Er is een tijd om te werken en doelen te halen – en er is een tijd om uit te rusten en tot jezelf te komen. Als die twee in balans zijn is je leven rijk gevuld. Maar is het evenwicht zoek, kan dat zwaar gaan drukken. Hoe herken je de signalen van te veel, te vol en blijf je stress de baas?
Stress herkennen
Een rijk gevuld, happy, zinvol leven. Dat willen we allemaal. Dus we werken, we hebben lief, we leren en spelen en bellen en sporten en… merken opeens dat we een kort lontje krijgen, letterlijk naar adem snakken, maagpijn hebben of niet goed slapen. Dat zijn waarschuwingssignalen van stress. Een beetje spanning op z’n tijd is niet erg, maar als die te hoog oploopt heeft dat gevolgen voor lichaam en geest.
Levenskunst
Zorgen dat je de ontspanning zo goed mogelijk bewaart of terugvindt, is eigenlijk pure levenskunst. Die kunst bestaat uit een paar pijlers: weten wat jou stress bezorgt, luisteren naar signalen van lijf en geest, en ontdekken welke kleine en grotere dingen je voor jezelf kunt doen als dat nodig is. Daarom verzamelden we in dit dossier tal van lessen in ontstressen.
1 Seinen op rood
Tekenen van stress laten zich zien via je lijf, je geest én je gedrag. Lichamelijke signalen van stress zijn bijvoorbeeld maagpijn, hoofdpijn, gespannen spieren of de ene verkoudheid krijgen na de andere. Geestelijke rode seinen zijn nervositeit, al afgemat zijn aan het begin van de dag, of een gejaagd gevoel. Merk je dat je niets gedaan krijgt, geen geduld meer hebt met kind, geliefde of collega, of geen plezier meer hebt in wat je doet? Ook zulke negatieve veranderingen in gedrag kunnen tekenen zijn van stress.
2 Anti-stressplanning
Je dag plannen gaat beter als je de dingen waaraan je de dag besteedt, opdeelt in soorten. Beeld je in dat je een grote glazen vaas vult met materialen (taken). Je begint met de grootste.
- Pingpongballen zijn taken die echt belangrijk zijn, privé en in je werk. Bijvoorbeeld het halen van een deadline voor een uitdagende klus op het werk.
- Knikkers zijn noodzakelijk, ook al vind je ze niet echt belangrijk. Het huishouden een beetje bijhouden, bijvoorbeeld of boodschappen doen.
- Zand staat voor alles wat zogenaamd moet van jouzelf of anderen, maar in realiteit niet echt noodzakelijk of belangrijk is. Zoals zelf een taart voor je verjaardag bakken omdat ‘iedereen’ dat doet, terwijl je hem ook kunt bestellen bij de banketbakker als je eigenlijk geen tijd hebt.
- Water is onbelangrijk, maar sijpelt toch je dag binnen. Zoals reageren op van alles en nog wat op sociale media.
Gek genoeg beginnen veel mensen met water en zand, zodat er minder of zelfs geen tijd overblijft voor de pingpongballen en de knikkers. De kunst is om voortaan van bovenaf te werken en alleen als er tijd en zin overblijft, omlaag te gaan tot aan water en zand.
3 Moet het écht?
Met een simpel zinnetje kun je voorkomen dat je te veel doet, of op het verkeerde moment. Het werkt als een filter, vooral als er allerlei taken tegelijk op je af komen. Loop in zo’n situatie deze zin op elk woord na: Moet ik dit nu doen?
- Eerst check je het woord moet. Moet dit echt? Is het verplicht of noodzakelijk?
- Dan ik. Ben jij echt degene die dit kan doen en niemand anders?
- Dit houdt in: is dit wat je aandacht verdient, of zou je beter iets anders kunnen doen dat belangrijker is?
- Nu spreekt bijna vanzelf. Is dit iets om nu te doen, of later? Bijvoorbeeld omdat dat beter uitkomt of omdat het best wat uitstel kan hebben.
- Dat leidt je vanzelf tot het doen…. of het laten!
4 Rare stressfactor: fijne gebeurtenissen
Getrouwd, een nieuwe baan, verhuisd naar een zonnig buitenland? Gefeliciteerd, maar wees erop bedacht dat álle grote gebeurtenissen spanning opleveren. Dus ook dingen waarvan je alleen geluk verwacht. Gebeurt er veel moois, maar ook groots in je leven, wees dan alert op signalen dat het wat veel wordt en je even ontspanning nodig hebt.
5 Oefening: Bodyscan
Ontspannen liggend, loop je elk lichaamsdeel na van hoofd tot tenen. Hoe voelt het daar? Warm, koud, tintelend, kalm? Als ergens spanning zit, kun je die loslaten? Of span zelf lichaamsdelen aan en laat los.
6 Oefening: Waar ben je dankbaar voor?
Je dankbaar voelen verlaagt het stress-hormoon cortisol in je lichaam met bijna een kwart, ontdekte de Universiteit van Californie. Een goede gewoonte is om aan het einde van de dag even stil te staan bij gebeurtenissen waar je dankbaar voor bent, en er minstens vier op te schrijven.
7 Shinrin Yoku: baden in het bos
Shinrin Yoku is een Japans gebruik. Het staat voor een bosbad nemen, dus baden in het bos. Het idee dat dit je geest en lichaam helpt helen, wordt gesteund door een groeiende stapel onderzoeksresultaten. Een bosbad nemen is jezelf onderdompelen in de geuren, kleuren en vormen van het bos. Je wandelt niet om binnen een halfuur vier kilometer af te leggen. De wandeling zelf is je doel. Kwebbelende vrienden kunnen beter thuis blijven, want het idee is om kalm en aandachtig te wandelen. Al na twintig minuten zijn bloeddruk en hartslag lager, en is er minder van het stresshormoon cortisol te vinden in je bloed.
Ontstressen op het Happinez Festival
Op het Happinez Festival op 10, 11 en 12 mei (2019) inspireren psycholoog Thijs Launspach, ‘plantenman’ Jørn Viumdal en yogadocent Goedele Leyssen je stress op een leuke manier te verminderen. Benieuwd? Bestel nu je tickets!
Dit artikel is een fragment uit Happinez 2-2019. Meer lessen in ontstressen? Je bestelt het nummer in onze shop.
Tekst: Astrid Maria Boshuisen, redactioneel ingekort
