Je familie steunt je door dik en dun; het is een soort natuurwet. In de praktijk is het helaas niet altijd waar. Maar familiegevoelens gaan peilloos diep. Er is een soort onverbrekelijke loyaliteit tegenover de mensen bij wie je bent opgegroeid, wat er ook gebeurt.
Misschien ben je heel anders dan de rest, misschien ben je uitgebroken, je eigen weg gegaan, heb je andere normen en waarden gevonden die beter bij je passen dan die waarmee je bent opgegroeid – toch blijft dat gevoel van verbondenheid onder al het andere aanwezig. Je familie is een bron van kracht en inspiratie, van warmte, veiligheid en harmonie. Je kunt nog zo’n carrièremaker zijn, als je thuiskomt bij de familie valt alles van je af. Je voelt je weer opgenomen en gezien zoals je bent: gewoon het kleine zusje met haar heel eigen plek in het geheel.
Wacht maar tot het Kerstmis is
Dat er een negatieve kant is, weten we ook allemaal. Je familie is je eerste omhulsel als je op aarde komt, je eerste liefdeservaring, maar ook je eerste bron van pijn. Wait ’till you go home for Christmas – het is een grapje dat in therapeutenkringen en groeigroepen de ronde doet. Je schuift aan de kersttafel in serene innerlijke rust en tegen de tijd dat het toetje wordt opgediend, ben je geagiteerd en geïrriteerd – misschien weet je niet eens precies door wie of door wat.
Het is soms net of je familiejas te klein geworden is – en tóch zit je daar in die te krappe jas. Het zijn neurologische paden in je hersenen, die zo diep zijn uitgesleten dat het vierbaanswegen zijn geworden. Als je het anders wilt doen, moet je je eigen paadje uithakken in het oerwoud van het nieuwe. Dat is een hoop werk.
Online training Tantra & seksuele energie
-
Voel je lichter, vrijer én levenslustiger
-
Meer uit je hoofd zijn en meer in contact met je lichaam
-
Meer dan 5.925 trainees gingen je voor
Zoeken naar een compromis
Als je gescheiden ouders hebt, dan kun je je in augustus al zorgen maken hoe het kerstdiner gaat zijn. Als je naar je moeder gaat is je vader boos, en andersom. Het is dan wel heel verleidelijk om niemand meer te zien en ze allemaal de rug toe te keren, maar dat heeft ook consequenties. Toch is niets doen vaak gevaarlijker dan iets doen. Kerstmis is een feest om herinneringen aan op te hangen en die zijn gekleurd door je familie. Misschien kun je een compromis sluiten: Oud en Nieuw met je moeder vieren, of haar het weekend vóór kerst te eten vragen.
Het is zoals Marc Chagall zei: ‘Altijd draag ik in mijn ziel het landschap van mijn ouders mee.’ Als je met je familie breekt, werkt dat door in je andere relaties: die moeten dan goedmaken wat er mis is.
Moois om mee te nemen
Van je familie krijg je positieve en negatieve dingen mee. Die kan positief zijn, zoals: ‘wij zijn sociaal, wij delen’, of negatief, bijvoorbeeld: ‘bij ons hebben de meisjes geen mannenvlees’. “Je moet dan ontdekken wat bij jou past en wat niet. Besef dat je niet alleen ontvanger hebt, maar ook doorgever. Wat jij meeneemt aan waarden, geef je door aan je kinderen en kleinkinderen.
Schud je cocon af
Iedere baby wordt geboren in totale openheid en zonder oordeel. Maar je belandt bij een stel ouders en die oorspronkelijke onbevangenheid gaat verloren. Je leert normen en waarden, dat dit niet mag en dat gewoon is, dat eikenhouten stoelen tuttig zijn en velours gordijnen fout. Dat is ook nodig; je hebt structuur nodig om te kunnen functioneren en het is de taak van de ouders om de vormloosheid van de baby om te toveren in vorm. Als je de wereld in gaat, wordt de begrenzing van vroeger een overbodige cocon die je afschudt. Vrienden van je hebben bijvoorbeeld eikenhouten stoelen en die blijken prima. De functie van de familievorm vervalt.
Je wordt onderdeel van een andere gemeenschap. Die van je collega’s bijvoorbeeld, van je spirituele peergroup, maar ook die van je nationaliteit, je sekse en je ras. Het geeft kracht, maar sluit andere groepen uit, omdat die anders zijn.
Waar niet over gepraat kan worden
Families hebben, net als personen, een bewuste en een onbewuste. Alles wat te moeilijk is, waarover niet gepraat kan worden, wat te veel pijn doet of waarover men zich schaamt – een zelfdoding, een geestesziekte, een zwart schaap of een ouder die fout was in de oorlog, noem maar op – verdwijnt naar het onbewuste. Maar het wil er toch zijn en vaak duikt het daarom op in latere generaties, in de vorm van onverklaarbare gedragspatronen.
Kracht van je voorouders
Je kunt niet in je eentje veranderen hoe je familie werkt, maar je kunt zeker een positieve bijdrage leveren. Je kunt de familie gezonder maken, door te kijken naar de verhalen waar iedereen van weggekeken heeft. Misschien was er een opoffering van iemand die niet gezien is. Of er is iets niet verteerd, verwerkt. Daarvoor is een familieopstelling een goede vorm van therapie. Maar zelf, alleen thuis, kun je ook al veel doen.
Een ritueel
Zo kun je een ritueel doen waarbij je je voorouders aanspreekt. De ouders die je hebben opgevoed, grootouders en familieleden die je sterk beïnvloedden, maar ook voorouders die je niet eens gekend hebt.
Je kunt een cirkel maken van kleine stenen, of bloemen of poppetjes. Bij elk steentje noem je de naam van een familielid en dan kun je een wens uitspreken. Je zegt bijvoorbeeld: ‘Jij bent onze moeder en en ik wens jou op de reis van je ziel het beste toe. Moge jij de kracht ontvangen die je nodig hebt om te dragen wat jou belast, zodat je niet op de kracht van anderen hoeft te teren.’ Daarmee geef je het hele systeem in handen van iets groters, van bronnen van kracht die je niet eens kent. Dat heeft een ontspannende werking, omdat je iets hebt kunnen doen.
De familieziel strekt zich uit in het verleden naar je voorouders, en naar de toekomst via je kinderen. Jij bent de schakel tussen wat er was en wat er komt. Met jouw warmte, jouw liefde en geïnspireerde kracht kun je een bijdrage leveren aan de familieziel.
Meer lezen
Daan van Kampenhout, ‘De tranen van de voorouders. Opstellingen en rituelen bij collectieve trauma’s’ en ‘Beelden van de ziel. Over de werking van de ziel in sjamanistische rituelen en familie opstellingen’, beide verschenen bij Altamira.
