Stilte kunnen horen, gewoon luisteren naar alledaagse geluiden. Je staat er niet bij stil hoe bijzonder het is. Er zijn zoveel mensen (meer dan je denkt) die permanent een piep of geruis horen. Zo ga je behoedzaam om met je gehoor.
Een zachte piep in je oor? Dat heb ik al vanaf mijn twintigste, toen ik op reis ergens een kerk binnenliep en merkte dat het eigenlijk niet écht stil was. Het werd in de loop der jaren wat erger, maar ik besteedde er geen aandacht aan. Tot een paar jaar geleden. Nadat ik voor een boekproject intensief een paar jaar intensief viool had gespeeld, merkte ik dat ik steeds gevoeliger werd voor geluid. Daar wordt een mens niet gezelliger van. Knisperende zakjes, rinkelen met sleutelbossen, kopjes en schoteltjes, allemaal héél irritant en vervelend. Vioolspelen ging eigenlijk maar vijf minuten per dag – en bij toonladders hield ik halverwege op, want ik kon niet tegen de hoge noten. Niet omdat het vals klonk. Het deed gewoon pijn.
Je bent niet de enige
Als dit herkenbaar klinkt: je bent niet de enige. Naar schatting ruim een miljoen mensen in Nederland hebben een vorm van gehoorschade, zoals tinnitus of hyperacusis. Tinnitus (of oorsuizen) is een soort fantoomgeluid dat je hersens produceren als je gehoor beschadigd is. Het kan een fluittoon zijn, het geluid van een boor of een constante ruis. Hyperacusis is overgevoeligheid voor geluiden van buitenaf. De dagelijkse geluiden klinken dan zo hard (of allemaal even hard) dat je er last van hebt, of dat het zelfs pijn doet aan je oren.
Beide aandoeningen zijn meestal het resultaat van gehoorschade. Tinnitus kan ontstaan doordat je oren te lang aan te harde geluiden zijn blootgesteld (het is een beruchte kwaal onder popmusici) maar soms is één avond te dicht bij de geluidsboxen staan tijdens een concert al voldoende. De piep de volgende dag verdwijnt dan niet meer. Nooit meer.
Online training Ayurveda
-
Ontdek de leefstijl die bij jou past
-
7 lessen met wijsheden uit deze eeuwenoude gezondheidsleer
-
Alleen in april: 10,- korting met code VEDA10
Misschien nog wel erger dan de piep is die wetenschap dat je het geruis, geknerp of gepiep waarschijnlijk de rest van je leven blijft horen, want er is nog geen oplossing voor. Nooit meer stilte, dat betekent ook: nooit meer rust. Bij sommige mensen raakt het zenuwstelsel zo overprikkeld dat het geknisper van een plastic zakje al ondraaglijk is. Voor Gaby Olthuis bijvoorbeeld, die jarenlang leed aan zo’n ernstige vorm van tinnitus (snerpend geknars, gebrom, geruis en gepiep, nonstop) én hyperacusis, dat het een marteling werd die ze uiteindelijk niet volhield. Haar moeder schreef er een indringend boek over, ‘Gevangen in geluid’. Ze beschrijft hoe het was voor Gaby, maar het boek bevat ook interviews. En het is een oproep en een waarschuwing, vooral ook, om zuinig te zijn op je gehoor.
Wil je luisteren?
Voor mij kwam het keerpunt toen ik in het vliegtuig aan de praat raakte met een man die leed aan een ernstige vorm van tinnitus. Hij had een app waarmee hij me kon laten horen wat híj hoorde: een keiharde, snerpende piep. Hij had voor zichzelf de duurste koptelefoon gekocht die hij zich kon veroorloven, zodat hij kon focussen op zijn lievelingsmuziek, dat leidde af. ‘Wil je luisteren?’
Ik hoorde Sultans of Swing van de Dire Straits en het geluid was zo goed en helder, mijn oren jubelden. Het zette me aan het denken. Mijn oren gaven duidelijk stress-signalen af. Als ik dat niet heel serieus nam, wat zou er dan kunnen gebeuren? Ik greep radicaal in. Stopte met vioolspelen. Ging elke avond vroeg naar bed met een koptelefoon op, zodat ik een kwartiertje kon luisteren naar het heerlijkste geluid dat ik ken, regendruppels. En ik deed mijn oren een belofte: geen stress meer voor jullie. Vanaf nu gaan we focussen op fijne geluiden.
Hielp dat? Ja. In die zin: de piep is er nog, maar het is nog steeds een zachte piep, die gemakkelijk valt te maskeren met prettige geluiden, ik ben eraan gewend en het levert geen stress op. De overgevoeligheid werd wel minder, ik had er in elk geval minder last van. Naarmate de stress verdween, kon ik ook de geluiden veel beter verdragen. Als een schichtig paard, dat na maanden bij een nieuw, lief baasje z’n vertrouwen terugkrijgt en z’n oren weer spitst.
Maar het enige dat werkelijk helpt, is gehoorschade voorkomen. Zuinig zijn op je gehoor, dus. En daar kun je niet vroeg en snel genoeg mee beginnen. Bescherm je oren tegen te hard geluid. Geef je oren af en toe rust. En hanteer ook maar de oude Indiase gezondheidsleer, de Ayurveda, die zegt dat je je zintuigen moet voeden met mooie ervaringen. In dit geval: prettige geluiden, fijne stemmen. En vooral ook: het wonderlijke, prachtige geluid van de stilte.
Zo ga je behoedzaam om met je gehoor
1. Wees lief voor je oren
Download een geluidsmeter-app op je telefoon en grijp in als het geluid om je heen harder is dan 80 decibel. Begrens het geluid op je koptelefoon. Let ook op bij jonge kinderen, geef ze als het nodig is gehoorbescherming.
2. Geef je oren voldoende rust
Ben je in een lawaaierige omgeving (bijvoorbeeld op een festival of bij een concert) zoek dan af en toe een stille plek op en geef je oren even pauze. Hebben je oren veel te verduren gehad, gun ze dan minstens 24 uur rust. Zet af en toe radio en televisie uit en draag niet de hele dag een koptelefoon met muziek.
3. Geniet van stilte en fijne geluiden
Ontdek welke geluiden je prettig vindt en luister daarnaar. Bij milde vormen van tinnitus kan het helpen om te focussen op geluiden die prettig zijn, zoals het tikken van regen in een herfstbos, omdat het afleidt van de piep. Op YouTube zijn talloze opnamen te vinden van bijvoorbeeld rustige klassieke muziek, regen of de golven van de zee.
Meer weten?
Lees ‘Gevangen in geluid (uitgeverij Lucht) van Joan van Baarle. Bekijk ‘Verstoord gehoor’, een special van wetenschapsprogramma De Kennis van Nu. Een gehoortest kun je onder meer doen via de website van de Hoorstichting.
