Bijna iedereen kent het gevoel van spijt, een terugblik op een situatie die je nu anders zou aanpakken. Maar helaas: gedane zaken nemen geen keer. Anders dan je wentelen in dit vervelende gevoel, kun je het ook aangrijpen om het in de toekomst anders te doen. Volgens de Amerikaanse auteur Daniel H. Pink kan spijt, als je het serieus neemt, zelfs positief zijn.
No regrets! Non, je ne regrette rien! Dit soort teksten, vaak als tattoos te lezen, geven aan dat spijt wordt gezien als iets voor losers en op z’n minst niets voor mensen die positief in het leven staan. De Amerikaanse auteur Daniel H. Pink is het daar totaal niet mee eens. Hij vindt dat hele ‘no regrets’-gedoe zelfs onverstandig. “Het is alsof je zegt: ik sta niet open voor groei,” zegt hij via Zoom vanuit zijn zo te zien lichte opgeruimde studeerkamer, thuis in Washington. “Spijt is een normale universele menselijke emotie, misschien de meest voorkomende negatieve emotie die we hebben. En als we spijt niet ontkennen of ons erin wentelen, maar het zien als een emotie die ons ergens op wil wijzen, kunnen we er op veel terreinen van ons leven iets aan hebben. Wetenschappelijk onderzoek laat keer op keer zien dat een dergelijke zelfreflectie betere onderhandelaars van ons maakt, betere probleemoplossers, enzovoorts. Spijt kan je leven verbeteren als je er goed mee omgaat.” En dus schreef hij een boek dat in het Nederlands is vertaald als ‘De kracht van spijt. Hoe terugblikken je vooruit helpt’.
Je kunt spijt dus omzetten van iets negatiefs in iets positiefs?
“Positief gaat misschien te ver, maar zeker tot iets nuttigs. Spijt hééft gewoon negatieve aspecten. Het voelt niet fijn om ergens spijt van te hebben. Maar waar het mij om gaat is dat je dat akelige gevoel zou moeten opvatten als een signaal dat er werk aan de winkel is. Spijt vertelt ons iets. Als we dat signaal serieus nemen en er iets mee doen, kan spijt een positieve kracht zijn. Negeer je dat signaal, dan laat je een kans tot floreren liggen. En floreren is uiteindelijk wat je als mens wilt in het leven: leren, groeien, een beter mens worden.”
Wanneer ben je geïnteresseerd geraakt in dit onderwerp?
“Onze oudste dochter studeerde in 2019 af. Bij haar diplomauitreiking werd ik overvallen door emotie: wat was de tijd snel gegaan. Net was ze nog een baby, nu studeerde ze af. Het was haast schokkend. Terwijl ik terugkeek op mijn leven, kwam ik natuurlijk ook dingen tegen waarvan ik spijt had. Ik had aardiger kunnen zijn, de keuze om rechten te gaan studeren was ook niet de beste. Toen ik daarna het onderwerp spijt aankaartte bij anderen, merkte ik dat er altijd gretig op werd gereageerd. Mensen vonden het duidelijk een interessant onderwerp, waarover ze het graag wilden hebben.”
Dus toen ben je onderzoek gaan doen.
“Ik wilde weten of er iets algemeens te zeggen was over de onderwerpen waarvan mensen spijt hebben. Om dat in kaart te brengen, deed ik eerst hier in Amerika een kwantitatief onderzoek. Daarna ben ik een internationaal project begonnen, The World Regret Survey, waarmee we inmiddels spijt hebben verzameld van 21.000 mensen in 109 landen. Toen ik die spijtervaringen las, begon ik na verloop van tijd formuleringen te herkennen. Spijt wordt vaak ingedeeld in concrete categorieën: men heeft het over carrière-spijt of financiële spijt. Maar aan die categorieën liggen grotere en voor mij interessantere thema’s ten grondslag. Ik ontdekte dat er vier kernvormen van spijt zijn, en dat die waarschijnlijk universeel zijn, want je ziet ze overal ter wereld terugkomen.”
Kun je daar iets over vertellen?
“De eerste is basisspijt: de spijt die mensen hebben van op zichzelf kleine beslissingen die uiteindelijk grote gevolgen blijken te hebben voor de stabiliteit van hun leven. Het kan gaan om veel geld uitgeven en weinig sparen voor later, om niet gezond eten en als gevolg daarvan gezondheidsklachten ontwikkelen. Wat ik ook vaak tegenkwam: spijt omdat je vroeger op school niet beter je best hebt gedaan. Het gevolg: een minder stabiel leven dan je had gewenst. De volgende kernvorm is risicospijt: mensen stonden voor een bepaalde keuze in hun leven en kozen voor de veilige weg. Ze hebben niet gereisd of ze hebben zich niet uitgesproken toen het ertoe deed. Er zijn natuurlijk ook mensen die spijt hebben dat ze op zo’n kruispunt wél een sprong hebben gewaagd die mislukte, maar dat zijn er minder dan je misschien zou verwachten. Er is veel meer spijt van onuitgevoerde acties dan van acties die mislukten.”
Tekst: Liddie Austin
Meer weten?
In Happinez Begin opnieuw lees je het hele interview met Daniel H. Pink. Bestel dit nummer nu zonder verzendkosten in de Happinez webshop.
Meer lezen over spijt?
Spijt als haren op je hoofd? Hoe je dat gevoel een plek kunt geven.
