Mensen hebben altijd een oordeel over je. En soms knaagt dat – zeker als je vindt dat er helemaal niks van klopt. Toch moeten we er niet te veel mee zitten, volgens Ziyad Marar. Dit is waarom.
‘Kijk,’ zei ik, bij de beginhalte van tram 28 in Lissabon, ‘daar komt onze tram, hij stopt hiernaast!’ Ik liep achter de tram langs met mijn dochter naar voren, we lieten onze kaartjes zien, stapten de tram in en zochten een plekje bij het raam. Pas toen zagen we de geërgerde blikken van de mensen die buiten keurig in de rij waren blijven staan. ‘Voordringers!’ zag je ze denken.
‘Maar ik bedoelde het niet zo!’ probeerde ik te seinen. ‘Het was per ongeluk!’ Maar helaas, er was niets meer aan te doen. De mensen keken geërgerd, ik keek ontzet, het trammetje reed weg. ‘Nou ja, ze kennen ons hier niet,’ bedacht ik om de deuk in mijn ego te repareren, rijdend door het Alfama en door het centrum, helemaal tot aan de begraafplaats aan het einde van de lijn. Maar dat sloeg natuurlijk nergens op, en bovendien, het knaagde tóch.
Mensen zijn sociale dieren
Enfin. Toen ik thuiskwam lag het boek ‘Oordelen’ van filosoof Ziyad Marar op de mat, en zo had ik toch nog plezier van deze gebeurtenis. Want verkeerd begrepen worden is helemaal niet raar, en dat het knaagt óók niet, schrijft Marar. Mensen zijn sociale dieren. We willen graag dat anderen positief over ons denken en begrijpen wat een goed en fijn mens we diep van binnen zijn. Maar soms zit dat er gewoon niet in. Door misverstanden, en soms doordat je gewoon niet zo ideaal bént. Dat knaagt, maar dat ís nou eenmaal zo.
Coming soon: ‘Mindful met Happinez’
-
Over de wijsheid van leven in het nu
-
12 oefeningen voor ultieme ontspanning
-
En meer
Bovendien, andersom werkt het precies zo. Het is een mooi streven om zélf geen oordelen te hebben en alles en iedereen te accepteren zoals het komt, zonder er een mening over te hebben (het is een van de lessen die we graag trekken uit het boeddhisme). Maar in de praktijk lukt het niet. En dat is óók helemaal niet erg, aldus Marar. Want dat hebben we óók allemaal.
‘Waarom niemand je ooit zal begrijpen en de voordelen daarvan’ is de ondertitel van zijn boek. Dat eerste vind ik deprimerend en de voordelen zag ik ook niet snel. Gelukkig heeft Marar ook praktisch advies over hoe je met oordelen (van jezelf en anderen) om kunt gaan: de wijze lessen, en daarmee de voordelen, van het oordelen. Dit zijn er een paar:
1. Waar zat je zélf fout?
Denk je heel negatief over iemand anders, ga dan bij jezelf te rade en zoek een voorbeeld van hoe je zelf een keer vergelijkbaar fout zat. Wees eerlijk. Dat doet even pijn, maar daarna voel je je beter en ben je milder voor de fouten van een ander.
2. Stel je oordeel bij
Oordelen hebben is niet erg, als je maar bereid bent om je oordeel bij te stellen. ‘Als het gaat om het beoordelen van een ander, is een besluit nooit definitief. Er is zoveel meer om te weten, en zoveel meer dan we ooit zullen weten.’ Een oordeel hebben en dat oordeel herroepen, dan ben je toch weer een beetje wijzer.
3. Bedenk: we weten eigenlijk maar weinig van elkaar
Je ziet van iemand altijd maar één stukje van de puzzel. Daarom zijn mensen nooit saai, is de stelling van Ziyad. Het fijne nieuws is dat dat niet alleen geldt voor anderen, maar ook voor jezelf. Je eigen puzzel heb je ook niet compleet. Misschien ben je een minder fijn mens dan je dacht, maar daar kun je wat aan proberen te doen. Zelfkennis!
Les in minder oordelen
Na enig nadenken kon ik me trouwens een andere anekdote herinneren: ik was eens bijna aan de beurt bij een paspoortcontrole, toen er iemand onbeschaamd voordrong. Ik keek net zo geërgerd als die mensen in Lissabon, tot ik er even later achter kwam dat die reiziger terug had gemoeten voor een formulier, zijn vrouw en kind stonden al aan de andere kant, de douanier had ‘m toestemming gegeven om ertussendoor te komen. Oordeel bijgesteld. Een lesje in minder snel oordelen!
Wat vooral een soort troost bood, was een anekdote van Ziyad Marar. Iets met een motoragent, een verkeerscontrole, en Ziyad Marar die verder reed met precies hetzelfde knagende gevoel als waarmee ik door Lissabon had gereden in de tram: ik ben verkeerd begrepen! Een deuk in je zelfbeeld, dat je in de ogen van een ander niet zo’n fijn mens bent als je zelf altijd dacht te zijn, en dat die ander daar gelijk in heeft, al bedoelde je het niet zo… Tja, pijnlijk.
Maar als we allemaal weten hoe het voelt om onterecht veroordeeld te worden, al is het om iets kleins, dan begrijpen we elkaar op dát punt tenminste wel heel goed. Of denk ik nu te ingewikkeld? Misschien is dat oordelen helemaal het probleem niet. We willen gewoon heel graag begrepen worden! Misschien moet ik die gedachte nog even wat verder uitdenken. Mooi, dan heb ik in elk geval wat te doen, als ik volgende keer sta te wachten op trammetje 28, in Lissabon. Netjes in de rij. Dán wel!
Meer weten?
Ziyad Marar, ‘Oordelen. Waarom niemand je ooit zal begrijpen en de voordelen daarvan’
Meer lezen over oordelen?
Lees hier nog even wat je kunt doen als je minder wilt oordelen en hier wat Marnix Pauwels schreef over vooroordelen (die we allemaal hebben, en dat is oké). Hakt het oordeel van anderen er bij jou extra hard in? Lees dan dit stukje.
