Een zenmonnik met een schoonmaakboek! Die hadden we nog niet. Mijn fantasie sloeg op hol. Zo’n monnik wilde ik ook! Zo’n man die de hele dag vriendelijk glimlachend het huis sopt, wat heer-lijk leek me dat. ‘Graag eentje die dan ook koken kan,’ vulde collega Florine blij aan. ‘Dat scheelt zoveel gedoe rond zessen als ik uit de trein rol en langs de bso moet fietsen om wat grut op te halen!’
Maar goed, zo werkt het helaas niet. Je moet het zelf doen. Shoukei Matsumoto laat in ‘Veeg je zorgen weg’ wel zien hoe met een paar veranderingen in je dagelijkse gewoonten niet alleen je huis rustiger en schoner zal worden, maar je zelf ook energieker, gelukkiger en tevredener zult zijn.’ Schoonmaken als mindfulness, dus.
Schoonmaaktips uit de zen-tempel
1. Schoonmaken doe je ’s ochtends
‘Schoonmaken moet je ’s ochtends doen,’ schrijft Matsumoto. ‘Maak er je allereerste activiteit van de dag van.’ Dat doen de monniken namelijk ook. Hup, de ramen open, je lichaam blootstellen aan de frisse lucht, nog voordat de zon opgaat. ‘In stilte schoonmaken, voordat andere mensen en de planten wakker worden, is verfrissend en maakt je geest leeg. Tegen de tijd dat alle anderen verschijnen, heb je het schoonmaakwerk gedaan en ben je helemaal klaar voor het dagelijks werk.’
2. Was tussendoor af
‘De belangrijkste kneep van de afwas is ervoor te zorgen dat hij zich niet opstapelt,’ schrijft Matsumoto. ‘Om dit te doen moet je 1. visualiseren wat voor maaltijd je gaat bereiden en alleen het werk doen dat noodzakelijk is voor deze maaltijd; 2. alle vrije momenten tijdens het kookproces gebruiken om vieze borden te wassen en de keuken op te ruimen.’
3. Dweil de vloeren op de hand
‘Wanneer je de vloer wrijft tot hij glanst, wrijf je je hart en je geest tot die glanzen,’ aldus Matsumoto. En denk erom, niet gewoon even fluks hophop met een mop he? Nee, op de knietjes. Met een uitgewrongen dweil. Want zo kom je in alle hoekjes en dat stof in een hoekje is ‘het stof in je ziel’.
Schoonmaken zuivert je ziel (of niet)
Hier stopte ik met lezen, want ik zat ineens met een hele vieze aanslag op mijn ziel. Ik dacht nog ‘dat stof in je huis is stof op je ziel’ bedoelt hij bij wijze van spreken’, maar Matsumoto bedoelt het letterlijk. En hij gaat er maar door over die zuiverheid van je hart en je ziel! Als je een la niet meteen dichtdoet, is dat een teken dat je hart niet opgeruimd is. Als er in een badkamer schimmel groeit, groeit er ook schimmel in je hart (ieuw!). ‘Om onzuiverheden uit je hart te verwijderen, moet je de badkamer brandschoon houden.’
Het is natuurlijk een monnik, dat snap ik wel, maar ik had er toch moeite mee. Want dat je door al dat wassen en schrobben je ziel kunt reinigen, dat klinkt nu misschien heel zen als het van een Japanse monnik komt, maar het is exact de gedachte die ten grondslag lag aan de kloosters waar vroeger meisjes die per ongeluk zwanger raakten (of misbruikt waren, dat kon ook) jarenlang gedwongen te werk werden gesteld in wasserijen (google de film ‘Magdalene Sisters’ als je een idee wilt hebben van hoe gruwelijk dat was). Bah.
Ook werd ik kriegel van de beloofde verlichting van de geest. ’Nadat je de badkamer hebt schoon-gemaakt, ben je misschien zo ontspannen dat je neuriet zonder dat je het in de gaten hebt,’ belooft Matsumoto. Ja, als je verder de hele dag niks anders te doen hebt?
Ik moest ineens enorm denken aan mijn wijze tante, die altijd losjes verkondigde ‘Het huis is er voor mij, ik ben er niet voor het huis’. Die rustgevende gedachte is kennelijk nog niet doorgedrongen tot Japanse kloosters – net zo min als de afwasmachine, de wasmachine en de stofzuiger.
Schoonmaken is mindfulness
Maar goed, die gedachten waren natuurlijk weer een smet op mijn toch al niet zo schone ziel dus pakte ik de mop. Want ‘mindful schoonmaken’, daar kan ik als concept heus wel wat mee. Je moet nou eenmaal af en toe met een zwabber door het huis, en dan kun je er net zo goed een soort yoga-oefening van maken, toch? Mijn dochter vroeg nog of ik soms een deadline had, toen ze me zo fanatiek in de weer zag met een doek en een dweil, maar de vloer blonk als nooit tevoren. Zo zeg, wat was de vloer schoon.
Ik werd er compleet neurotisch van, dat was wel een nadeel. Iedereen moest voortaan per se in de gang z’n schoenen uit, en ik had zelfs een handdoek in de gang liggen, zodat ik na terugkomst uit het bos de pootjes van de hond af kon vegen, opdat zij niet de glanzend gesopte vloer (nou ja, eigenlijk mijn zuivere ziel dus) zou bezoedelen met haar modderpootjes. Dat vond de hond eerst een beetje raar, maar toen bleek dat ze na afloop een koekje kreeg, vond ze het verder prima dat ik haar pootjes zo ritueel zat af te deppen met een paarse microvezeldoek.
Het was gelukkig een bevlieging. Het is nu een paar weken later. Toen ik net even beneden ging kijken lag er een geruststellende berg wasgoed op tafel en de vloer lag bezaaid met snippers van papieren zakdoekjes. Ik noem geen namen, maar het zat te midden van een enorme bende heel vrolijk te kwispelen.
Daar heb ik nu maar een voorbeeld aan genomen. Want mijn huis is geen tempel en ik ben zeer beslist geen monnik en dat reine hart en die zuivere ziel gaan ‘m ook niet worden. Maar hoe mijn hondje tegenwoordig als we terugkomen uit het bos netjes op de mat gaat zitten en dan geïnteresseerd toekijkt hoe ik met een doekje zachtjes in haar pootjes knijp, dat is elke keer weer een moment van pure mindfulness. Een moment waar mijn hart vrolijk van wordt, een moment waarop mijn ziel een sprongetje maakt. Een zenmoment.
Dus toch.
Meer weten?
Shoukei Matsumoto, ‘Veeg je zorgen weg. Adviezen van een boeddhistische monnik voor een rus-tig en gelukkig leven’ (A.W. Bruna Uitgevers/Lev. boeken).
Meer lezen over opruimen?
Opruimtips voor mensen die van rommel houden.
