Alle koffieketens en vernuftige apparaten ten spijt, verlangen we steeds vaker naar een gewoon kopje koffie. Met de geur en smaak van vroeger. Slow gezet met de molen, een filter en veel liefde.
Is het niet wonderlijk dat mensen overal ter wereld koffiedrinken? En dat terwijl het een drank is die je eigenlijk moet leren drinken. De meeste producten die we van nature lekker vinden, zijn namelijk zoet of zout. En koffie is juist bitter, daar hebben we moeite mee. Kinderen lusten het dan ook niet. Maar in de puberteit, met veel suiker en melk, krijgen we de smaak te pakken. En dan is er geen weg terug, je raakt in de ban. De cafeïne die erin zit, zorgt voor een verfrissend, opwekkend gevoel en is een beetje verslavend, waardoor je blijft verlangen naar de volgende dosis. Zo wordt koffie een levensbehoefte. Om wakker te worden, om op te starten, om bij te komen, als opkikker, voor de gezelligheid, voor de lekker, ontelbaar zijn de momenten waarop je koffie drinkt. Zelfs een uitvaart eindigt met een bakkie troost: dat pept je op na alle emoties.
Slow coffee
De methode waarmee koffie wordt gezet, is bijna een religie. Ieder gelooft dat zijn manier de lekkerste koffie oplevert. Die kleine, aluminium cupjes waar George Clooney goede sier meemaakt, hebben het koffiezetten sneller, makkelijker en – er zijn 22 smaken – individueler gemaakt. Hetzelfde geldt voor koffiepads. Maar een reactie op al dat vernuft is dat er steeds meer behoefte is aan een ouderwetse koffiemolen, waarmee je met veel herrie verse bonen maalt. Om daarna het water op te gieten in een filter, net als vroeger. We hebben simpelweg heimwee naar het ritueel van koffiezetten. Naar de rustgevende handelingen die vooraf gaan aan een geurig kopje. Daarom kijken we ook zo graag naar een barista en dat gegoochel om een perfecte cappuccino te maken. Of beleven we plezier aan een pruttelende percolator op ons vakantieadres.
Koffie-mysterie
Het was waarschijnlijk een islamitische gebedsgenezer uit Yemen die voor het eerst koffie ‘zette’. De legende luidt dat deze Abu’l Hasan Áli-ibn-Umar vanuit de hoofdstad Mocha was verbannen naar een grot in de woestijn. Uitgehongerd at hij wat rode besjes van een struik. De besjes waren nogal bitter. Hij roosterde ze in de hoop dat de smaak beter zou worden, maar toen werden de besjes hard en zwart. Hij kookte ze in de hoop dat ze zachter zouden worden. Dat lukt niet helemaal, maar de eerste bak pleur was geboren. Na het drinken, voelde Umar zich fit en was zijn honger verdwenen. Toen dit bijzondere verhaal Mocha bereikte, mocht hij terugkomen en werd heilig verklaard. Het drankje verspreidde zich naar omliggende landen. Ook daar werd gemerkt dat het energie gaf, hielp om wakker te blijven en gefocust. Dit effect kreeg zelfs een naam: qahwat al-Sufiyya. Wat zoiets betekent als ‘vreugde voelen over verborgen mysteriën’. Daaraan dankt koffie de bijnaam ‘wijn van de islam’. In de 15e eeuw was koffiedrinken een feit, en de mokkaboon is tot op de dag van vandaag een begrip.
De kunst van branden
De besjes die Umar ontdekte, groeien aan de Coffea arabica, een groene struik die in de bloeitijd witte bloesem draagt en de geur van jasmijn verspreidt. Vroeger groeide deze plant alleen in Ethiopië en Yemen, maar via ontdekkingsreizigers is hij gebracht naar plantages over de hele wereld. Momenteel is 75 procent van alle bonen waarvan we koffie zetten een nazaat van deze eerste ‘reislustige’ struik. Gelukkig is er tegenwoordig veel aandacht voor de herkomst van de boon, die steeds vaker het product is van biologische en eerlijke teelt. Het is trend dat koffiebranders de plek van herkomst en kwaliteit van hun bonen vermelden. Het koffiebranden is een kunst geworden, waarbij alles wordt gedaan om het aroma zo goed mogelijk naar voren te laten komen.
Als champagne
De koffiecultuur floreert als een dolle en bij ketens als Starbucks of The Coffee Company is het altijd druk. Als je daar voor de counter staat, word je overrompeld door het aanbod en is enige keuzestress ons niet vreemd. Allerlei variaties, afmetingen, toppings en siropen zijn mogelijk. Van espresso, cappuccino en latte macchiato tot ijskoffie, decaf soja latte en zelfs kopi luwak. Laatstgenoemde is de champagne onder de koffiesoorten. Deze koffie wordt gemaakt van bonen die door de Javaanse civetkat zijn opgegeten, maar niet zijn verteerd. De uitgepoepte boontjes worden volgens kenners gebruikt om ’s werelds lekkerste en duurste koffie van te zetten.
Misschien is het vanwege deze hoeveelheid aan keuzes en mogelijkheden, dat we steeds vaker verlangen naar een gewoon kopje koffie. Naar de geur en smaak van vroeger, naar de ongekunstelde koffie van je moeder. Het mooie is dat je de traditie eenvoudig kunt herstellen. Met een filter en een molen maak je koffiezetten thuis weer tot het liefdevolle ritueel dat het altijd is geweest.
*Dit artikel is ingekort en komt uit Happinez ‘Hier & nu’.
Meer lezen over koffie?
Koffieverslaafd? 5 alternatieven voor een natuurlijke energieboost.
