Altijd je mond opendoen, ook al word je er zenuwachtig van. Had Anne dat maar eerder geweten.
Soms zijn er zinnetjes die je bijblijven. Een van de belangrijkste voor mij kwam uit een interview met filosofe Marli Huijer, de Denker des Vaderlands.
’Er zijn zoveel manieren om je kracht te ontwikkelen,’ zegt Marli Huijer daar, ‘die moet niet gaan zitten in een strijd tegen iemand die veel assertiever en agressiever is dan jij.’
Ze zei het in een interview met Sanne van Driel in het tijdschrift Lover, dat ik om nog wel meer redenen herkenbaar vond. Want net als Sanne studeerde ik filosofie en was destijds óók een studente die bang was om haar stem te laten horen. En als ik eerlijk ben: op het gebied van de filosofie heb ik nog steeds het idee dat als ik mijn mond open doe de Grote Filosofen met kalasjnikovs uit de coulissen zullen komen om mijn argumenten af te schieten.
Maar het was vooral dat ene zinnetje dat ik steeds weer opnieuw las. Want ja, wie de schoen past enzovoort: ik heb er in mijn leven nogal een handje van om de strijd aan te gaan met mensen – vaak mannen – die assertiever en agressiever zijn dan ik. En steeds was mijn rechtvaardiging, in elk geval naar mezelf toe, dat ik daar op de een of andere manier sterker uit zou komen. Dat ik ervan zou leren. Dat het goed voor me zou zijn.
Natuurlijk, als ik het zo zie staan, denk ik ook: wat een onzin.
Maar iemand moet het een keer tegen je zeggen.
Het citaat bleef dus bij me hangen en het bleek heerlijk toepasbaar in allerlei situaties. Ik moest er onder meer aan denken – best vaak eigenlijk – als ik Hillary Clinton zag in debat met Donald Trump. ‘Ga de strijd niet aan Hillary!’ riep ik dan naar de televisie. ‘Er zijn andere manieren om je kracht te ontwikkelen.’
Aan het eind van het tweede debat moest Trump iets aardigs zeggen over Clinton. ’Ze is een vechter,’ zei hij.
Ja, dat kon hij natuurlijk waarderen, met zijn ego. Want dat is de grote valkuil van de hele situatie. Als je die strijd wel aangaat, zit je voor je het weet in de positie van de pitbull, terwijl de ander de dompteur blijft, nog zo’n fijn zinnetje van Huijer.
Wat schiet je ermee op? Alleen de bully wordt er beter van.
Maar goed, de vraag is natuurlijk: wat zijn dan die ‘andere manieren om je kracht te ontwikkelen’?
Ik haalde ’Het leven is niet leuk als je je mond houdt’ in huis, een gebundelde serie gesprekken met Marli Huijer die verscheen bij haar aanstelling als Denker des Vaderlands. Die titel zegt het eigenlijk al.
Marli Huijer is geïnspireerd door de filosofe Hannah Arendt, die veel geschreven heeft over de publieke ruimte, zeg maar: alles buiten je voordeur, en hoe mensen die samen vormgeven. Daarvoor is het belangrijk dat we allemaal meepraten over zaken die we belangrijk vinden. Omdat we alleen op die manier samen zorgen dat we in een wereld leven waarin we ons allemaal prettig kunnen voelen.
Dus: ’Altijd je mond open doen, ook al word je er zenuwachtig van,’ aldus Huijer. Ze is docent aan de Haagse Hogeschool en ze dwingt in haar lessen studenten, ook de verlegen studenten, hun mond open te doen en hun mening te geven.
Ik had daar als student dus echt niet aan moeten denken, wat meteen de reden is dat ik wenste dat ik zo’n docent als Marli Huijer had gehad. Want je uitspreken, dingen doen die je eigenlijk niet durft, je gedachten onder woorden leren brengen, een standpunt formuleren – allemaal prachtige manieren om je kracht te ontwikkelen. (Al was het maar omdat je er op die manier waarschijnlijk achter komt dat echt, lieve schat, Plato niet uit de coulissen komt met een kalasjnikov als je het waagt iets over zijn dialogen te zeggen in het openbaar. Die man vindt het waarschijnlijk alleen maar dolletjes dat je die teksten überhaupt nog leest! En zo niet, wat dan nog?)
Een aandachtspuntje is overigens wel: juist de plekken waar je veel leert, juist de omstandigheden waarin je je kracht ontwikkelt, zijn plekken waar je te maken krijgt met mensen die assertiever en agressiever zijn dan jij.
Hoe meer je je uitspreekt, hoe groter de kans dat Twitter boven je hoofd ontploft, maar ook hoe meer kans dat je een onderwerp op de agenda zet dat kennelijk belangrijk is. Om maar wat te noemen.
Dus ja, er is enige durf voor nodig. En ongetwijfeld krijg je te maken met mensen die over je heen walsen, vinden dat je je mond moet houden, je uitlachen, je naar beneden halen, je argumenten van tafel vegen en vinden dat je helemaal geen recht van spreken hebt omdat – eh, gewoon daarom.
Maar dan kun je dus altijd denken: Er zijn andere manieren om mijn kracht te ontwikkelen dan met jou een strijd aan te gaan. En dat helpt. Oh, dat helpt!
Verder lezen
Vrouw en Filosoof zijn, hoe doe je dat?
Marli Huijer, Het leven is niet leuk als je je mond houdt
