Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In de ogen van Marnix is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid.
Deze week ben ik een klein beetje streng. Maar ik bedoel het goed, dat weet je 🙂
Veel mensen die zich bezig houden met spiritualiteit, en vooral de wat serieuzere zoekers, komen op een dag in de verleiding om hun kennis te gebruiken om pijn te voorkomen. Dat wordt in bepaalde kringen ook wel een ‘spiritual bypass’ genoemd. Waar het op neerkomt is dat je spiritualiteit, of in elk geval jouw invulling daarvan, gaat gebruiken om bepaalde facetten van het leven te ontlopen. Het is de neiging om elke ervaring die vervelend of ingewikkeld voelt, plat te slaan met de hamer van relativering.
Spiritualiteit is geen toverformule
Een van de bekendere voorbeelden is om de hele dag bij alles ‘Het is wat het is’ te roepen, en dan getooid met een klein glimlachje te zwijgen. Met deze specifieke bezwering kun je anderen maar vooral jezelf heel lang uit de wind houden. Het is een succesvolle mantra die het ego uitstekend kan gebruiken om alles te downplayen, te minimaliseren, en overal een vleugje wierook overheen te blazen, net zo lang tot er niks meer van overblijft.
Alleen is het een truc.
Ja, het klopt, uiteraard, het is wat het is. Tot je dienst. Maar dat maakt het nog geen toverformule om dat wat je niet zint of te ingewikkeld vindt op commando buiten de deur te houden. Want als álles is wat het is, dan geldt dat natuurlijk ook voor frustratie, jaloezie, of een van die andere typische, ‘lelijke’ menselijke trekjes die ons soms zo in de weg lijken te zitten. Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In mijn ogen is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid, hoe dan ook. En dat zou veel en veel belangrijker moeten zijn dan het najagen van een comfortabel, pijnvrij leven.
Stop met mooimakerij
Spiritual bypassing, of, laat ik het ‘spirituele mooimakerij’ noemen, kan heel lang heel effectief zijn, maar het is behoorlijk ongezond. Want als het een methode wordt om ongemak weg te manipuleren, als het een brug wordt waarmee je over elk oncomfortabel gevoel heen kunt lopen, bewijzen we onszelf geen dienst. Het uit de weg gaan van wat we niet willen of wat zogenaamd niet past in ons beeld van verlichting of rijping, staat het proces uiteindelijk alleen maar in de weg. Ontkennen is iets anders dan er vrede mee hebben, dan het omarmen, of doorléven. Negeren is niet hetzelfde als ontmaskeren. En zolang we zelfs maar het kleinste deeltje menselijkheid uit de weg gaan, zal het ons blijven achtervolgen. Serieus zoeken kan alleen maar als het onvoorwaardelijk is.
Je ziet het terug bij mensen die steeds meer gaan mediteren, en buiten hun uren op het kussen eigenlijk helemaal niet wezenlijk veranderen. Ook of misschien wel júist meditatie kan namelijk een vlucht zijn, een manier om je te verstoppen in je veilige, serene bubbeltje, en als je het daarvoor gebruikt en niet als een directe kennismaking met bewustzijn, houd je jezelf keihard voor de gek. Spiritualiteit draait wat mij betreft helemaal niet om rituelen, om specifiek gedrag, sublieme heiligheid of op een bepaalde manier op anderen overkomen. Er zijn geen regels waaraan je je moet houden, en niemand is er beter in dan een ander. Het gaat puur om het ontdekken wie je werkelijk bent, en dat betekent soms dat je een tijd vlak langs het ravijn moet gaan, wankelend, twijfelend, maar volledig bereid om de reis te voltooien.
Zoeken zonder voorbehoud
Als spiritualiteit je wapen wordt in de strijd tegen gevoelens van minderwaardigheid, oude pijn, schaamte of welk ander ongemak dan ook, dan bewijs je jezelf geen dienst. Dan probeer je het leven alsnog naar je hand te zetten -ook al noem je het dan misschien heel fraai ‘overgave’. Dan is er altijd nog die angst dat je niet krijgt wat je wilt, in plaats van dat je ontdekt dat die hele ‘je’ een waanzinnige illusie is. En zo blijf je extreem kwetsbaar, terwijl je er voor je gevoel juist alles aan doet om dat te voorkomen. Dus als je tóch zoekt, als je tóch wezenlijk nieuwsgierig bent, zoek dan zonder voorbehoud. Zoek diep en ver en hard en onstuitbaar, zoek of je leven ervan afhangt, en ga geen enkele ervaring uit de weg.
Geloof me: er kan je uiteindelijk niks gebeuren.
