psychiater Edel Maex.
Wandeltherapie
Omgevingspsycholoog en hoogleraar natuurbeleving Agnes van den Berg van de Rijksuniversiteit Groningen deed onderzoek naar het effect van wandelcoaching. Het traject bestond uit vier wandelingen plus een reeks opdrachten en oefeningen. Deelnemers bleken na afloop minder last te hebben van burn-out, stress en/of concentratieproblemen. Hun zelfwaardering was toegenomen, ze waren milder geworden én ze maakten meer plannen voor de toekomst dan de controlegroep die niks had gedaan. Wandeltherapie wordt aangeboden door speciaal daarvoor opgeleide psychologen. Te vinden via debuitenpsychologen.nl of vindeentherapeut.nl (met als trefwoord wandeltherapie).
Tekst: Catelijne Elzes
Meer weten over burn-out?
In Happinez ‘Leven in het nu’ vind je een burn-out dossier. Hierin lees je hoe je volgens deskundigen kunt dealen met de klachten, en hoe je een burn-out kunt voorkomen. Bestel dit nummer nu zonder verzendkosten in onze webshop.
