Bij mindfulness richt je je aandacht op waar je op dat moment mee bezig bent, bij heartfulness gaat het verder dan focus: het draait om je hart. Het gaat over leven in het nu met compassie. Voor de ander én voor jezelf.
Wat is heartfulness?
Heartfulness, dat zal zoiets zijn als ‘leven vanuit je hart’, toch? Nou, niet helemaal. Heartfulness wordt vaak gerelateerd aan mindfulness. Jon Kabat-Zinn is grondlegger van mindfulness in het Westen, noemt heartfulness in één adem met mindfulness. Ook wordt heartfulness gelijkgesteld aan compassie. ‘Door mindfulness en meditatie kom je bij een innerlijke kern van liefde, van daaruit kun je liefdevol meevoelen, met jezelf, maar ook met je naasten, de wereld om je heen en het universum.’
Heartfulness als manier van leven
Ook Stephen Murphy-Shigematsu benoemt heartfulness in zijn boek ‘From mindfulnness to heartfulness’ als compassie. Heartfulness is een manier van leven en daarbij onderscheidt hij acht uitgangspunten om het leven vanuit je hart meer ruimte te geven in de praktijk: Beginner’s mind, kwetsbaarheid, authenticiteit, verbondenheid, luisteren, acceptatie, dankbaarheid en ‘service’, wat zoveel betekent als ‘je ten dienste stellen van iets buiten jezelf’. Het is iets wat hij aanvankelijk ook ‘emotionele intelligentie’ noemt, en daarna ‘mindfulness’. ‘Al die woorden beschrijven een manier van leven die draait om je hart, en die verder gaat dan de focus op je geest.’ Het is nogal veel en nogal vaag, maar wat je eruit zou kunnen opmaken is: mindfulness gaat om je hoofd, heartfulness om je hart.
Meditatievorm
Er is nog een tweede opvatting van heartfulness: als een specifieke vorm van meditatie, Sahaj Marg (het natuurlijke pad) of heartfulness-meditatie. Het is een vorm van Raja Yoga, waar het gaat om controle over lichaam en geest, en over het zoeken van een balans tussen lichaam, geest en ziel. Kamlash Patel, Raja yogameester, omschrijft heartfulness als ‘het gebruik van goddelijke energie voor de transformatie van een menselijk wezen’. Die energie is een subtiele energie, de bron en oorsprong van alles, die doorgegeven wordt via het hart van de yogadocent naar het hart van de beoefenaar. Daarvoor hoef je niet bij elkaar in de buurt te zijn, het kan ook via sankalpa, de kracht van gedachten. Dat gebeurt in de heartfulness-meditatie, die in feite vier meditaties omvat: je begint met een ontspanningsoefening, daarna focus je, dan laat je los, en daarna ben je ontvankelijk voor die goddelijke energie of goddelijke gedachte.
Coming soon: ‘Mindful met Happinez’
- Over de wijsheid van leven in het nu
- 12 oefeningen voor ultieme ontspanning
- En meer
Hoewel het ‘goddelijke energie’-gedeelte zweverig klinkt, zeker als je geen religieuze achtergrond hebt, is het niet heel anders dan waar Jon Kabat-Zinn het over heeft, als hij vertelt over het gevoel van liefde dat je ontdekt bij mindfulness. Bron van licht, bron van energie, levensbeginsel – je kern, waar het leven vandaan komt.
Liefdevolle vriendelijkheid
Een gerelateerde vraag, die ook voor verwarring kan zorgen, werd gesteld tijdens een vragensessie met Jon Kabat-Zinn. Tijdens mindfulness is het stil in je. Maar bij heartfulness moet je ineens een bepaald gevoel opwekken, voor jezelf en voor anderen. Hoe doe je dat? ‘Niet,’ was eigenlijk het woord. Het gaat er bij heartfulness namelijk niet om dat je een bepaald gevoel actief opwekt, maar dat je echt luistert naar gevoelens die je al hébt: een gevoel van diepe verbinding en onbaatzuchtigheid. Dat is iets wat je niet bewust hoeft op te roepen, en je moet er vooral geen moeite voor gaan zitten doen. Als het goed is, komt het spontaan bij je op als je er tijdens het mediteren ruimte voor maakt. Het gaat om het gevoel dat er geen grens is tussen jou en de ander, een gevoel van loving kindness, dat opwelt als je alle drukke dagelijkse gedachten weghaalt. Dan voel je een liefdevolle vriendelijkheid opkomen, naar jezelf, jegens de ander, en zo verder. ‘Het is als de zon die alle kanten op straalt vanuit je hart, je hoeft niets te doen. De liefde ís er, je hoeft het niet te maken.’
Gewoon proberen
Klinkt dat nog steeds gemakkelijker dan het is? Dan rest niets anders dan het maar gewoon te proberen. Kamlesh Patel is voorstander van een wetenschappelijke benadering als je met heartfulness aan de slag wilt gaan: ervaar een heartfulness-meditatie, observeer wat het met je doet, luister naar wat je hart zegt, en besluit dan of je ermee door wilt gaan. ‘Jij bent het experiment, jij bent de onderzoeker, en jij bent de uitkomst.’
Leven met een doel
Het uiteindelijke doel van heartfulness is niet om je geest tot rust te brengen, hoe fijn dat ook is. ’Het is een stapsteen,’ zegt Kamlesh Patel. ‘Het is belangrijk om te weten wat je wilt dóen met die rustige geest. Hoe je ‘m vervolgens gebruikt.’ Daarbij gaat het niet om een eenvoudig ‘luisteren naar wat je hart je ingeeft’. Dat gaat al snel over ontdekken wat jij ten diepste wilt en dan kom je misschien uit op zaken als veiligheid, geborgenheid, voedsel, een veilige plek, warmte, autonomie. Dat klinkt mooi, maar het gaat verder. Heartfulness is niet beperkt tot je eigen welzijn, het gaat ook over het welzijn van alles en iedereen waarmee je in verbinding staat, in het dagelijks leven of in gedachten. Of, aldus Stephen Murphy-Shigematsu: ‘Heartfulness is een manier van leven vol compassie, waarmee je jezelf kunt transformeren én de maatschappij.’
Meer lezen?
Dit is een ingekort artikel uit Happinez-6 ‘De reis van het hart’. Bestel ‘m nu zonder verzendkosten en lees meer over heartfulness.
