Soms is het moeilijk om te accepteren waar je vandaan komt, zo ondervind ook Susan. Maar onthoud: iedereen heeft zijn eigen intrinsieke waarde, en niemand is geboren als een kwartje of een dubbeltje.
Eigenlijk was ik me nooit zo bewust van klasse, en tot welke klasse ik dan wel behoorde, tot ik een keer een schoonmoeder had die me wees op het verschil in achtergrond met haar zoon. ‘Het is moeilijk met zulke verschillende achtergronden,’ verzuchtte ze regelmatig. Met achtergrond bedoelde ze afkomst. Milieu. En ze doelde op de moeilijkheid om de relatie te laten slagen.
Ik begon erover na te denken en de schaamte werd geboren. Aan beide kanten van mijn familie ben ik de enige die aan een universiteit heeft gestudeerd. We zijn met ons gezin twee keer op vakantie geweest; naar Duitsland en Engeland. Toen ik mijn vader eens met een stropdas zag, schijn ik geroepen te hebben: ‘Jij bent mijn papa niet!’ Maar, zo bedacht ik ook: bij ons thuis werd er gelezen, urenlang, in stapels bibliotheekboeken, kranten, tijdschriften en de VPRO-gids. Aan tafel werd er gediscussieerd over de wereld, niet geconverseerd over de herkomst van de wijn (mijn vader dronk trouwens bier uit een flesje). Ook het vlees werd niet uitbundig geprezen, want drie van de vier gezinsleden waren hartstochtelijk vegetariër.
Een dubbeltje wordt in de ogen van sommige mensen nooit een kwartje, hoeveel je ook bereikt of vergaart, want je zult jezelf altijd verraden door sociale miskleuntjes. Je zegt ‘auto’ in plaats van ‘wagen’, ‘gebakje’ in plaats van ‘taartje’ en ‘toilet’ in plaats van ‘wc’ (ja, dat is een valstrik). Je spreekt de zin ‘eet smakelijk’ uit, geeft ongevraagd je mening over een kwestie en legt je bestek verkeerd op je bord. Er waren tijden dat ik me de chique manier eigen probeerde te maken, wat me net niet helemaal lukte en waarbij ik me altijd een fraudeur voelde.
Goedbeschouwd, en gelukkig besefte ik dat na niet al te lange tijd, zijn dit allemaal vrij kinderachtige en onnozele zaken. Geen zaken die je per se tot een beter mens maken. Geen zaken waaruit een innerlijke beschaving spreekt. Geen zaken waar je over dertig jaar nog om herinnerd zal worden.
Ook al voel ik mezelf soms een stadse tante, in mij zit nog steeds dat meisje uit dat dorp. En daar mag ze heerlijk blijven zitten. Want door haar vind ik het heel normaal om dingen te bevechten en overwinnen. Niets komt mij toe. Nooit zijn dingen zomaar vanzelfsprekend. Alles wat ik bezit en heb verworven voelt als een voorrecht. En dat is wel zo gezond en prettig.
Door haar, dat meisje dat op de eerste dag van haar studie Nederlands ‘Proust’ uitsprak als ‘Prowst’ en een verkeerde spijkerbroek droeg, weet ik dat niemand geboren is als kwartje of dubbeltje, maar dat we allemaal dezelfde intrinsieke waarde hebben. En dat de enige manier om je eigen waarde te verhogen is om van wezenlijke betekenis te zijn voor jezelf, anderen en de wereld.
